Gooi naar de macht in Roemenië


In Roemenië, net vier maanden EU-lid, is de politieke chaos compleet. Populisten duiken in het machtsvacuüm tussen premier en president.


Boekarest, 19 april. Een bittere vete tussen de president en de premier heeft in Roemenië geleid tot een machtsvacuüm. Maar in het onderkomen van Gigi Becali – steenrijk zakenman en populistisch politicus met een eigen partij en veel ambities – is daar niets van te merken. Op een steiger in de hal van het stadspaleis werken restaurateurs aan de gouden ornamenten boven een deurpost. Blauw-fluwelen gordijnen worden de marmeren trappen op gedragen. Aan de muren hangen iconen.

„Nee, die kast moet naar boven!” commandeert Gigi Becali, eigenaar van het paleis, zijn werklui. Becali is zojuist per Maybach, één van ’s werelds duurste auto’s, gearriveerd om toe te zien op de renovatie. Ooit bewoonde de joods-Roemeense familie Auschnitt het kolossale pand. Nu is het van Becali, tycoon en eigenaar van voetbalclub Steaua Boekarest. Bij het vallen van de avond zetten tientallen schijnwerpers zijn paleis in afwisselend groen, paars en roze licht. Want iedereen in Roemenië mag het weten: Becali’s rijkdom is onbeperkt en met die rijkdom doet hij een gooi naar de macht. ‘Gigi’ ambieert niets minder dan het presidentschap.

„Zo werkt het hier”, zegt Becali in zijn werkkamer. „Zonder financiële macht ben je kansloos in de Roemeense politiek. Je vijanden moet je met het zelfde middel bestrijden als waarmee zij de macht naar zich toe hebben getrokken: geld.”

Amper vier maanden na Roemenië’s toetreding tot de Europese Unie is de politieke chaos in het land compleet. Sinds twee weken regeert een ultra-minderheidskabinet, na een breuk tussen de liberale partij PNL van premier Calin Tariceanu en de Democratische Partij (PD) van president Traian Basescu. De twee zijn in een persoonlijke strijd verwikkeld die heeft geleid tot een stemming, vandaag, in het parlement over een mogelijke schorsing van de president die wordt beschuldigd van schending van de grondwet. Hervormingsgezinde ministers, zoals corruptiebestrijder Monica Macovei (justitie), moesten wijken; ze zijn opgevolgd door jonge, onervaren ministers uit de netwerken rond premier Tariceanu die mag rekenen op de steun van de ex-communistische oppositiepartij PSD.

De president beschuldigt de premier van het ‘bevoordelen van zijn zakelijke vriendjes’. De premier op zijn beurt kwalificeert de president als een destructieve machtswellusteling. „Dit is een tragikomedie”, zegt politiek-analist Radu Florea. „Politici in Roemenië verliezen zich in zaken die er amper toe doen. En het publiek keert hun massaal de rug toe.”

Heeft de EU zich verslikt in Roemenië? „Dit is gewoon een tussentijdse aanpassing van de regering,” zegt Onno Simons van de EU-vertegenwoordiging in Boekarest. Volgens hem is de regering-Tariceanu nog steeds gericht op hervormingen van de rechtspraak en de strijd tegen corruptie. Maar we hebben sommige beloftes van de Roemenen iets te veel voor lief genomen. Dat zal in de toekomst niet meer gebeuren.”

Van een politieke chaos is volgens Simons echter geen sprake. „We zien vooral een ordinaire machtsstrijd tussen de president en de premier. En van het ontstane machtsvacuüm profiteren populisten als Becali.”

De nieuwe ministerploeg bestaat uit „onervaren, gehoorzame figuren”, zegt Adrian Sorescu van Pro Democratia, een stichting die ijvert voor bestuurlijke hervormingen. „Brussel is deels voor de gek gehouden. En Becali heeft helaas op één punt gelijk: zonder geld kom je als politicus hier niet veel verder.”

Becali komt uit een familie van chiaburi, de Roemeense versie van de koelakken in Stalins Rusland, zogenaamd rijke boeren die in de jaren vijftig massaal werden vervolgd. „We hadden een schapenboerderij. Mijn vader en mijn ooms werden door de Securitate opgepakt.” Kinderen van de chiaburi werden van school geweerd; Becali groeide op als schaapsherder. „Ik heb geleerd wat keihard werken is en ik heb het zakeninstinct geërfd van mijn vader.” Dankzij slimme beleggingen in onroerend goed na de omwentelingen in 1989 werd Becali miljardair. „Maar rijkdom zegt me niets. God heeft mij die rijkdom gegeven om mijn missie te volbrengen: mijn land redden uit de handen van de oude communistische kliek.”

Na de hevige overstromingen in Roemenië, twee jaar geleden, stak Becali miljoenen in de wederopbouw van dorpen. Camerateams volgen hem op straat waar hij bankbiljetten in handen van bedelaars drukt. Het heeft hem mateloze populariteit gebracht, vooral onder laag opgeleiden op het platteland waar een ruime meerderheid van de Roemenen woont.

Maar niet bij iedereen. „Als Becali president wordt verlaat ik mijn land”, zegt Adrian Sorescu. Maar zover zal het niet komen, hoopt hij. „Er is een grens aan stupiditeit. Ook in Roemenië.” De kritiek doet Becali weinig. „De critici hebben net als de huidige politici hun wortels in het communisme.”

In de namiddag gaat Becali via een geheime opening op de binnenplaats van zijn paleis ondergronds. Het gat leidt naar een tunnel die nog werd gebouwd door de rijke industrieel Max Auschnitt, een pokervriend van de toenmalige koning Carol II. Becali, in het donker: „Carol kwam hier zogenaamd pokeren maar kon onopgemerkt naar één van zijn minnaressen die een paar villa’s verderop woonde.” De schaterlach van de miljardair weerkaatst tegen de tunnelwand. „Het leiderschap is een zwaar kruis. Maar ik moet het dragen. Ik ben een apostel, gezonden door God.”


NRC, 19 april 2007

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB