Oekraïners laten vooral zien hoe westers ze willen zijn


Niet premier Janoekovitsj, maar de pro-westerse Joelia Timosjenko heeft de verkiezingen in Oekraïne gewonnen. Zij zal de sleutelposities in een nieuw te vormen regering opeisen.


De laatste maanden deed de Oekraïense demissionair premier Janoekovitsj zijn best om zijn meest westerse gezicht te laten zien. Hij trok moderne pakken aan, ging regelmatig golfen met de Amerikaanse ambassadeur in Kiev en wilde ineens nog maar weinig met zijn oude vriend Rusland te maken hebben. Het deed even vergeten dat de behoefte aan westers investeringskapitaal voor de verouderde staalindustrie in het oostelijk deel van het land de voornaamste reden voor die gedaanteverwisseling was. Want in het Russisch-sprekende oosten, net als in het zuiden, heeft Janoekovitsj zijn grootste aanhang.

Op grond van zijn nieuwe imago was Janoekovitsj tot vanochtend zeker van zijn overwinning. Met overwinningsroes in zijn buik durfde hij de afgelopen week nog luidkeels te roepen dat zijn tegenstanders, Viktor Joesjtsjenko en Joelia Timosjenko, de uitslagen zouden gaan vervalsen. In verband met de politieke toekomst van zijn vaderland deed hij gisteren echter nog wel een handreiking aan Joesjtsjenko met het voorstel een „coalitie van pragmatische krachten” te vormen.

Nu blijkt dat veel Oekraïeners Janoekovitsj niet geloven en dat zelfs een deel van zijn achterban is overgelopen naar Timosjenko. Als zij iets met de verkiezingsuitslag duidelijk hebben gemaakt dan is het dat zij burgers van een modern, welvarend westers land willen zijn. De groeiende economie van de afgelopen jaren – die niet het gevolg is van gestructureerd kabinetsbeleid maar van de hogere staalprijzen – heeft hen de eerste vruchten daarvan laten proeven.

Net als president Joesjtsjenko staat Timosjenko model voor die verwestersing van Oekraïne. Als succesvol zakenvrouw is zij de kampioen van de liberale markteconomie. Europa en lidmaatschap van de wereldhandelsorganisatie WTO staan voorop in haar beleid. Dat zij de afgelopen week op populistische wijze met goedkope financiële beloftes strooide, moet haar in dit verband worden vergeven. Ze deed bovendien haar best Rusland gerust te stellen, door te benadrukken stabiele betrekkingen na te streven.

Joelia Timosjenko, gekleed in smetteloos wit en met haar blonde vlechten als altijd strak opgebonden, begon gisteravond triomfantelijk te glimlachen toen de eerste exit polls bekend werden. Ze stelde meteen voor om vandaag bij president Joesjtsjenko op bezoek te gaan en zo snel mogelijk een regering te vormen. Om in de Rada, het Oekraïense parlement, een meerderheid te krijgen, heeft Timosjenko echter meer steun nodig dan alleen die van Joesjtsjenko’s Ons Oekraïne. Voor de hand ligt samenwerking met de kleine partij van voormalig parlementsvoorzitter Volodymyr Lytvyn, die vier procent van de stemmen haalde.

Een coalitie met Ons Oekraïne zou de breuk moeten lijmen die in het eerste half jaar van 2005 tussen Timosjenko en Joesjtsjenko ontstond, toen zij premier was in een coalitieregering met Ons Oekraïne. Als gevolg van interne ruzies en beschuldigingen van fraude moest ze toen na zeven maanden aftreden. President Joesjtsjenko liet haar in die tijd genadeloos vallen. Zo zei hij over haar dat ze meer met haar eigen zaken bezig was dan met staatszaken.

Timosjenko, bekend om haar machtshonger en ijzeren wil, zal Joesjtsjenko die uitspraak niet hebben vergeven. Verwacht wordt dat zij het Joesjtsjenko bij onderhandelingen over een coalitieregering knap moeilijk zal maken en de sleutelposities in het kabinet voor haar partij zal opeisen. Zij heeft daartoe op dit moment alle denkbare pressiemiddelen in handen, want president Joesjtsjenko heeft door de verlammende politieke strijd met Janoekovitsj veel van zijn prestige verloren.


NRC, 1 oktober 2007

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB