And now, the end is near


13 oktober 1974, New York. Frank Sinatra treedt op in Madison Square Garden. Voor hij 'And now, the end is near / And so I face the final curtain', de openingszinnen van My Way aanheft, klinkt het ironisch: 'Nu brengen we het volkslied, maar rechtstaan is niet nodig'.


Als België vandaag een nieuw volkslied zou moeten kiezen, kan het eveneens beginnen met 'En nu, het einde is nabij'. Toch als we PS-vicepremier Laurette Onkelinx mogen geloven. In een gesprek met deze krant heeft ze openlijk over haar vrees voor het voortbestaan van het land. Over het feit dat ze aan de overkant van de taalgrens genoeg beginnen krijgen van de Vlaamse 'vernederingen'. Over het 'ras-le-bol'-gevoel dat er bij de Franstaligen heerst.

Sinds we een (interim-)regering hebben, is de discussie over de toekomst van België een beetje van het voorplan verdwenen. Elke politieke discussie draait weliswaar uit op een communautaire tegenstelling en af en toe piekt de BHV-koorts in de Wetstraat. Maar de tricolore vlaggen aan de - vooral Brusselse - balkons werden binnengehaald en de banners met 'Ik hou van België, J'aime la Belgique, Ich liebe Belgien' zijn al even van de - vooral Franstalige - websites gehaald.

De grote debatten over het uiteenvallen van het land zijn wat verstomd. De borrelnootjes uit het eerste communautaire akkoord leken er zelfs even op te wijzen dat het Belgische huwelijk nog een toekomst heeft. Maar zonder substantiële stappen in de staatshervorming blijft dat een illusie.

Volgens Onkelinx wordt het heel moeilijk, lees onmogelijk, om tegen 15 juli een groot institutioneel akkoord te hebben. Zelfs als de wil er zou zijn, is de timing te krap. Iedereen beseft het ondertussen, maar niemand durft de datum in vraag stellen. Toen N-VA-voorzitter Bart De Wever enkele weken geleden in een interview iets in die zin suggereerde, werd hij verketterd.

In politiek is veel mogelijk. Maar naast de begrotingscontrole en het doorhakken van sociaal-economische knopen, in twee weken tijd nog een groot communautair akkoord sluiten... Ook voor de regering-Leterme I geldt: trop is te veel.

Achter de schermen wordt druk overlegd over institutionele werkmethodes. Volgende week buigt de regeringstop zich nog maar eens over de richting die de gesprekken moeten uitgaan. Tegelijk moet een deel van de oppositie aan boord worden gehouden. De federale regering heeft immers een tweederdemeerderheid in de Kamer, maar niet in de Senaat. Toch blijft de kans groot dat half juli hetzelfde lot beschoren zal zijn als alle vorige deadlines: geen doorbraak, geen akkoord. Het eerste inhoudelijke gesprek over BHV moet bijna een jaar na de verkiezingen immers nog beginnen.

Politiek heeft steeds meer weg van een goedkope tv-novelle. De scenariowendingen voor de volgende maanden staan in de sterren geschreven: 'Op 15 juli zal er geen akkoord zijn, maar een of andere verklaring worden afgelegd. Tijdens de zomervakantie wordt verder onderhandeld, maar ook dat zal geen volledig akkoord opleveren. Bij de start van het politieke jaar half oktober wordt de situatie vervolgens echt onhoudbaar. Misschien dat er nog een onderhandelingsronde van de laatste kans wordt gehouden. Maar hoe dichter we bij de regionale verkiezingen van 2009 komen, hoe kleiner de kans op een politiek akkoord. In november of december naar de stembus gaan, heeft geen zin als er vijf of zes maanden later toch verkiezingen zijn. Waarschijnlijk wordt dan voor een beperkte interim- of overgangsformule gekozen.

Resultaat: tussen 2007 en 2009 zijn er twee jaar verloren. En dan moet nog steeds een oplossing worden gevonden. Maar waarom zal in 2009 wel lukken wat in '05, '06, 07' en '08 niet mogelijk was? Hoe lang kan een land verlamd blijven?

MR-voorzitter Didier Reynders vroeg vorige week opnieuw een Vlaams signaal van openheid. Laurette Onkelinx herhaalt dat vandaag. Dat de Franstaligen willen spreken over de staatshervorming is volgens hen al een grote geste.

Bij de PS luidt het nu dat BHV in essentie niet gaat over de verdediging van de Franstaligen die in de Rand leven. 'De kern van de discussie is of Wallonië en Brussel al dan niet een aparte toekomst hebben.' Door de staatshervorming te koppelen aan het einde van België, beperken de Franstaligen de manoeuvreerruimte. Daarmee wordt de lat nog maar eens een stuk hoger gelegd. Het is de kwadratuur van de cirkel: hoe langer een oplossing uitblijft, hoe radicaler de standpunten worden en hoe moeilijker het wordt een compromis te vinden. Zelfs als het over populieren gaat, staan Vlamingen en Franstaligen vandaag lijnrecht tegenover elkaar.

Dag na dag valt België een beetje verder uiteen. Vraag is of en hoe die dynamiek nog om te keren is, zelfs in het scenario dat er de volgende weken of maanden alsnog een communautair compromis wordt gevonden.

In de plaats van My Way kan misschien beter voor Comme d'habitude als volkslied worden gekozen. De originele versie van Sinatra's evergreen door de Franse zanger Claude François geeft op het einde pijnlijk weer in wat voor relatie Vlamingen en Franstaligen beland zijn: Comme d'habitude / On fera l'amour / Oui comme d'habitude / On fera semblant.


DS, 31-05-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB