Hoe haalbaar is dat schone Europa 2050?


Europa heeft een bijzonder ambitieus klimaatplan op tafel gelegd. Hoe realistisch en hoe duur is het, om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn? ‘We doen niet aan sciencefiction. We gebruiken alleen bestaande technologie.’


Zelfs de milieubewegingen reageerden gisteren voorzichtig positief op het klimaatplan van de Europese Commissie. ‘Een dramatische koersverandering’, noemde Wendel Trio, directeur van Climate Action Network Europe, het. ‘De EU moet tegen 2050 klimaatneutraal zijn en zal dan netto geen broeikasgassen meer mogen uitstoten. Maar is Europa niet té ambitieus? Is dat ook economisch en praktisch haalbaar?

Europees Commissaris voor Klimaat Miguel Cañete reageerde gisteren wat geprikkeld op de kritiek. Hij beklemtoonde dat de zeven bouwstenen die Europa aanreikt om de uitstoot naar nul te brengen, gebaseerd zijn op bestaande technologie. ‘Alle technologieën die we willen gebruiken, zijn voorhanden en hebben bewezen dat ze werken.’

De Commissie kijkt natuurlijk in de eerste plaats naar het grote plaatje. Het klopt dat de investeringen – 175 tot 290 miljard per jaar – macro-economisch perfect haalbaar zijn. Nu gaat jaarlijks 2  procent van het Europese bnp naar investeringen in energie. Dat moet verhoogd worden naar 2,8  procent. De Commissie wijst er ook terecht op dat de omschakeling het concurrentievermogen van de Europese bedrijven en industrie versterkt. ‘Deze strategie zorgt voor hoogwaardige banen en helpt tegelijk andere milieuproblemen aan te pakken’, beklemtoonde Europees Commissaris voor Energie, Maros Sefcovic.

Maar de gewone man die zijn huis energieneutraal moet maken, staat wel voor onbetaalbare investeringen. Het dak een beetje isoleren is niet voldoende. Het protest van de gele hesjes is de Commissarissen niet ontgaan. Ze beklemtoonden dat deze groene omslag ook slachtoffers maakt. Mensen die in de steenkool- of staalindustrie werken, kunnen hun baan verliezen. Voor hen moet extra aandacht zijn.

Europees Parlementslid Ivo Belet (CD&V) had zelfs al een concreet voorstel. ‘Deze transitie kan alleen lukken als ze breed gedragen is en als werknemers weten dat er een sociaal vangnet is om de overschakeling ook voor hen persoonlijk tot een succes te maken Daarom moet een belangrijk deel van de opbrengsten uit emissierechten naar een sociaal transitiefonds gaan.’

En er is nóg een kritiek: dit plan focust op 2050. Moet Europa zijn ambities op de kortere termijn niet aanscherpen? Ook met die kritiek zijn Cañete en Sefcovic het niet eens. ‘We zijn al onze VN-engagementen al nagekomen. De doelen van 2020 hebben we nu al overtroffen en ook die van 2030 blijven overeind.’


‘Zware klus voor klein en versplinterd land’

Jacques Vandermeiren, Ceo Antwerpse haven (havenbedrijf)


Voor de Antwerpse haven is de klimaatneutraliteit tegen 2050 niet vanzelfsprekend, erkent topman Jacques Vandermeiren. Alle havenactiviteiten samen zijn goed voor een jaarlijkse uitstoot van 18 miljoen ton CO2, dat is 10 procent van de totale Belgische uitstoot.

De haven heeft weinig greep op de uitstoot van alle schepen die de haven aandoen. Maar hij verzekert dat de haven niet bij de pakken blijft zitten. ‘We trekken zwaar aan de kar om meer vrachtvervoer via het spoor en de binnenvaart te laten gaan. En we onderzoeken hoe de CO2-uitstoot van de sterke chemie-industrie in de haven gereduceerd kan worden. ‘De chemie laten vallen is geen optie omdat die met hun producten (zoals isolatie) helpen om het energieverbruik en de bijbehorende CO2-uitstoot te doen dalen.’ Volgens Vandermeiren wordt klimaatneutraliteit een zware klus voor een land met een hoge bevolkingsdichtheid, veel industrie en hopeloos versnipperde bevoegdheden.


‘Wij zitten op één lijn met Europa’

Gregoire Dallemagne, Ceo Luminus (energiesector)


‘Sinds mijn aantreden als ceo van Luminus, zeven jaar geleden, zijn het terugschroeven van het energieverbruik bij onze klanten en investeren in hernieuwbare energieproductie absolute prioriteiten. Onze strategie sluit perfect aan bij wat Europa nastreeft. Het gaat ons niet om kleine verbeteringen. Onze ambitie is om het energieverbruik bij onze klanten met tientallen procenten te doen dalen. ‘

‘Tegelijk is de windenergiecapaciteit van Luminus de voorbije vijf jaar verdrievoudigd en het streefdoel is om die capaciteit de komende vijf jaar nog eens te verdubbelen.’

Dallemagne gelooft in klimaatneutraliteit tegen 2050. Hij vindt dat bij iedereen stilaan de ogen open moeten gaan, nu we almaar meer beelden te zien krijgen van de impact van de klimaatverandering. Zoals die van de recente grote bosbranden in Californië. ‘Iedereen kijkt op naar de dreamstate, maar ze staat wel in brand.’


‘Het kan, mits veel politieke moed’

Jef Colruyt, Ceo Colruyt Group (retailsector)


Voor de retailsector kan het allemaal, tegen 2050. ‘Maar zal de politiek de moed hebben om door te zetten? Er zullen minder accijnzen binnenkomen en anderzijds zullen compenserende maatregelen voor sociaal zwakkeren geld kosten. We moeten het met z’n allen doen, niet alleen de bedrijven. Tegen 2020 willen we als Colruyt onze CO2-uitstoot met 35 procent verlagen tegenover 2008 maar in absolute cijfers stoten we dan nog evenveel uit door de groei. Door investeringen in windmolens op zee zal Colruyt, eens het nieuwe park Northwester in 2020 operationeel is, zelfs CO2-neutraal zijn. Maar Colruyt wil de uitstoot elders in de groep verder verlagen. Propaankoeling in de winkels, vrachtwagens op waterstof, auto’s op aardgas (cng), elektriciteit en waterstof moeten helpen. In mei neemt Colruyt de eerste vrachtwagen op waterstof in gebruik. ‘Ik wil niet van mijn kleinkinderen het verwijt krijgen, dat ik niet gedaan heb wat ik kon doen.’ (pdd)


‘Goed dat er een ambitieus doel gesteld wordt’

Voorzitter Febetra, ceo Ninatrans (transportsector)


‘Vandaag draait de transportsector voor 99 procent op diesel. In de toekomst zullen we vermoedelijk naar een mix van vloeibaar aardgas, waterstof, elektriciteit en eventueel biodiesel gaan. Maar rendabele en betrouwbare technologie is momenteel nog niet voorhanden. Bij een elektrische vrachtwagen neemt de batterij tot een derde van de laadcapaciteit in beslag. Ons bedrijf heeft tien vrachtwagens op gas gekocht, maar ook die technologie is nog niet altijd en overal geschikt. 2050 is kortbij, maar het is positief dat er een ambitieus doel gesteld wordt.’

‘Regelgeving vanuit de overheid, zoals het verplichten van bepaalde technologieën, in een markt die daar niet klaar voor is, zal alleen halfslachtige resultaten opleveren. Ik geloof in overleg. En de vraag van de klanten om groenere oplossingen wordt steeds groter. Ook digitalisering leidt tot meer efficiëntie: er rijden amper nog lege vrachtwagens rond.’


‘Gerenoveerde woning verbruikt twee keer meer’

Gaëtan Hannecart, ceo Matexi (bouwsector)


‘Gebouwen zijn goed voor 40% van de finale energieconsumptie. Vooral voor de huizen moeten we een flink tandje bijsteken zodat de energieconsumptie met de helft kan dalen. Dat is noodzakelijk én haalbaar’, zegt Gaëtan Hannecart, ceo van projectontwikkelaar Matexi. ‘Maar we zijn verkeerd bezig door alleen te focussen op nieuwbouw. Dat is minder dan 1 procent van de huizen. Zo zal het nog honderd jaar duren. We moeten ook de bestaande woningen aanpakken. Dat kan door normen op te leggen en die steeds strenger te maken.’

Ondanks de lagere btw en premies blijven gerenoveerde woningen meer energie slurpen. ‘Ze verbruiken twee keer meer dan nieuwbouwwoningen’, zegt Hannecart.

Om de doelstellingen te halen, moeten mensen minder naar renovatie gestuurd worden. ‘Want renovaties zijn altijd duurder dan gedacht, functioneel minder goed en ze verbruiken nog altijd meer.’ (dds)


‘Significante technologische vooruitgang nodig’

Thomas Reynaert, Directeur Airlines 4 Europe (luchtvaart)


‘Het voorstel van de Europese Commissie is bijzonder ambitieus. Het benadrukt voor ons vooral dat de ontwikkeling van synthetische brandstoffen of duurzame biobrandstoffen voor de luchtvaart dringend een versnelling hoger moet schakelen.’

‘Het is ook van essentieel belang dat de luchtvaartmaatschappijen verder investeren in moderne, brandstofefficiënte toestellen en elektrische motoren.’

‘Op korte termijn kunnen we het brandstofverbruik tegen 2050 tot 15 procent verminderen ten opzichte van 2010, als we in Europa inzetten op een beter managementsysteem voor het luchtverkeer. Ook onze operaties op de grond hebben nog marge voor verbetering. Maar er zal een significante technologische én politieke vooruitgang nodig zijn op al deze vlakken als de luchtvaart in Europa volledige decarbonisering moet bereiken tegen 2050.’


‘Oppassen voor ongelijk speelveld’

Gert Verreth, Woordvoerder Essenscia (Chemiesector)


De chemiesector beschouwt zichzelf als een bondgenoot in de klimaataanpak, omdat veel chemische producten kunnen bijdragen aan uitstootreductie. ‘Met innovatie is veel te bereiken’, zegt Gert Verreth van de federatie Essenscia. ‘Bijvoorbeeld door producten geschikt te maken voor hergebruik. In plaats van CO2 op te slaan in de zeebodem, kun je er een herbruikbare grondstof van maken.’

Behalve over de doelstellingen moet er ook duidelijkheid komen over de manier waarop ze bereikt zullen worden, vindt hij. Zo mogen de klimaatambities de economische leefbaarheid niet in de weg staan. ‘Als er in Europa geen industrie meer over is, dan heb je misschien wel klimaatneutraliteit bereikt, maar dan is de welvaart de pineut’, zegt Verreth. Dat risico bestaat als de Europese ambities sterk afwijken van die in andere regio’s. ‘Er mag geen groot onevenwicht bestaan, want wij werken in een globale context’.


DS, 29-11-2018 (Dominique Minten)