Nu zijn er zeven ex-Joego-staten


Kosovo heeft zich afgescheiden van Servië, en de Albanese inwoners van het nieuwe land laten het weten ook. Als premier Thaci om iets na half vier klaar is met het voorlezen van de Kosovaarse onafhankelijkheidsverklaring, barst café Iliria in hoofdstad Pristina uit in een eruptie van vreugde.


Mensen staan op tafels, vallen elkaar in de armen en scanderen ’Kosovo, Kosovo’, een leus die overgaat in ’UCK, UCK’. Het is een eerbetoon aan de guerrillabeweging die met haar gewapend verzet tegen de Servische overheersing de basis legde voor de onafhankelijkheid.

Terwijl de massa feest, laat Servië al een paar minuten later weten dat het onder geen beding akkoord gaat met de afscheiding van zijn provincie. Rusland, bondgenoot van Servië, riep gisteravond onmiddellijk de VN-Veiligheidsraad bijeen. Deze bleek na de spoedzitting nog even verdeeld als voor de onafhankelijkheidsverklaring. In Mitrovica, noord-Kosovo, werden handgranaten gegooid naar gebouwen van de VN en de EU. Er vielen geen slachtoffers. In de Servische hoofdstad Belgrado gooiden demonstranten stenen naar de Amerikaanse ambassade en door winkelruiten.

Met de komst van Kosovo zijn er nu zeven ex-Joegoslavische staten. En daar moet het ook bij blijven, bezwoer Thaci gisteren om de internationale gemeenschap gunstig te stemmen. Uitvoerig stond hijstil bij het democratische en multi-etnische karakter van de nieuwe staat.

Een EU-missie moet dat karakter de komende tijd waarborgen. Eulex, gaat met circa 2000 man justitie en politie in Kosovo trainen. De Nederlandse diplomaat Pieter Feith wordt speciale EU-gezant in Kosovo, en zal ook rapporteren aan de VN.

Voor de Albanezen doet het er allemaal weinig toe. „Ik voel me weer 15!”, zegt Hashin Jemali. De 80-jarige, met stok, de buffeljas stevig dichtgeknoopt en met een wit dophoedje op, kijkt op zijn stok geleund naar de jonge Albanezen die toeterend voorbijrijden. Hij heeft lang op deze dag gewacht. Hij vocht nog in de Tweede Wereldoorlog, leefde onder het communisme, en maakte ten slotte de massamoord op Albanezen mee in 1999.

De 65-jarige Sabit Gashi droomde wél, vertelt hij verderop. „Het was iets waar we altijd op hoopten.” Toch is vandaag ook een dag van gemengde gevoelens. „Mijn grootvader, mijn vader en mijn broer zijn voor deze zaak gestorven. Vandaag denk ik ook aan hen. Het is de gelukkigste, maar tegelijkertijd de verdrietigste dag van mijn leven.”


Trouw, 18-02-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Moldavië vreest afscheuring van Transdniestrië


Moldavië, dat op het eigen grondgebied geconfronteerd wordt met een separatistisch probleem door Transdniestrië, vindt de onafhankelijkheidsverklaring van Kosovo een "destabiliserende factor voor Europa".


Separatisme

Ondanks "het unieke karakter van de provincie Kosovo", is de oplossing van de onafhankelijkheid van een provincie "niet alleen een bewuste schending van de territoriale integriteit van Servië, maar ook een ernstige factor voor de destabilisering van Europa, die de separatistische stromingen in alle conflictzones alleen maar zal aanmoedigen", verklaarde de Moldavische regering in een mededeling. De regering benadrukt dat ze "rekening zal houden" met het standpunt van Servië in dit dossier.


Oppositie

Ook de Moldavische oppositie veroordeelde het uitroepen van de onafhankelijkheid van Kosovo, die "een ernstige impact zal hebben op de oplossing van het conflict in Transdniestrië".


Transdniestrië

Parlementsvoorzitter Evgueni Tsjevtsjoek van Transdniestrië, de regio die eenzijdig zijn onafhankelijkheid heeft uitgeroepen van Moldavië in 1990, zei van zijn kant dat Kosovo "een precedent heeft geschapen voor andere conflictzones".


Blog DM, 18/02/08

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Het begin van het einde van de Balkan


Jean-Arnault Dérens is radicaal tegen de onafhankelijkheidsverklaring van Kosovo. Misschien moeten we maar meteen heel de Balkan etnisch hertekenen, schrijft hij, of waarom niet heel Europa? 'Het is te belachelijk voor woorden.'


De onafhankelijkheidsverklaring van Kosovo zal ernstige gevolgen hebben voor de hele regio. De Serviërs in Bosnië-Herzegovina zullen dit precedent aangrijpen om zich af te scheuren van een staat die toch nooit heeft gefunctioneerd. Ook in de buurlanden zal dit historische moment niet ongemerkt voorbijgaan, vooral dan in Macedonië en Montenegro. Dit kan de kaart van de Balkan helemaal overhoop gooien.

Toch hoor je nu in kringen van experts en diplomaten dat het tijd is om het taboe van de onaantastbare grenzen te doorbreken. Is het, de Balkanconflicten van de jaren negentig indachtig, tijd om de territoriale ongenoegens weer boven te spitten en nieuwe, 'eerlijke' grenzen te bepalen, die rekening houden met de etnische geografie? Misschien moeten we de hele Balkan, wie weet heel Europa hertekenen om tot duurzame vrede te komen. Het is een oud, hardnekkig idee.

Op zich lijkt het niet meer dan logisch: als volkeren niet willen samenleven, laat ze dan apart leven, zelfs als daar volksverhuizingen en nieuwe grenzen voor nodig zijn. Stel u even voor dat, mits enige hocus-pocus, een internationale conferentie nieuwe, etnisch geïnspireerde grenzen zou kunnen vastleggen voor het westelijke deel van de Balkan.

Om te beginnen zou men de gebieden met een Albanese meerderheid bij mekaar moeten brengen: Albanië, Kosovo, het noordwesten van Macedonië, de Presevo-vallei in het zuiden van Servië en de oostelijke rand van Montenegro. Let wel, bij die herverdeling wordt helemaal geen rekening gehouden met praktische overwegingen als energieproductie en -verdeling, die in veel gevallen grensoverschrijdend zullen blijven: de Servische regering dreigt er nu al mee de elektriciteitsvoorziening van Kosovo af te sluiten, ze zal dus niet geneigd zijn 'Groot-Albanië' van stroom te voorzien.

Wat er ook van zij, van Macedonië blijft in dit scenario weinig over, je kunt het nog nauwelijks een staat noemen. Misschien zou de pro-Bulgaarse lobby er zelfs in slagen het landje bij zijn oostelijke buur te laten aansluiten. En dan is er nog de kwestie van de minderheden in Albanië: de Grieken in het zuiden zouden aansluiting bij Griekenland kunnen vragen. Maar dan zou de Albanese minderheid in het noorden van Griekenland de aansluiting bij Albanië kunnen eisen. Montenegro zou op het idee kunnen komen compensaties te eisen voor de Servisch-Montenegrijnse minderheid in de Skhöder-regio in Albanië. En Macedonië kan van de weeromstuit de Slavische dorpen aan de Albanese oevers van de meren van Ohrid en Prespa opeisen.

De Serviërs in Bosnië-Herzegovina keren natuurlijk naar hun vaderland terug. Dat zou een ramp zijn voor Bosnië, zeker als de Kroaten uit West-Herzegovina, Centraal-Bosnië en Bosnisch Posavina op hun beurt naar Kroatië terugkeerden. Er zou van Bosnië alleen een mini-moslimstaatje overblijven rond Sarajevo, Zenica en Tuzla. Dat zou dan wel sterk lijken op het plan om Bosnië op te delen, zoals dat in 1991 rijpte in de geesten van Slobodan Milosevic en Franjo Tudjman. Bosnië zou van zich af kunnen bijten door de oostelijke enclave Gorazde te verdedigen, en de goeddeels Bosnische stad Novi Pazar in het zuidwesten van Servië te claimen.

De staat Montenegro zou eigenlijk ophouden te bestaan. De Albanese en Bosnische regio's zouden zich vanzelfsprekend afscheiden, en wellicht zou het land ook de Servische regio in het noorden moeten opgeven. Aangezien Bosniërs en Serviërs daar als een onontwarbaar kluwen onder elkaar leven, zou dat aanvankelijk onvermijdelijk tot conflicten leiden, tot de verschillende gemeenschappen zich achter nieuwe grenzen terugtrokken.

Kroatië zou aanspraak maken op de baai van Kotor, die een lange katholieke traditie kent en pas sinds 1918 deel uitmaakt van Montenegro. Montenegro zou op die manier al snel weer dezelfde grenzen hebben als in de negentiende eeuw, al maakt het een waterkansje om een stukje kustlijn te behouden ter hoogte van Budva.

De positie van Servië zou zo mogelijk nog vreemder zijn. Het zou wel zijn Albanese en Bosnische regio's verliezen, maar dan weer de republiek Srpska van Bosnië-Herzegovina kunnen vorderen, net als de Servische gebieden in het noorden van Montenegro. Het zou ook heibel krijgen met Vojvodina. In die autonome regio in het noorden van Servië maken een twintigtal minderheden gezamenlijk bijna de helft van de bevolking uit. De grootste minderheid vormen de ongeveer 350.000 Hongaren in de gemeenten Subotica, Senta en Kanjiza. Die zouden kunnen terugkeren naar Hongarije. Of nog een mogelijkheid: Vojvodina zou de onafhankelijkheid kunnen uitroepen en het enige resterende multi-etnische staatje in de Balkan kunnen worden.

De reorganisatie zou ook voor landen in de EU niet zonder gevolg blijven. Er zijn de minderheden in Griekenland - en niet alleen de Albanezen. Denk maar aan de (Turkse en Bulgaarse) moslims in West-Thracië, die de terugkeer naar hun land zouden eisen. De heikele problematiek van de Slavische bevolking in Grieks-Macedonië zou ook de nodige aandacht opeisen, hoewel over die kwestie nooit met een woord is gerept in dat land. Slovenië zou eindelijk genoegdoening krijgen in zijn microterritoriumconflicten met Kroatië. Het zou voorts de opschorting eisen van de volksraadplegingen van 1918 en zijn territorium uitbreiden tot in Carinthië in Oostenrijk, waar nu nog een aantal Sloveense gemeenschappen vredig wonen, zich van geen kwaad bewust. Als beloning omdat het de regionale conflicten altijd op een positieve manier heeft benaderd, zou Slovenië ook een stukje Friuli (Italië) toegestopt kunnen krijgen. Het stadje Gorizia, misschien, dat nu door de grens doormidden wordt gesneden. Of zelfs Triëst, waarom ook niet?

Vanzelfsprekend zou niet iedereen tevreden zijn met deze allesomvattende regeling. De Goranen in Kosovo, om maar iets te noemen. Of de Ruthenen in Slavonië (in het oosten van Kroatië), de Aromanen in Macedonië, Albanië en Griekenland. En de vierduizend Roma in het westelijk deel van de Balkan zouden een stateloos volk blijven, zoals ze dat altijd zijn geweest.

De kans dat dit allemaal zonder bloedvergieten zou verlopen, is bijzonder klein. De EU zou de handen vol hebben om de situatie militair in de hand te houden en de vrede te bewaren. De kosten van de massale volksverhuizingen (waar het tenslotte allemaal om te doen was) zouden voor rekening zijn van de vluchtelingenorganisatie van de VN. Het budget voor noodhulp zou een veelvoud moeten zijn van dat voor de tsunami van eind 2004.

Dit scenario lijkt misschien vergezocht, te gek voor woorden zelfs, maar het is al deels geschreven, toch voor Bosnië-Herzegovina en de Albanese kwestie. De voorstanders van de Kosovaarse onafhankelijkheid benadrukken dat ze geen precedent willen scheppen, maar dat doen ze nu net wél.

Het idee dat je nationaliteitskwesties kunt oplossen door de grenzen aan te passen, is gebaseerd op de illusie dat je probleemloos etnische grenzen kunt trekken. Maar alle grenzen zij het historische resultaat van politiek getouwtrek en militaire manoeuvres. Ook die van de Balkan.

De ervaring met de Balkan leert dat de eisen van verschillende volkeren binnen één staat niet kunnen worden opgelost zonder ruzie en confrontatie. In Kosovo zijn er maar twee mogelijk oplossingen voor de onverzoenbare eisen van de twee volkeren die er leven: de overwinning van het ene volk op het andere, met alle frustraties en wrok van dien, of een nieuwe vorm van politieke coëxistentie en cosoevereiniteit. In de Europese context moet men toch de politieke mogelijkheden kunnen scheppen om al die territoriale conflicten te overstijgen?

Plannen tot verdere opdeling van de Balkan kunnen ernstige gevolgen hebben voor heel Europa. Het is tijd voor een betere oplossing dan gewoon nieuwe lijnen te tekenen op de kaart.

Jean-Arnault Dérens is de hoofdredacteur van de 'Courrier des Balkans' en coauteur van het boek 'Comprendre les Balkans'.


DS, 18-02-2008 © Le Monde Diplomatique

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB