Er zijn geen bissers meer


Het jaarsysteem is stilaan aan het uitdoven. Elk academiejaar zijn er steeds meer studenten die vakken van meerdere jaren combineren, of vrijstellingen hebben uit vroegere opleidingen. Onderwijs op maat van de student, maar een administratieve ramp voor de hogeschool of universiteit.


'We krijgen regelmatig telefoons van ouders die vragen hoe het nu eigenlijk zit. Is hun zoon of dochter geslaagd of niet? En dan antwoorden wij: gedeeltelijk wel en gedeeltelijk niet.' Jean Hendrikx leidt de studentenadministratie van de Karel de Grote-hogeschool, en heeft de principes van het flexibel onderwijs al vaak uitgelegd.

In principe komt het erop neer dat de Antwerpse hogeschool van een student verwacht dat hij een bepaald aantal studiepunten verzamelt (180 voor professionele bachelor; minstens 240 voor een master). Zodra dat is gebeurd, krijgt hij zijn diploma. Hoe hij dat onderweg organiseert, is zijn zaak. Wel ligt het merendeel van de vakken vooraf vast.

En er is 'volgtijdelijkheid': bepaalde vakken kun je pas afleggen wanneer je geslaagd bent voor een ander vak. 'Zo kan een student bedrijfsmanagement niet starten aan het vak Français des affaires 2 vooraleer hij Français des affaires 1 heeft gedaan', zegt Anne Goffin, adjunct-departementshoofd van de handelswetenschappen. 'Al proberen we deze volgtijdelijkheid beperkt te houden, anders is er van flexibilisering geen sprake meer.'

Het aantal studenten dat van de flexibele trajecten gebruik maakt, neemt ook in de Karel de Grote-hogeschool toe. 'Een goede zaak voor de studenten', zegt Goffin. 'Maar een uitdaging op administratief vlak.'

Die administratie begint bij de 'bijbel', zoals de medewerkers de lijsten per opleiding noemen. Daarin staan alle vakken met hun volgtijdelijkheid. De gekozen vakken staan ook nog eens in Bamaflex, het computersysteem van de studentenadministratie. Elke student heeft er een fiche, waarin de administratie kan zien waar ergens in zijn opleiding iedereen zich bevindt.

'Dat is geen overbodige luxe, want sommige studenten weten niet altijd of ze nog op schema zitten of niet', zegt Goffin. 'Want wie is gezakt voor een vak in het eerste jaar, kan dat meenemen naar het volgende jaar. Als hij dan opnieuw zakt, kan hij het vak nog eens meenemen. Zo kan het dat een student in het derde jaar nog een examen van het eerste jaar moet afleggen. Op dat moment denkt de student nochtans dat hij goed bezig is, want hij zit al in het derde jaar. Maar eigenlijk is hij nooit helemaal door het eerste jaar geraakt.'

Vandaar ook de telefoons van bezorgde ouders. 'Studenten gebruiken het flexibele systeem weleens als PR tegenover hun ouders', zegt Anita Jorens, adjunct-departementshoofd gezondheidszorg. 'Want nu kunnen ze elk jaar aan hun ouders zeggen dat ze geslaagd zijn, terwijl ze het eigenlijk niet helemaal zijn.'

Voor de studentenadministratie is het dan vooral uitkijken dat de registratie goed verloopt, zegt Jean Hendrikx. 'Een student krijgt pas een bachelordiploma als hij 180 studiepunten heeft verzameld. Maar als we in de registratie één foutje maken, kan het zijn dat hij niet voldoende studiepunten heeft en dus geen recht heeft op een officieel diploma. Voorlopig is het nog niet gebeurd, maar ik hou mijn hart vast.'

Een hele warboel wordt de administratie wanneer het op vrijstellingen aankomt. De flexibilisering maakt het gemakkelijker om van de ene richting naar de andere over te stappen. 'Voor vakken waarvoor studenten in een andere opleiding al waren geslaagd, krijgen ze natuurlijk een vrijstelling', zegt Anne Goffin. 'Maar het probleem is dat die vakken nooit identiek zijn. Wie een vrijstelling vraagt, moet daarom aan de hand van studiemateriaal aantonen dat hij de vrijstelling verdient. Wij bekijken dan in welke mate dat met onze leerstof overeenkomt. Op basis daarvan wordt de vrijstelling al dan niet toegekend.' Dat gaat dan ook in het lijstje van Bamaflex.

Om daarbij de studenten zoveel mogelijk tegen zichzelf te beschermen, heeft de Karel de Grote-Hogeschool drie 'studieloopbaancoördinatoren' aangesteld. Die helpen de studenten hun traject op de juiste maat samen te stellen. Ook voor de vrijstellingen en het pakket niet-geslaagde vakken geven ze raad. 'Ze letten erop dat de studenten hun programma goed spreiden', zegt Hendrikx. 'Iemand die bijvoorbeeld een halftijds programma volgt, stelt een pakket van zo'n dertig studiepunten samen. Studenten die beursgerechtigd zijn, moeten dan wel uitkijken dat ze niet onder de dertig komen, want dan verliezen ze hun studietoelage. Eenzelfde probleem voor het kindergeld. Als je gedurende één academiejaar minder dan 27 studiepunten opneemt, heb je geen recht meer op kindergeld.'

Vanaf volgend academiejaar komt daar ook nog eens het leerkrediet bij. Om te vermijden dat studenten door de flexibilisering te lang over hun studies zouden doen, krijgen ze bij het begin van hun studieloopbaan een pakket van 140 studiepunten. Voor een eerste volledige academiejaar zetten ze zestig punten in. Wanneer ze ook slagen, krijgen ze die zestig punten terug. Wanneer ze niet slagen, verliezen ze die zestig punten. Wie zijn leerkrediet heeft opgebruikt, kan door de universiteit of hogeschool worden geweigerd.

De hele flexibilisering heeft ook praktische gevolgen in de dagelijkse lessen. 'De vaste klasgroepen brokkelen af', zegt Anita Jorens. 'Studenten die aan hun buurman in de klas informatie vragen, kunnen op iemand stoten die een heel ander pakket volgt. Die mengeling van groepen heeft ook sociale gevolgen. Studenten die het misschien wat moeilijker hebben om gemotiveerd te blijven, kunnen veel steun hebben aan de groep. Samen met de groep valt ook die steun weg.'

Ook voor de lectoren vraagt het enige aanpassing. 'Het klinkt banaal, maar we raden af om in de klas nog aankondigingen te doen', zegt Goffin. 'Sommige studenten hebben misschien geen boodschap aan de informatie. Als lector maak je beter gebruik van de elektronische leeromgeving.'

En dan is er nog een onrechtstreeks praktisch aspect. 'We hebben steeds meer volwassenen in de les', zegt Jorens. 'Onder invloed daarvan hebben we meer aandacht voor zelfstandig leren. Dat betekent ook dat er minder lesuren zijn. Sommige studenten denken dat ze daar gerust een studentenbaantje bij kunnen doen. Maar ze vergeten dat er meer werk buiten de lessen is. En dan loopt het fout.'


DS, 20-03-2008 (Pieter Lesaffer)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

In principe kan je geen tegenstander zijn van deze flexibilisering van het hoger onderwijs. Ik zou het zelfs bestempelen als een soort van 'gelijkeonderwijskansenmaatregel'. Als ik denk aan leerlingen tso en bso die steeds meer worden aangemoedigd om verder te studeren dan is zo'n individueel traject absoluut een voordeel. Het geeft hen de kans om op hun eigen tempo en niveau toch de competenties te verwerven die nodig zijn om af te studeren. En dat ze daar dan misschien langer over doen dan anderen, dat is op zich geen probleem.

Aan de andere kant, ik zou absoluut niet graag administratief medewerker zijn of zo'n 'studieloopbaancoördinator'. Probeer maar eens een lessenrooster op te stellen. Het zal nooit voor iedereen goed zijn. En hoewel leerlingen al blij mogen zijn dat ze zo'n individueel traject kunnen volgen, toch zullen ze ontevreden zijn over hun lessenrooster. (Wat ook logisch is natuurlijk) Stel je voor dat je twee verschillende vakken hebt op dezelfde moment... Tja, uw traject kan nog een pak individueler worden als je dan niet in staat bent om zelfstandig alles te verwerken...

Ik vrees dan ook dat dit systeem administratief gezien binnenkort serieus wat tegenwind gaat krijgen. Zeker wanneer er zich een fout zal voordoen. Want nu je individueel bezig bent, is een fout natuurlijk snel gemaakt.

Ah ja en dan dat leerkrediet. Behoorlijk inventief toch wat ze allemaal uitvinden tegenwoordig. Doel? Mensen stmuleren om hun jaren niet te vergooien? (klopt dat?) Aan de andere kant door dat individueel traject... 'je kan wel eens een vakje missen eh', 'dan pak ik dat volgend jaar er wel bij'...
Nu ja in elk geval. In de contacten die ik heb gehad met 6de jaars, heb ik nog nooit vragen gehoord over dat leerkrediet. Ik vraag me af of de toekomstige studenten eigenlijk al wel weten wat dit systeem betekent.

__________________