‘Deradicaliseren? Je kan beter reradicaliseren’


Al tien jaar doet pedagoog Stijn Sieckelinck, een Belg die aan de Universiteit van Utrecht werkt, onderzoek naar (de)radicalisering. ‘We leren jongeren te weinig hoe ze hun conflicten kunnen uitvechten zonder hun tegenstander te vernietigen’, vindt hij.


‘Politiek is een spel dat ver af staat van de realiteit waar leerkrachten en mensen uit het sociale veld mee te maken hebben’, zegt Stijn Sieckelinck. Hij reageert op de uitspraak van minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) over ‘het significant deel moslims’ dat danste na de aanslagen in Brussel. ‘Een extremistische groep als IS weet perfect hoe het aan de touwtjes moet trekken om onzekere jongeren naar zich toe te trekken. Dat moeten we slim counteren en niet met gratuite uitspraken over hele bevolkingsgroepen.’


En hoe doe je dat, slim counteren?

‘Door te beseffen dat het sociale project tegen radicalisering niet te reduceren valt tot een veiligheidsbeleid. De enige manier om dit probleem op lange termijn op te lossen, is om in het sociale veld verbindingen te maken. Breng de leerkracht, de ouder, de imam en de wijkagent met elkaar in contact en laat ze hetzelfde doel nastreven: beletten dat een jongere de samenleving de rug toekeert. Wij noemen dat pedagogische coalities. Het komt erop aan om de gezagsrelatie met jongeren her uit te vinden, en dat doe je niet in je eentje. Laat een jongere binnen zo’n coalitie zijn grieven uiten, maar stel tegelijk duidelijk waar die democratie haar grenzen trekt.’

‘In heel Nederland krijgen leerkrachten, vanuit de overheid, zo’n training. Zo leren ze bijvoorbeeld omgaan met vervelende meningen in de klas. We zien dat leerkrachten dankzij die training iets minder bang, iets zekerder zijn over de rol – de toch wel eervolle rol – die ze kunnen spelen in de identiteitsontwikkeling van de leerlingen.’


België doet nog te weinig op dat vlak?

‘Ik heb de indruk dat België nog moet beslissen over het te volgen pad, maar dat de neiging bestaat om dezelfde kant uit te gaan als het Verenigd Koninkrijk. En daar passen ze een strategie toe waar ik weinig heil in zie en die wetenschappelijk niet onderbouwd is. Ze zeggen: dit zijn de Britse waarden, een leerkracht moet erover waken dat die verspreid en gerespecteerd worden, en afwijkingen moeten gerapporteerd worden, waarna een onderzoek volgt.’


En deradicalisering moet volgen.

‘We moeten oppassen met alles in het teken te stellen van het voorkomen van radicalisering. Door die strategie te benadrukken, maak je het net heel interessant voor jongeren. Daarnaast zijn er maar heel weinig gevallen bekend uit de literatuur waaruit blijkt dat het kan. Na bijna tien jaar onderzoek ben ik steeds sceptischer over deradicalisering, ik spreek tegenwoordig over reradicaliseren. Daarmee bedoel ik: de energie erkennen die sommige jongeren blijkbaar in zich hebben om verandering na te streven en daarmee aan de slag gaan, in plaats van zulk gedrag meteen te signaleren en te criminaliseren.’

‘De instituties die van nature de kanalen vormden voor iemands engagement – politieke partijen, vakbonden, maar ook scholen – hebben het allemaal een beetje laten afweten in de voorbije jaren. Momenteel bieden we te weinig alternatieven voor jongeren die misnoegd en gefrustreerd zijn. We leren ze niet hoe ze hun conflicten kunnen uitvechten zonder hun tegenstander te vernietigen. Onze samenleving heeft dan ook meer dan ooit behoefte aan de kunst van het vreedzaam vechten. We moeten aan jongeren laten zien dat democratie in wezen gaat over verschillen, over het oneens zijn met elkaar, en over strijden voor je ideeën binnen de lijnen van de wet.’


En wat kunnen de ouders doen?

‘Een bepaalde opvoedingsstijl kan een voedingsbodem zijn voor radicalisering, of kan dat proces net tegenhouden. Kunnen jongeren terecht bij hun ouders? Hebben ze het gevoel dat ze warmte en grenzen krijgen? Dat is het allerbelangrijkste in de ontwikkeling van een adolescent. Maar we hebben ook weet van jongens die vanuit stabiele gezinnen naar Syrië vertrokken zijn. Je kan radicalisering niet afschuiven op ouders alleen. Al is het maar omdat adolescentie meestal gepaard gaat met het afstand nemen van je ouders. Bij radicalisering speelt vaak een generatieconflict, het is eigenlijk een manier om te zeggen: “ik ga het anders doen”. In zekere zin een gezonde adolescente reactie,alleen is het dan aan de samenleving om zo’n jongere daarin te begeleiden. En daarin zie je toch dat we kansen laten liggen.’


DS, 20-04-2016 (Lotte Alsteens)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB