"Meneer ga dien toets van aarderijkskunde moeielijk worden?"

In Nederland zijn 25 leraars ontslagen omdat ze hun leerlingen pikante sms'jes stuurden. Ook bij ons waarschuwen het onderwijsblad Klasse en Child Focus leerkrachten voor de gevaren van chatten en sms'en met leerlingen.

'Via chat of mail kan een leerkracht heel makkelijk doordringen in de leefwereld van jongeren', zegt Leo Bormans, hoofdredacteur van Klasse. 'Maar bij leerkrachten die bepaalde grenzen niet respecteren, loopt het snel uit de hand.'

"Overdag ben ik gewoon W. D., TSO/BSO leraar Nederlands, geschiedenis en maatschappelijke vorming, maar 's avonds verander ik in Cookiemonster. Dan chat ik via messenger met wel honderd leerlingen en oud-leerlingen in mijn contactlijst... In het begin van het schooljaar schrijf ik mijn hotmail-adres en gsm-nummer op het bord, maar ik heb weinig last van junkmail of hijgtelefoons. Als je je leerlingen met respect behandelt, krijg je respect terug..." (website Klasse)

Bovenstaande 'case' is een klassiek voorbeeld van hoe leerlingen ook na de uren virtueel in contact blijven met leerkrachten. Niet toevallig, aangezien steeds meer docenten hun gsm-nummer en msn-adres in het begin van het schooljaar doorgeven aan leerlingen. Dat schept een band.

Te nauwe band

In Nederland is die band het afgelopen jaar bij 25 leerkrachten echter wat te nauw geworden, zo laat de Nederlandse Algemene Onderwijsbond (AOb) weten. Leerkrachten die via sms en/of chatboxen - meestal erg jonge - meisjes uit hun klas zelfs seksuele voorstellen deden. De leerkrachten werden ontslagen, maar volgens de AOb zijn zij slechts het topje van de ijsberg. De bond wil nu dat er duidelijke regels komen over digitale communicatie.

Ook in België is men zich bewust van de verandering die internet en gsm in het onderwijs hebben teweeggebracht. "In Vlaanderen chatten leraars veilig", zegt Leo Bormans, hoofdredacteur van Klasse. Maar niet zonder gevaar. Bij Limits vzw, het steunpunt ongewenst gedrag op school, krijgen ze elk jaar een tiental klachten binnen over leerkrachten die de grens van het wenselijke overschrijden bij leerlingen, een tweetal daarvan doen dat met behulp van moderne communicatiemiddelen.

Een ouder: "Mijn zoon (16) vertelde me dat één van de jonge leraressen gewoon mee in hun chatgroep zat. Ze had hem onder andere gevraagd eens wat van zijn lievelingsmuziek door te sturen. Ze mailde terug dat ze het 'mottige negermuziek' vond. Hij vond het vreemd dat ze zijn muziek niet goed vond. Ik vroeg me af welk waardepatroon zo'n lerares op die manier doorgeeft." (website Klasse)

Grenzen vervagen

"De nieuwe communicatiemiddelen zorgen ervoor dat de grenzen vervagen", zegt An Thys van Limits. "Leerkrachten stappen op chat of per sms snel af van hun voorbeeldfunctie, die ze wel hebben. Scholen zouden er goed aan doen leerkrachten en leerlingen te wijzen op 'netetiquette' die bij dat soort van contact van kracht is. Het is zeker iets om alert voor te zijn."

Hoewel er in België de voorbije jaren slechts enkele gevallen van digitale ongewenste intimiteit tussen leerkracht en leerling, zijn verschillende organisaties actief overgegaan op preventie. Child Focus riep enkele maanden terug 'Clicksafe' in het leven, een website waar zowel jongeren als leerkrachten de netetiquette kunnen leren kennen en gebruiken. Het afgelopen jaar hebben 259 mensen via de site een vraag gesteld, de meeste daarvan kwamen van leraars.

"We geven de scholen ook specifiek het advies mee al hun media misbruikvrij te maken en ook leerlingen de mogelijkheid te geven misbruik van leerkrachten of medeleerlingen anoniem via de site te kunnen melden."

Een leraar Nederlands: "Ik werd op de duur echt gestalkt. Ik had een leerling in de klas met nogal wat gezinsproblemen. Na een persoonlijk gesprek zei ik dat ze me altijd mocht bellen of mailen als het te erg werd. Dat had ik nooit mogen doen. Het begon met een braaf sms'je. Maar al snel verschenen er berichten als 'ik ga zelfmoord plegen, help me'. Soms kwamen die berichten midden in de nacht... Uiteindelijk heb ik de directie moeten inlichten." (website Klasse)

"Zulke gevallen zijn ons inderdaad gemeld, van leraars die gestalkt worden", zegt Leo Bormans van Klasse. "Leraars worden heel snel in de positie van hulpverlener gedrukt, terwijl ze daar niet voor bevoegd zijn. Ook omgekeerd moet een leraar zijn grenzen goed bewaken. Wij raden aan meteen eisen en structuur vast te leggen en in geen geval zelf chattaal te beginnen te gebruiken."

Klasse voor Leerkrachten blijft liever niet bij de pakken zitten en heeft sinds deze week een aantal tips op de website gezet om leerkrachten die met hun leerlingen willen chatten te wijzen op de verantwoordelijkheid.

Bormans: "Digitaal contact heeft in het onderwijs zeker voordelen. Je kunt je leerlingen op een informele manier interesseren in het onderwerp en taalarme leerlingen zijn veel meer geneigd via mail te communiceren. Maar er zijn ook valkuilen en daar zijn leraren zich vaak te weinig van bewust." (Tina De Gendt)

Dit heeft me toch wel enigszins verast. Ik weet wel de tijden veranderen maar dat leraren de dag van vandaag al met hun leerlingen schatten had ik niet verwacht. In het artikel komen zowel de positieve als de eventuele nadelige gevolgen aan bod. Persoonlijk ben ik eerder geneigd te pleiten voor het bewaren van enige afstand. Een leerkracht moet zich volgens mij wel op gelijke voet met zijn leerlingen kunnen zetten maar gelijk betekend niet hetzelfde. Net zoals je kunt zeggen alle mensen zijn gelijk of alle beroepen zijn evenwaardig kan je zeggen alle mensen en beroepen zijn verschillend.

Persoonlijk voel ik dan ook niet veel voor zulke band met mijn leerlingen geef mij dan maar het babbeltje met hen onder de speeltijd in de klas of op uitstap.

Waar ik wel benieuwd naar ben is hoe gaat dit evolueren? De aankomende generatie leerkrachten is immers opgegroeid met MSN. Het lijkt mij dan ook zinvol hier in een leraren opleiding eens bij stil te staan en toekomstig leerkrachten goed te informeren over zowel de voor als nadelen van MSN en met leerlingen en ze ook te wijzen op de regels die ze zeker in acht moeten nemen.

Eigenlijk ben ik niet echt verrast door dit artikel. Het is een trend die je volgend mij wel had kunnen voorspellen. Ik ben het wel enigszins eens met Kevin, ik vind ook dat er enige afstand moet zijn tussen een leerkracht en leerlingen. Chatten met leerlingen vind ik dus zeker geen goede zaak. Zelf zou ik wel een mailadres en een telefoonnummer doorgeven aan leerlingen waarop ze me kunnen bereiken. Ik zou er wel voor kiezen een mailadres aan te maken bij telenet of pandora en niet bij hotmail. Hotmail wordt veel gebruikt door jongeren en daarom vind ik dit voor een leerkracht eerder ongepast.

In het begin van het schooljaar zou ik met de leerlingen wel afspraken maken over het gebruik van mijn mailadres en mijn telefoonnummer. Zo vind ik het ongepast om na 21 uur nog naar een leerkracht te bellen, ook op zondag vind ik dat je niet naar iemand belt in verband met zijn/haar werk. Het mailadres mag natuurlijk wel altijd gebruikt worden.

Het is volgens mij ook belangrijk om een te nauwe band met leerlingen te vermijden. Ik wil dat leerlingen mij later zullen kunnen vertouwen en dat ze eventueel met mij over een probleem kunnen praten. Als leerlingen met problemen naar mij zouden toekomen zou ik ze natuurlijk willen helpen, maar dit kan niet altijd. Soms is het nodig om professionele begeleiders te betrekken bij de problemen van een leerling. Als je dit tijdig doet kan je volgens mij problemen voorkomen zoals leerlingen die een leerkracht stalken en sms’jes sturen met “ik ga zelfmoord plegen”. Ook voor de leerling zelf is het in dit geval beter dat hij/zij professionele hulp krijgt.

Misschien moeten ze inderdaad in de lerarenopleiding ook aandacht besteden aan dit “probleem”. Hoever mag je gaan in je contacten met leerlingen? Hoe kan je een goede band opbouwen en ondertussen toch de nodige afstand bewaren? Ik denk dat dit soms wel moeilijk kan zijn, maar dat je dit zelf moet leren inschatten.