Cameratoezicht wordt steeds meer geaccepteerd - Maar wie weet wat er met de beelden gebeurt?


In de strijd tegen terroristen lijkt de toezichthoudende camera het beste wapen. Londen telt er 200000, Nederland is het overzicht kwijt.


Jan Holvast was in de jaren tachtig, toen privacybescherming nog een heet hangijzer was, voorzitter van de Stichting Waakzaamheid Persoonsregistratie. Hij maakte zich toen druk over de eerste camera’s die in het straatbeeld verschenen. Inmiddels is hij directeur van Holvast & Partner Privacy Advies- en Onderzoeksbureau. Hij is nog steeds bezorgd, maar ziet dat cameratoezicht steeds meer geaccepteerd wordt. Voor een gevoel van veiligheid en met het oog op terrorisme hangen op steeds meer plekken in Nederland camera’s. De binnensteden van Amsterdam en Heerlen zijn zelfs helemaal gedekt. Holvast noemt dit cameratoezicht „ondoorzichtig en ongrijpbaar”. Niemand weet hoeveel camera’s er zijn, waar ze hangen en, nog belangrijker: wat er met de opnamen gebeurt.

Volgens het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) hoeven camera’s alleen te worden geregistreerd als ze ingezet worden bij de handhaving van de openbare orde. Twee jaar geleden becijferde het CBP, dat toezicht houdt op de naleving van wetten die het gebruik van persoonsgegevens regelen, dat in bijna een vijfde van de 480 Nederlandse gemeenten cameratoezicht plaatsvindt. Precieze aantallen zijn nergens bekend, omdat een vergunning voor het plaatsen van camera’s in het openbaar niet nodig is.

„Ook iedere particulier mag met inachtneming van de wet camera’s ophangen in zijn bedrijf. Dat kan in het openbaar vervoer zijn, maar ook in winkels of banken”, aldus Gert Onne van de Klashorst van het CBP. Particuliere instellingen hoeven hun camera’s niet te registeren. „Flauwekul”, vindt Holvast. „Want wie weet waarvoor particulieren de beelden gebruiken en wat er mee gebeurt als je als klant of voorbijganger wordt vastgelegd op film?”

Op dit gebied bestaat volgens het CBP weinig regelgeving. In het rapport ’Privacyregels voor het gebruik van videocamera’s voor toezicht en beveiliging’ uit 1997 schrijft het CBP dat banken in de regel camerabeelden niet langer bewaren dan twee weken en winkels gooien na een dag de beelden weg. Maar inmiddels zeggen de banken Fortis en ING beelden langer dan vier weken te bewaren.

Holvast juicht de nieuwe Wet Cameratoezicht op Openbare plaatsen dan ook toe. „Al zijn we er daarmee niet.” Het wetsvoorstel is zes jaar in behandeling geweest bij de Tweede Kamer en vorige maand goedgekeurd door de Eerste Kamer. De wet moet het gebruik van beelden door gemeenten reguleren. De gemeenteraad kan bij verordening de burgemeester de bevoegdheid verlenen om camera’s te laten plaatsen.

Aangegeven moet worden waarom de camera’s er hangen, hoe lang ze blijven hangen en wie er toegang hebben tot de beelden. Voor huidige camera’s geldt een overgangsperiode van een jaar. De beelden komen terecht in politieregisters en kunnen worden gebruikt voor de opsporing of vervolging van strafbare feiten. Op de politieregisters zijn alle privacy-rechten van toepassing. Toch maakt PvdA-kamerlid Peter van Heemst zich grote zorgen over deze inzagerechten: „Als veertig gekken in dit land dat iedere dag gaan doen, leggen zij het cameratoezicht lam. Dat is toch de consequentie?”, zei hij afgelopen februari in het kamerdebat over de wet. Maar minster Remkes van binnenlandse zaken ziet hier geen groot gevaar in.

Van Heemst sprak destijds ook zijn zorgen uit over particuliere camera’s. „Duizenden van hen waken over de veiligheid van mensen maar niemand weet hoeveel er zijn. Het is verstandig om hier een beeld van te krijgen.”

Trouw, 06-08-2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB