Seks is er alleen voor mannen


In het epicentrum van de aidsepidemie weet iedereen hoe je het virus oploopt. Toch blijven Zuid-Afrikaanse mannen weigeren condooms te gebruiken of zich tot één vrouw te beperken. Voorlichting loopt hopeloos achter de feiten aan.


Heeft aids te maken met onderdrukking van vrouwen? „Oh, mijn God”, roept professor Suzanne Leclerc-Madlala uit in haar kamer aan de Universiteit van Kwazulu-Natal in Durban. „Dat is de motor van deze pandemie. Als je niet werkt aan mannelijke voorrechten, zal niets veranderen. Want het is hier volkomen normaal dat een man alles mag. Hij kan ontrouw zijn, hij zal je als shit behandelen en meerdere vriendinnen hebben.”

Overal in het land zijn gratis condooms te krijgen, tot in het toilet van de burgemeester van Kaapstad. Tachtig procent van de bevolking weet hoe je aids oploopt. Maar onderzoeken wijzen uit dat deze kennis nog niet betekent dat gedrag verandert. In de enkele regio’s waar het aantal mensen met aids is gedaald, zoals Oeganda, komt dat door verandering van de sociale norm. De conclusie is dat de A(abstinentie)B(trouw zijn)C(condoomgebruik)-strategie in Zuid-Afrika heeft gefaald. Ook de focus op condoomgebruik is puur symptoombestrijding geweest, meer dan zo'n twintig procent gebruikers zal het niet worden.

Waarom blijft het aantal geïnfecteerden hier stijgen (tot nu al 5,5 miljoen Zuid-Afrikanen)? Op congressen is het al jarenlang bekend: zolang de maatschappelijke positie van vrouwen zo beroerd is, kunnen zij niet onderhandelen over condoomgebruik en trouw. Zuid-Afrika is een bijzonder gewelddadig land. Net als de aidscijfers horen de misdaadcijfers tot de hoogste ter wereld. Zolang verkrachting en huiselijk geweld realiteit zijn, blijft safe sex voor vrouwen onbereikbaar.

De deskundigen kennen het verband tussen de aids- en geweldsepidemie. Helaas treedt de ANC-regering hier nauwelijks tot niet op. President Mbeki zegt dat hij niemand met aids kent, de gezondheidsminister adviseert een menu van knoflook en bietjes, en de politie beheert de misdaadstatistieken zo slecht dat ze twee jaar lang niet openbaar gemaakt konden worden. De ontwijkende aanpak van de regering heeft averechts gewerkt en ook tot gevolg dat voorlichtingscampagnes niet zijn aangepast aan de huidige kennis van de harde realiteit. Zojuist werd bekend dat 56 procent van alle vijftienjarigen nooit de zestig zal halen, vooral als gevolg van aids.

De Westkaapprovincie maakte op wereldaidsdag, 1 december, als eerste een iets andere aanpak bekend. Zij gaat onderzoeken waarom meisjes op zo’n jonge leeftijd aan seks beginnen en waarom oudere mannen, die deze meisjes vaak besmetten, meerdere partners hebben. In KwaZulu-Natal, koploper met 38 procent geïnfecteerden, is ervoor gekozen meisjes bang te maken. Oudere vrouwen ’testen’ meisjes of ze nog maagd zijn. Leclerc, die zelf in die provincie woont, vindt het zinloos: „Voor de meeste jonge vrouwen gebeurt de eerste seksuele ervaring tegen hun zin. Sommigen geven aan dat zij nooit iets anders meemaken dan gedwongen seks. Als we aids willen bestrijden, moeten we zorgen dat vrouwen baas worden over hun eigen lichaam. Wat leert een meisje ervan als iemand zegt: ’Spreid je benen, dan ga ik je testen?’”

Dat seks leuk kan zijn en dat een vrouw seks leuk mag vinden, is in Zuid-Afrika een nieuw idee, zegt de antropoloog. „In de ceremonie die diverse volken voor meisjes houden om vrouw te worden, leer je slechts hoe je je man bevredigt, bijvoorbeeld door dry sex.” De praktijk van droge seks is wijd verbreid in landen als Zuid-Afrika, Zimbabwe, Zambia en Malawi. Vrouwen brengen dingen in hun vagina als traditionele kruiden, talkpoeder, schoonmaakmiddelen met bleek, papier, zout, snuiftabak. Voor ze seks hebben, halen ze het weer uit hun dan opgezwollen en droge geslachtsdeel. Dry sex leidt natuurlijk tot pijn, zweren, infecties en een groter risico op aids, „maar mannen houden van strakke vagina’s en associëren natheid met vieze dingen en overspel”. Uit onderzoek bleek dat bijna alle prostituees in KwaZulu-Natal middelen inbrengen, ook uit angst dat klanten anders niet betalen. Ook op het platteland komt dry sex veel voor, in de steden wat minder, denkt Leclerc, maar niemand weet die dingen zeker.

Een snel groeiende industrie naast de begrafenistak, is volgens Leclerc de handel in traditionele medicijnen. In november demonstreerde een groep 'genezers' in Johannesburg, ze droegen borden mee die tegen aidsmedicijnen pleiten. „Vrouwen kopen bij deze sangoma’s liefdesmedicijn om hun man trouw te houden. Zij zeggen dat het mét een condoom niet werkt.”

Zijn er eigenlijk nog steeds mannen die geloven dat je van aids geneest door een kind te verkrachten? „Ja. Want de overheid heeft nooit een sterke boodschap afgegeven dat dat nonsens is.” En dan zijn er nog de seropositieven die zo kwaad zijn, dat zij hun besmetting doorgeven.

Het is allang niet meer zo dat vooral vrachtwagenchauffeurs, mijnwerkers en hoeren aids verspreiden. Getrouwde vrouwen en jonge meisjes zijn nu de grootste groep nieuw geïnfecteerden. Zij hebben vaak maar één partner gehad. Meisjes van 15 tot 24 jaar zijn drie tot zes keer vaker besmet dan jongens van die leeftijd.

Bij de dodelijke cocktail van factoren die in Zuid-Afrika zoveel aids veroorzaakt, hoort ook dat veel mannen - maar ook een groep vrouwen - meerdere partners tegelijk hebben. „Zij doen aan ’ruilseks’, omdat de impliciete afspraak is dat vrouwen een bedankje krijgen: eten of kleren, maar ook een mobieltje of een i-pod. Hoe groter het leeftijdsverschil of de waarde van het cadeau, hoe minder een vrouw kan onderhandelen over safe sex.”

Wil Zuidelijk Afrika niet uitsterven, dan moet dit gedrag veranderen. Leclerc: „Minder partners tegelijkertijd is een must. Vrouwen moeten meer rechten krijgen. En de voorlichting moet worden gericht op mannen, want zij hebben de sleutel in handen.”

* 5,5 miljoen Zuid-Afrikanen zijn besmet met het aidsvirus. Tachtig procent van de bevolking is via voorlichtingscampagnes bereikt. Toch heeft het land het hoogste aantal nieuwe geïnfecteerden.

* Aids is in Zuidelijk Afrika sinds 2002 een ziekte die meer vrouwen dan mannen treft. In de leeftijdsgroep 15-24 jaar zijn meisjes zelfs drie tot zes keer vaker besmet dan jongens.

* Vrouwen lopen fysiek meer kans op besmetting met het virus dan mannen, doordat de vagina bestaat uit slijmvlies dat makkelijk beschadigd raakt.

* Onvoldoende vocht, en met name praktijken als dry sex vergroten het risico op verwonding en dus besmetting.

* 60 tot 80 procent van besmette vrouwen geeft aan dat zij maar één partner heeft gehad.

* 80 procent van de ’nieuwe’ besmette vrouwen heeft de besmetting opgelopen in hun huwelijk of langdurige relatie.

* Onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie in 2002 wees uit dat vrouwen die thuis mishandeld worden ook vaker seksueel overdraagbare ziektes en aids oplopen.

* Zwangere vrouwen krijgen vaak een aidstest en dragen daarmee de last om ’het’ aan familie te vertellen. Het komt veel voor dat juist de partner die haar besmette, haar hierna mishandelt.

* Cijfers voor verkrachting zijn uiterst onbetrouwbaar. Bij de politie zijn in 2004/2005 meer dan 65.000 gevallen gemeld. Geweld en gebrek aan vocht vergroten de kans op aidsbesmetting. Ook groepsverkrachting en een combinatie van orale, anale en vaginale penetratie vergroten het risico.

* 25 procent van het kindermisbruik wordt inmiddels gepleegd door jongeren.


Trouw, 21-12-2006

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

En de mythen worden door de regering verspreid ... Een vooraanstaande Zuid-Afrikaanse minister had seks met iemand die seropositief was - en heeft zich daarna gedoucht. Nu weigert hij zich te testen op aids, want hij heeft nog nooit risicogedrag vertoond... De boodschap die je dan meegeeft aan je bevolking - en dan vooral dat deel van de bevolking dat de middelen niet had/heeft om basiseducatie te volgen/af te maken...