Vragen naar een treinkaartje kan de gezondheid schaden


Reizigers zijn assertiever, verdragen nog moeilijk regels en gezag. Kaartjesknippers en chauffeurs staan op de eerste rij als er klappen vallen. Dat is niet eigen aan openbaar vervoer, maar aan de hele samenleving.


Het wordt haast wekelijks terugkerend nieuws. Personeel van openbare vervoersmaatschappijen dat het werk neerlegt na een geval van agressie. Het is probleem nummer één geworden bij het spoorpersoneel. Vakbondsmensen zeggen dat gewoon naar het kaartje of het abonnement vragen al voldoende is om reizigers te doen ontploffen.

Enkele verhalen. Een vrouw die door de treinbegeleider terechtgewezen wordt, belt prompt naar familie, die in het volgende station staat te wachten om de begeleider te lijf te gaan. Een zwartrijder die niet wil betalen wordt uit de trein gezet. Hij trommelt kompanen op die bij terugkeer van de trein de betrokken begeleider ,,een lesje'' leren. Een begeleider wordt aangevallen met een brandblusser die ook op hem leeggespoten wordt. ,,Treinpersoneel pesten is een tijdverdrijf geworden van balorige jongeren'', zuchten de spoorvakbonden.

Wij willen meer personeel, hoor je van de vakbonden. Tussen 200 en 400 bijkomende mensen zijn er nodig, zodat er op risicolijnen (de as Antwerpen-Brussel-Charleroi is het gevoeligst) twee begeleiders mee kunnen. De socialistische ACOD maakt er zelfs een verkiezingseis van. ,,De volgende regering moet 25 miljoen euro investeren in meer personeel voor de veiligheid. Goed voor 500 extra mensen'', zegt ACOD-voorman Jos Digneffe.

De NMBS-leiding belooft beterschap. Maar die zien de mensen op het terrein te traag gerealiseerd. ,,Een politieke benoeming is in twee seconden geregeld, maatregelen ten gunste van personeel duren maanden of jaren'', sakkert Luc Pauwels van de onafhankelijke spoorbond OVS.

De treinbegeleiders pikken het ook niet meer dat de directeur-generaal een batterij adjuncten heeft terwijl zij er elke dag alleen voor staan. Pauwels: ,,We zijn een leger met veel officieren en weinig soldaten geworden.''

De afbouw van de spoorwegpolitie betreurt de OVS. Die is nu federaal geworden en voert niet dezelfde aanwezigheidspolitiek in de stations.

Toch is het snel opflakkerende geweld is geen typisch probleem voor trein, tram of bus. Het is een algemeen maatschappelijk fenomeen. Jongeren worden opgevoed om assertief te zijn, om voor zichzelf op te komen. Regels liggen moeilijk. Alles wat gezag of zelfs maar overheid is, is de 'vijand'. Ze schelden politieagenten uit, welk respect zouden ze hebben voor een kaartjescontroleur?

Maar ook de volwassenen laten zich niet onbetuigd. Ze zijn gestresseerd, gehaast. Ook de heer met das wil na een moeilijke dag op het werk wel eens uithalen.

Cijfers over de spectaculair toenemende agressie op het spoornet waren gisteren niet te bemachtigen, tot ergernis van de bonden. Bij de Brusselse openbaar vervoersmaatschappij MIVB konden we vernemen dat de fysieke agressie niet toeneemt, maar de verbale wel.

Roland Roodthooft, hoofd interventies en controle van de MIVB, oordeelt dat de agressie een stedelijk fenomeen is. ,,Op de landelijke lijnen van De Lijn vind je dat niet. Mijn zoon neemt de bus naar Merchtem en de chauffeur kent de namen van de scholieren en vraagt hoe het geweest is op hun examen. Zoiets maakt mijn andere zoon die de tram naar de VUB neemt niet mee.''

Ook voor hem is openbaar vervoer een spiegel van de maatschappij. In een metrostation onder een nette buurt gebeurt er niets, in een station onder een wijk waar er drugs gedeald worden wel, zo eenvoudig is dat.

Gerichte operationele maatregelen kunnen iets opleveren. Sinds de MIVB reizigers op de bussen gebiedt vooraan in te stappen heeft de chauffeur weer meer zicht op zijn voertuig en is het zwartrijden (en al het hommeles dat daarmee samenhangt) spectaculair gedaald. De maatschappij zal in de metrostations binnenkort weer toegangspoortjes (,,tourniquets'') plaatsen naar Londens en Parijs model. Die laten alleen binnen wie betaald heeft. Het zorgt voor een selectie van het reizigerspubliek en komt de veiligheid zeker ten goede, zegt Roodthooft.

De roep naar meer controleurs, meer politie klinkt elke keer bij incidenten. Zulke maatregelen zijn nodig als acute ingreep om personeel (en ook de reizigers) gerust te stellen. Maar om het geweld aan de wortel aan te pakken zal er meer nodig zijn. Dan moeten we kijken naar de opvoeding, het onderwijs, de sociale samenhang. Dat is veel moeilijker dan camera's hangen.

De leerplicht tot achttien afvoeren, beroepsopleidingen organiseren, de huisvesting verbeteren. Het zijn maatregelen die wat vreemd klinken uit de mond van een vakbondsman bij De Lijn maar Geert Witterzeel (CCOD) is ervan overtuigd dat daaraan zal gewerkt moeten worden om het geweld op trein, tram en bus (maar ook elders) in te dijken. ,,Met wetten en straffen alleen komen we er niet. Wat we nodig hebben is meer sociale betrokkenheid.''


DS, 17-04-2007 (Tom Ysebaert)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Ik snap het zelf ook niet dat mensen personeel aanvallen van De Lijn of de NMBS. Persoonlijk ken ik wel iemand die al een buschauffeur in elkaar heeft geslagen. Ik heb die persoon graag, maar hoe komt het dat een persoon in een seconde zo ver gaat. Is er dan iets mis in onze maatschappij dat de mensen zo ophitst?

Ik denk dat we ons misschien de vraag eens kunnen stellen wat het aggressief gedrag uitlokt. Er moet toch een reden zijn. Deze kan rechtstreeks of onrechtstreeks met het openbaar vervoer te maken hebben. Zelf heb ik bijvoorbeeld het gedrag van (sommige) buschauffeurs in gedachten: o.a. roken in de bus, afval buitengooien, zich niet aan de verkeersregels houden, ... Ik kan begrijpen dat zulk gedrag bij sommige jongeren woede creeërt. Waarom mogen sommigen het wel en anderen niet? (De Lijn legt zelf overlastboetes op, persoonlijk vind ik dat ook het personeel zich naar deze regels moet gedragen).

Ik wil niet beweren dat dit de oorzaak is, misschien draagt deze er wel toe bij, maar wellicht zijn er ook nog andere elementen die lijden tot aggressief gedrag. Ik vermoed dat het niet sancties of controles zijn die dit probleem zullen verhelpen.