Het perfecte kind bestaat niet


We hebben de definitie van het normale kind zodanig verengd dat er bijna geen normale kinderen meer zijn. Op elk kwaaltje wordt een label geplakt. Mogelijk is dat een verklaring voor de wachtlijsten in de hulpverlening.


De onderzoeksgroep JOnG!, die deel uitmaakt van het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, gaat vijfduizend pasgeborenen in Vlaanderen en Brussel volgen. Via Kind en Gezin zullen ouders de kans krijgen om aan dit onderzoek deel te nemen. Na de zomer worden ook ouders van zes- en twaalfjarigen aangesproken.

Wat willen de onderzoekers te weten komen dat we nu nog niet weten? Een vraag voor professor Hans Grietens, orthopedagoog aan de Katholieke Universiteit Leuven en verbonden aan het centrum voor gezins- en orthopedagogiek, en voor professor Herbert Roeyers, klinisch psycholoog aan de Universiteit Gent. Samen met de jeugdgezondheidsarts Karel Hoppenbrouwers van de KU Leuven leiden zij dit onderzoek.

Grietens: 'Om te beginnen hebben we niet veel cijfers in Vlaanderen. We willen ook de zorgbehoefte in kaart brengen: waarom en wanneer zoeken ouders hulp, en hoe verloopt dat dan? Moeten ze lang wachten? Zijn ze tevreden over de hulp die ze vonden?'

De opdracht komt van de Vlaamse minister van Welzijn, nu Steven Vanackere (CD&V). Bij het begin van de voorbereidingen vorig jaar bekleedde diens partijgenote Inge Vervotte nog die functie. Ze willen weten wat ze kunnen doen om het hulpaanbod dat nu al bestaat, beter op de vraag af te stemmen. Grietens: 'We hebben in Vlaanderen een goed systeem van jeugdhulpverlening. Maar het kampt met grote wachtlijsten en gebrek aan plaats.'

Roeyers: 'Het is een boutade die door ministers en kabinetten geregeld wordt gebruikt: hoe meer geld ze erin pompen, hoe langer de wachtlijsten worden.'


Wat kan het onderzoek hieraan veranderen?

Roeyers: 'Op termijn moet het duidelijk maken welk advies we best kunnen geven om bepaalde ouders en kinderen sneller en beter te helpen. Misschien kunnen we vaststellen dat er een soort van getrapte hulp moet komen: niet elk gezin dat een opvoedingsvraag heeft, moet voor jaren in de hulpverlening stappen. Soms kan het volstaan om één opvoedingscursus te volgen. Dit geldt ook voor de diagnostiek: is het echt nodig een gespecialiseerd onderzoek naar autisme te doen als je kleuter een paar dagen wat minder met andere kinderen heeft gespeeld? Door afgebakende zorgmodules op te stellen kunnen we de gespecialiseerde hulp misschien meer ruimte geven.'

Grietens: 'Mogelijk stellen we vast dat sommige ouders snel hulp zoeken en vinden, misschien kloppen ze wel bij meerdere hulpverleners tegelijk aan. Daardoor slibt het hulpaanbod dicht. Anderen zoeken niet of pas veel later hulp, waardoor ze dan met grotere problemen bij gespecialiseerdere en duurdere hulp terechtkomen. Wie zijn de ouders die dit niet of pas veel later doen en waarom wachten ze zo lang? Dat willen we allemaal uitzoeken.'


Er zijn de jongste jaren allerlei initiatieven uit de grond gestampt om ouders nog beter te helpen: opvoedingswinkels, of spreekuren opvoeding bij Kind en Gezin. Volstaan die dan niet?

Grietens: 'Misschien zijn die niet overal in dezelfde mate aanwezig. Mogelijk ook vinden bepaalde groepen de weg er niet naartoe. Om dit goed in beeld te brengen, gaan we ook bewust op zoek naar kansarme en anderstalige ouders en kinderen.'

Roeyers: 'Onze vragenlijst bestaat in vier talen, en indien nodig krijgt het gezin hulp bij het invullen van de vragenlijst. We willen alles in het werk stellen opdat zij hun stem kunnen laten horen. We gaan ook inspanningen doen om prematuur geboren kinderen bij het onderzoek te betrekken. Zodat we niet alleen algemene conclusies kunnen trekken over alle kinderen in Vlaanderen en Brussel, maar ook heel specifieke.'

Grietens: 'We vermoeden dat zij die het meest hulp nodig hebben, er het minst makkelijk toegang toe vinden. We weten dat niet zeker, het is nog een hypothese.'


De indruk leeft dat de doorsnee jonge ouders in Vlaanderen vandaag onzekerder zijn dan tevoren: zelfs de zindelijkheidstraining vinden ze nu moeilijk. Enig idee hoe dat komt?

Roeyers: 'Ouders hebben minder tijd voor hun kinderen. Ze zijn daar onzeker over: doen ze het wel goed genoeg? Er wordt van kinderen ook almaar meer verwacht op school, de lat ligt er hoog. Wie niet kan volgen, moet bijgewerkt worden, of moet blijven zitten. Er is bovendien ontzettend veel informatie over kinderen en tussen al die informatie zit veel onzin. Je kunt heel gemakkelijk een beschrijving op het internet vinden waar je kind aan beantwoordt en waar iemand een naam voor heeft bedacht.'

Grietens: 'We hebben het begrip “normale kinderen, zodanig verenigd dat er haast niemand meer aan beantwoordt. Voor alles bestaat nu een labeltje. Neem de zogenaamd hypersensitieve kinderen: dat is een nieuw en interessant fenomeen, dat symptomatisch is voor deze tijd. Want dit zijn misschien heel gewone, intelligente kinderen, die aangeven dat de drukte hen te veel wordt. Volwassenen hebben daar weer een naam voor bedacht. Daarmee geven ze aan dat het probleem bij het kind ligt, en niet bij hen.'

Roeyers: 'Op den duur kun je je afvragen of er nog wel kinderen en jongeren zonder problemen bestaan. Wat behoort nog tot de normale ontwikkeling? Het perfecte kind, dat bestaat eigenlijk niet. Maar dat zijn we vergeten. We problematiseren alles, ook de gewone zaken. We vertrouwen niet meer zo echt in het gezond verstand.'


Niettemin bracht deze krant recent een dossier over de toename van zelfmoordgedachten bij kinderen, al vanaf een jaar of tien.

Grietens: 'Het is duidelijk dat sommige kinderen en jongeren het erg zwaar hebben, en dat zij hulp en aandacht verdienen.'

Roeyers: 'Waar het op aan komt, is dat alle kinderen die hulp nodig hebben, die ook krijgen. Niet meer dan nodig, maar ook niet minder. Hoe meer gezinnen er aan dit onderzoek deelnemen, hoe meer informatie we kunnen verzamelen om dit beleidsmatig zo goed mogelijk te realiseren.'

www.steunpuntwvg.be/jong


DS, 13-05-2008 (Veerle Beel)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB