De burgeroorlog in Gaza

door Lucas Catherine


U begrijpt niet wat er in Gaza gebeurt? U begrijpt niet hoe het komt dat de Palestijnen mekaar doodschieten in de straten van Gaza op de dag dat zij de negenenvijftigste verjaardag van de Nakba herdenken, de ontmanteling van Palestina, hun massale verdrijving uit het land en de oprichting van de joodse staat? Nochtans zit er een logica achter de oorlog in Gaza. Die vind je als je de feiten chronologisch na mekaar zet.


December 2001

Ariël Sharon verklaart in een dubbelinterview met The Washington Post en Newsweek dat politiek onderhandelen met de PLO (toen nog onder leiding van Yasser Arafat) geen zin heeft. Israël moet deals sluiten met lokale militaire machthebbers, zo luidt zijn redenering.

Maart 2002

Sharon mobiliseert een legermacht groter dan die waarmee Israël in 1967 de Westelijke Jordaanoever en Gaza heeft veroverd, en vernietigt de hele Palestijnse infrastructuur.

De wederopbouw gebeurt mondjesmaat, behalve voor de veiligheidsdiensten. In het totaal heeft Fatah er dertien, allemaal gecontroleerd door één man Mohammed Dahlan, een familielid van Mahmoed Abbas, de leider van Fatah. Na de Oslo-akkoorden (1993) werd Dahlan in 1994 al benoemd tot hoofd van de grootste veiligheidsdienst (de Preventive Security Service).

25 januari 2006

Hamas wint de parlementsverkiezingen. Fatah wordt afgestraft voor zijn corruptie, machtsmisbruik en het opgeven van de Palestijnse nationale rechten tijdens het 'vredesproces'.

Mohammed Dahlan start een ondermijningscampagne, ook al kan die naar een burgeroorlog leiden.

De nieuwe door Hamas gedomineerde regering wordt internationaal wel erkend, maar vooral geboycot, want ze stelt het 'vredesproces' de facto in vraag door de Palestijnse nationale rechten op de agenda te houden.

De groep binnen Fatah rond president Abbas en sterke man Dahlan besluit om de oude machtsposities veilig te stellen door zich bij de Westerse druk neer te leggen en de verkozen regering mee te helpen ondermijnen.

December 2006

Dahlan organiseert een aanslag tegen Hamaspremier Haniyah. Die mislukt.

In de pers verschijnen berichten dat de VS 42 miljoen dollar schenken aan Abbas, niet aan de verkozen regering, om diens positie te verstevigen. Zijn privé-lijfwacht krijgt van de VS massaal wapens toegeleverd. Ook VS-bondgenoten stappen in dit scenario. Zo sluist Koeweit ook nog eens 29 miljoen dollar door naar het Abbaskamp.

Januari 2007

De VS verhogen hun steun. Abbas krijgt nu al 86 miljoen dollar. Volgens The Guardian (22 juni 2007) hebben de Amerikanen een plan ontwikkeld om Hamas militair te liquideren. Het is van de hand van Eliott Abrams, deputy national security adviser, en lang geleden ook de man achter de steun aan de Nicaraguaanse contra's. In het totaal zou het, nog steeds volgens The Guardian, gaan om 1,27 miljard dollar met de bedoeling de 15.000 manschappen van Abbas’ presidentiële wacht op te trekken tot ongeveer 23.000 man. Alle door Abbas gecontroleerde veiligheidsdiensten en milities tellen samen zo'n 40.000 manschappen.

De spanning neemt toe, men spreekt meer en meer over een burgeroorlog.

Nog in januari 2007

Dahlan provoceert Hamas en verklaart publiekelijk dat hij Hamas wil uitschakelen. Hij beëindigt zijn toespraak in Gaza met de zin "Schiet me maar neer, schiet maar!". (Haaretz 10 januari 2007). Drie weken later valt Hamas Dahlans persoonlijke lijfwacht aan, waarbij enkele van de leden ervan omkomen. Tegelijk stelt de leiding van Hamas een compromis voor: er moet een neutrale (dus geen lid van Fatah of Hamas) minister van Binnenlandse Zaken worden benoemd die de veiligheidsdiensten moet controleren. Meer nog, er komt een regering van nationale eenheid.

Dahlan weigert zich te schikken naar de onafhankelijke minister van Binnenlandse Zaken.

The Jerusalem Post (6 februari 2007) titelt: "Israël ernstig bezorgd over de vorming van een eenheidsregering". Iets later verklaart de Israëlische regeringswoordvoerder dat zo'n Palestijnse eenheidsregering "een stap terug is in het vredesproces". (Lees: Israël vreest dat de Palestijnen toch een beetje zullen tegenstribbelen tijdens onderhandelingen - Haaretz 16 maart 2007.)

Abbas benoemt Dahlan tot hoofd van de nieuw opgerichte veiligheidsraad die alle dertien veiligheidsdiensten overkoepelt.

Inmiddels bij de gewone Palestijn in Gaza

The Jerusalem Post (22 februari 2007): "Vier op vijf families in Gaza zijn ondervoed. Een derde van de gezinnen moet het doen met minder dan één euro per dag."

6 maart 2007

De gevangen Fatahleider Marwan Barghouti, held van de Intifada, klaagt vanuit zijn Israëlische cel aan dat Dahlan teveel invloed heeft op de veiligheidsdiensten op de Westelijke Jordaanoever. (Haaretz 6 maart 2007)

7 maart 2007

De Wereldbank publiceert een rapport waarin ze oproept het donorgeld niet via Abbas te storten, want die gebruikt het geld om zijn macht uit te bouwen en verhindert iedere economische heropleving. De Wereldbank stelt voorts dat de dertien veiligheidsdiensten moeten worden herleid tot maximum drie.

9 mei 2007

De Wereldbank klaagt in een rapport dat Israël de bezette gebieden in een economische wurggreep houdt.

Juni 2007

Hamas is de hele situatie beu. Niet alleen bouwt Dahlan een legermacht uit om de Gazastrook over te nemen, maar door de politieke impasse en de honger verloedert de toestand er steeds verder. Uithongering kan mensen gruwelijk agressief maken. Het krioelt in Gaza van losgeslagen milities, eigenlijk gewapende dievenbendes die zich met pseudo-islamitische slogans al of niet op al Qaida beroepen en de bevolking terroriseren en stelselmatig plunderen.

Een voorbeeld hiervan is ‘Het Leger van de Islam’ dat BBC-correspondent Alan Johnston gevangen houdt.

Volgens onverdachte Israëlische bron (The Jerusalem Post, 22 en 23 juni 2007), gaat het om een maffiafamilie die onder de vlag van ‘de islam’ opereert. Het gaat om de clan Dughmush. Deze maffiafamilie zat achter de bomaanslagen tegen vijftig internetcafés, restaurants en kappersalons. De eigenaars hiervan werden niet aangepakt omdat ze ‘onislamitisch’ zouden zijn, wel omdat ze aan de clan geen ‘beschermgeld’ wilden betalen. De leden van de Dughmushclan pleegden ook moorden op betaling, vooral op Hamasmilitanten, op vraag van, alweer Mohammed Dahlan. Voor de vrijlating van Alan Johnston vroeg de bende 2 miljoen dollar. Nu hun beschermheer Dahlan weg is, zijn de huizen van de Dughmushclanleden omsingeld door Hamas dat de vrijlating eist van de BBC-correspondent. Dat weigeren ze op aanraden van Dahlan, die niet wil dat Hamas prestige haalt uit Johnstons vrijlating en omdat Hamas hen niet wil garanderen dat hun clanleiders niet zullen veroordeeld worden voor hun huurmoorden. Laatste nieuws over Johnston (27 juni): de Dughmush hebben hem een gordel met explosieven omgedaan en dreigen hem op te blazen als Hamas hun clanleiders zou arresteren.

Tegen dit soort bendes, gedreven door honger en zucht naar gewin, wilde Hamas optreden net zoals tegen de door de Amerikanen gesteunde, militaire ondermijningsplannen van Mohammed Dahlan.

13 juni 2007

Hamas verovert met zwaar geweld alle steunpunten van de veiligheidsdiensten in Gaza. De overwinning komt zelfs voor hen als een verrassing. Wat blijkt? De meeste militaire leiders zijn naar Egypte of de Westelijke Jordaanoever gevlucht en het voetvolk heeft geen zin om zich voor dat soort commandanten te laten afslachten.

The Jerusalem Post (13 juni 2007) titelt: "Waar is Dahlan?" (Lees: was dit nu de man die voor ons Hamas ging liquideren?).

De voornaamste luitenant van Dahlan, Samih Madhun en nog enkele anderen worden door Hamas publiekelijk geëxecuteerd. De leiders van andere veiligheidsdiensten en van de presidentiële wacht van Abbas worden gearresteerd, maar na twee dagen weer vrijgelaten.

De Israëlische vice-premier en minister van Strategische Zaken, Avigdor Lieberman, verklaart: "Zelfs als we Mahmoed Abbas F-16-jachtvliegtuigen zouden schenken en een vliegdekschip, dan maakt hij nog geen kans" (Haaretz, 24 juni 2007).

14 juni 2007

Mohammed Dahlan duikt op in Ramallah op de Westelijke Jordaanoever. Zijn hoofdkwartier in Khan Yunis en Gaza-stad wordt opgeblazen.

Vanuit zijn cel roept Marwan Barghouti op om Dahlan en alle andere Fatah-commandanten in de Gaza-strook te ontslaan en te vervangen door anderen, die ter plekke zijn gebleven. Hij wordt hierin later bijgetreden door een groep leden van de Revolutionaire Raad van Fatah (Haaretz 19 juni 2007). Ook de vroegere PLO-minister van Buitenlandse Zaken en enige overlevende stichter van Fatah, Faroek Qadummi, sluit zich hierbij aan. Op 27 juni mengde nog een andere Fatahveteraan zich in het debat. Hani al-Hassan, lid van het centraal comité van Fatah en tot voor kort adviseur van Mahmoed Abbas, haalde tijdens een tv-interview scherp uit naar de aanstokers van het conflict in Gaza. "Fatahcollaborateurs die in dienst van Israël en de Verenigde Staten," zo noemde al-Hassan ze. Onmiddellijk na de uitzending werd het huis van Hani al-Hassan door ‘onbekenden’ onder vuur genomen.

15 juni 2007

Abbas roept de noodtoestand uit en ontbindt de regering van nationale eenheid.

Washington was hiervan het eerst op de hoogte (Haaretz 15 juni 2007).

Wat onze kranten niet schrijven: zo'n noodregering kan grondwettelijk maar dertig dagen aan de macht blijven. Daarna moet ze met een tweederde meerderheid door het parlement in haar taak worden bevestigd. (Dat parlement heeft een meerderheid van Hamasverkozenen).

Washington roept Israël op om al het Palestijnse belastinggeld dat het tot nog toe weigerde over te maken aan de Palestijnse regering, onmiddellijk ter beschikking te stellen van Abbas en zijn 'noodregering’ (Haaretz 15 juni 2007).

Washington roept Israël ook op om zijn militaire greep op de Westelijke Jordaanoever te verlichten en enkele toegevingen te doen om Abbas' blazoen weer wat op te poetsen (Haaretz 15 juni 2007).

Mahmoed Abbas, Ehud Olmert en George Bush pleiten voor een multinationale 'vredesmacht' voor Gaza. (Haaretz 15 juni 2007). Vraag: waarom is er zo geen ‘vredesmacht’ gestuurd om de Israëlische bezettingstroepen te vervangen, nadat de Oslo-akkoorden waren ondertekend?

Hamas verklaart dat het met Fatah wil onderhandelen en de contacten met Israël wil blijven onderhouden. Hamas heeft al twee en een half jaar een ‘hudna-bestand’ met de Israëli’s om de noden van de burgerbevolking veilig te stellen. (Haaretz 15 juni 2007). Israël levert water en elektriciteit aan Gaza en controleert de voedselimport.

The Jerusalem Post (14 juni 2007) titelt: "We zullen de watertoevoer naar Gaza niet afsluiten". (Lees tussen de lijnen: maar let op, als het moet, zullen we dat toch doen.)

De Israëlische minister van Defensie, Amir Peretz, waarschuwt de Palestijnen om Israël niet bij het conflict in Gaza te betrekken (Haaretz 15 juni 2007).

Enkele vragen over wat er nu te gebeuren staat

Zal Israël de Gazastrook uithongeren?

Dat is lang niet zeker. Het gaat Israël niet om humanitaire redenen, daar heeft het nog nooit rekening mee gehouden. Het gaat om big business:

Israël levert jaarlijks voor 2,15 miljard shekel brandstof aan Gaza (1 euro=5,6 shekel).

De grote kibboetscoöperatie Tnuva levert Gaza ongeveer alle verse groenten, fruit en melk. Dat loopt op tot 600 miljoen shekel per jaar. In sommige gevallen gaat het om speciaal voor Gaza gekweekte groenten en fruit die, zo schrijft Haaretz op 18 juni 2007, niet op de Israëlische en zelfs niet op de internationale markt te slijten zijn.

De fruitteelt in Gaza is dan weer een bron van deviezen voor Israël, want de aardbeien, kerstomaten en bloemen die er gekweekt worden komen in uw Delhaize terecht via het Israëlische bedrijf Agrexco. Het gaat om 4 miljoen shekel per dag.

Wat zal het zwaarst wegen, de business of de politiek? U mag raden.

Of zal Israël de strook binnenvallen, zoals de nieuwe minister van Defensie Ehud Barak voorstelde, en wel met 20.000 manschappen? De vraag is volgens hem niet "ja of nee?", maar "wanneer?". (The Sunday Times,16 juni 2007).

Wat zal Hamas doen?

Hamas heeft altijd twee kanten gehad. Volgens haar oorspronkelijke ideologie en programma is de islam de oplossing voor alles. Daarom wil Hamas de Palestijnse maatschappij islamiseren. Dat was althans zo tot deze islamitische beweging op de nationalistische trein sprong bij het begin van de Intifada. Nu is ook het nationalisme voor de Hamasleiders belangrijk geworden. Hamas heeft de corruptie van Fatah aangeklaagd en de nationalistische eisen van de Palestijnen tot de hare gemaakt. Dat heeft Hamas trouwens massa's nationalistische, en zelfs christelijke stemmen opgeleverd. Als Israël en Egypte, de twee landen die het grote concentratiekamp Gaza controleren, de druk te sterk maken, zal de islamistische tendens van Hamas niet aan de orde komen. Maar als de zaken (uit onbeslistheid, of uit vrees voor de afloop bij een militaire interventie) een tijdje op hun beloop worden gelaten, zal deze tendens zeker naar boven komen, ook al verklaarde Hamasleider Ayman Taha in The Jerusalem Post (24 juni 2007): "We zijn niet van plan om van Gaza een Islamitisch Emiraat te maken."

Wat zullen de Amerikanen doen?

Abbas verder steunen en van de Westelijke Jordaanoever, in navolging van hun Irak-tactiek een nieuwe "Green Zone" maken en van Gaza een nieuw Faluja?

Verder geld pompen in Abbas zal weinig opleveren. Dat zeg ik niet, maar dat schreef de Wereldbank al in haar rapport van maart 2007.

Nog meer wapens leveren, met de kans dat ze zoals nu in Gaza in handen vallen van Hamas bij een nieuwe nederlaag van de kliek Abbas-Dahlan?

Maar eerst en vooral willen de Amerikanen zo snel mogelijk het imago van deze kliek wat oplappen door Ehud Olmert tot enige minimale toegevingen te dwingen: achterstallig belastinggeld doorstorten, de controle bij de checkpoints minder hard maken, 250 gevangenen vrijlaten tegen wie toch geen legale aanklacht kon worden geformuleerd. Sommige suggereren om Marwan Barghouti vrij te laten. Maar zal dat geen omgekeerd effect hebben en de invloed van Abbas eerder verkleinen (zie Barghouti's verklaringen over Dahlan en de nederlaag van Fatah in Gaza)?

Wat zal Europa doen?

Dit is de gemakkelijkste vraag. Europa zal de factuur betalen zoals altijd en achter Israël en de VS aanlopen en hen naar de mond praten.


Uitpers, nr 88, 8ste jg., juli-augustus 2007 (Lucas Catherine)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB