GIJ ZIJT STOF


Fijne stoffen maakten de naam Vlaanderen ooit vermaard. Fijn stof is nu in de deelstaat met die naam de nieuwe gesel Gods. Moeten we ons daar vragen bij stellen?


Het ecologisch gedachtegoed krijgt immers stilaan een religieuze invulling. Het beschikt al over een apocalyps (global warming), een erfzonde (wij zijn allen vervuilers), een schuldbelijdenis (de ecologische voetafdruk), een gesofisticeerd systeem van aflaten (emissierechten) en een reeks plagen die de onverbeterlijke mens over zichzelf blijft afroepen. Twijfel, het voorgeborchte van de rede, is dus meer dan ooit aanbevolen.

'Fijn stof' is een notie die de Amerikaanse autoriteiten twintig jaar geleden op punt stelden om scherper luchtvervuiling te meten in functie van de potentiële schade voor de gezondheid. Het gaat om schadelijke stofdeeltjes met een diameter die kleiner is dan 10 microgram, zodat onze neushaartjes meer dan de helft ervan niet tegengehouden op weg naar onze longen.

Zoals gebruikelijk overdonderen 'wetenschappelijke' studies ons met trossen doden als gevolg van dat ene kwaad. Nuchterder gesteld brengen sommige deeltjes fijn stof bij sommige mensen in de longen ziektes op gang die hun leven beperken en soms drastisch inkorten.

Om fijn stof in de lucht te meten bestaan verschillende methodes en apparaten, die uiteenlopende statistieken opleveren. Normen vastleggen, met een punt waarboven de vervuiling gezondheidsbedreigend wordt, is nog moeilijker. In grote lijnen kan men zeggen dat de concentratie fijn stof in de West-Europese lucht de jongste tien jaar stagneert.

De Europese Unie legde in 1999 in een richtlijn haar lidstaten normen en actie tegen fijn stof op. Vlaanderen werkte in 2006 een plan uit. De complexe meet- en prognosetechnieken en de procedure voor smogalarm zijn vastgelegd in een protocol tussen vier overheidsinstellingen.

Centraal staat een door het Vito uitgewerkte index van metingen van luchtkwaliteit en parameters uit de weersvoorspellingen. Signaleert die index dat het gemiddelde van alle metingen in Vlaanderen een etmaal boven de 70 microgram fijn stof per kubieke meter lucht zal liggen, dan treedt het smogalarm in werking. Daartoe behoren de snelheidsbeperkingen op autowegen, in de dichtstbevolkte zones.

Op vraag van de EU liggen de meetpunten vooral in de meest vervuilde gebieden, wat het gemiddelde voor heel Vlaanderen enigszins vertekent. Anderzijds is een drempel van 70 microgram ook hoger dan de Europese norm van 50. Behalve Vlaanderen heeft in Europa enkel Zwitserland een smogalarm dat tot snelheidsbeperkingen op de autowegen - tot 80 kilometer per uur - leidt.

Sommige Italiaanse steden hanteren autoloze zondagen, sommige Duitse steden bannen vervuilende wagens uit de binnenstad. Rond Nederlandse steden mag je nooit meer dan 100 rijden. Franstalig België doet niets, op de stad Charleroi - vrij ingrijpend - na.

En het effect? 'Wetenschappelijke studies' stellen dat de concentratie fijn stof sterk afneemt door de snelheidsbeperking. Dat is logisch, maar het slaat enkel op het piekmoment zelf. De verplaatsingafstand blijft dezelfde en de automobilist die minder zijn gaspedaal mag indrukken doet er langer over.

Naargelang het type wagen levert dit voor de totale hoeveelheid uitgestoten fijn stof net minder of net meer dan een compensatie op, zij het meer uitgespreid in de tijd. Vrachtwagens blijven zoals steeds 90 per uur rijden. Vermits ze vier à vijf keer meer brandstof per afgelegde kilometer verbranden blijft ruim de helft van de vervuiling door het verkeer buiten schot.

'De Vlaamse maatregel vermindert het fijn stof niet, hij vlakt enkel de piekmomenten af', zei toenmalig milieuminister Kris Peeters in april 2007. 'De maatregel is vooral belangrijk om de bevolking te sensibiliseren', stelde Frans Fierens, de verantwoordelijke van de meetdienst Ircel, maandag.

Laten we vooral niet te vitterig doen. Stadsmensen met ademhalingsproblemen ervaren maar al te goed wat smog is. Waar wel een vraagteken rijst, is of je om te sensibiliseren - en op die wankele basis - meteen ook 2.289 bekeuringen kan uitdelen, zoals bij het vorige smogalarm in december.

Men begrijpt de logica erachter natuurlijk. En toch klinkt het in deze context net iets te veel als de nanny state - de overheid die ons nu al wil pamperen van de wieg tot het graf - die ook bully state gaat worden: gij Vlaming, die onze wijze raad voor uw gezondheid negeert, gij zijt stof en tot stof zult gij wederkeren!

Wakker blijven, scepsis, kritische zin, goede journalistiek: ze blijven onontbeerlijk. Zeker nu een gezonde maatschappelijke doctrine steeds meer tot religie wordt verheven.

Rolf Falter is freelance journalist.


DS, 20-02-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

De schrijver van dit stuk doet hier uitschijnen dat diegenen die een bekeuring gekregen hebben de slachtoffers zijn
Ze hebben die bekeuringen als ik me niet vergis volledig aan zichzelf te danken. Wie de maximumsnelheid niet respecteert krijgt een boete, toch zo simpel als wat? En ja, dat die maximumsnelheid 'fluctueert' is misschien enigszins verwarrend en storend, maar de borden staan duidelijk zichtbaar en zijn niet mis te verstaan voor iemand met een rijbewijs. Dus ja: 2.289 bekeuringen om de bevolking te sensibileseren vind ik meer dan gerechtvaardigd!


Ja, je kan het natuurlijk zo cynisch en pessimistisch bekijken, maar ik bekijk het liever van de andere kant: i.p.v. dat de overheid diegenen die hun 'wijze raad' negeren wilt straffen nét omdat ze niet gehoorzamen, straft de overheid hen misschien wel om ervoor te zorgen dat de niet-vervuilende burger (met longproblemen) niet gestraft wordt door de vervuilers! Met de egoïstische instelling van een veel te groot deel van de bevolking tegenwoordig moet de overheid wel bijna een 'bully-state' worden, simpelweg om de niet-egoïstische medeburger niet te veel te laten 'lijden' dankzij al die egoïsten.
Dus ik zeg eerder: bedankt overheid!
Het wordt tijd dat er maatregelen getroffen worden om de burgers die bewust gezond en veilig willen leven de mogelijkheid te geven om dat ook effectief te kunnen.

__________________
"De jeugd van tegenwoordig houdt alleen maar van luxe, heeft slechte manieren en veracht de autoriteit.
Zij heeft geen respect voor oudere mensen. De jeugd verpraat de tijd terwijl er gewerkt moet worden, schrokt bij de maaltijden het voedsel naar binnen, legt de benen over elkaar en tiranniseert de ouders..."
- Socrates, 2400 jaar geleden... -