Wie betaalt voor de buitenlandse student?


Door de verengelsing van het hoger onderwijs trekt ons land steeds meer buitenlandse studenten aan die zo de torenhoge studiegelden in eigen land kunnen omzeilen. Daar wordt de Vlaamse student de dupe van, zegt Klaas De Brucker.


De academische wereld heeft terecht kritiek op de recent ingevoerde taaltest Engels voor professoren (DS 24 september). Het is inderdaad onbegrijpelijk dat docenten die al jarenlang in het Engels doceren plots worden geconfronteerd met een taaltest. Alsof het werk uit het verleden ineens geen waarde meer heeft.

Anderzijds is het een realiteit dat doceren in het Engels steeds meer ingang vindt in onze universiteiten en dus is het begrijpelijk dat men regels wil opstellen die deze nieuwe evolutie omkaderen. Waar we ons wel bewust van moeten zijn is dat die verengelsing een studentenmobiliteit op gang brengt die ten koste kan gaan van onze sociale verworvenheden.

In Europa zijn er grote verschillen in studiegelden die men moet neertellen om aan een bepaalde universiteit te studeren. De verschillen in belastingdruk spelen daarbij een rol. Zo zijn er landen met lage belastingen, maar hoge studiegelden (Verenigd Koninkrijk, Nederland) en landen met hoge belastingen, maar lage studiegelden (Vlaanderen, Scandinavië). Het gevaar bestaat dat studenten uit de eerste groep landen massaal ‘migreren’ naar de tweede groep en later als werknemer, dus zodra ze die verhoogde belasting zouden moeten betalen, snel terugkeren naar de eerste groep. Landen met lage studiegelden gaan dan heel Europa subsidiëren op kosten van hun belastingbetalers. Die evolutie wordt nog gevoed vanuit de universiteiten zelf, aangezien zij worden gesubsidieerd op basis van studentenaantallen en marktaandelen.


Pervers effect

Er zijn weliswaar nog taal- en cultuurbarrières die die evolutie temperen. Maar tussen landen van dezelfde taalgemeenschap stellen we vast dat studenten steeds mobieler worden. Als men de taalbarrière wegneemt, door opleidingen te verengelsen bijvoorbeeld, zal die trend alleen maar toenemen. Het systeem riskeert dan te ontsporen.

Verschillende ingrepen zijn denkbaar, maar niet alle even haalbaar. De eerste optie, die tot nu werd gevolgd, is dat men het voor universiteiten moeilijker maakt om Engelstalige opleidingen aan te bieden, zoals door een taalattest voorop te stellen. Deze moeilijk te implementeren regels riskeren een pervers effect te genereren. Universiteiten zullen investeren in de taalvaardigheid van hun professoren en zo zal het aanbod Engelstalige opleidingen (en de toestroom buitenlandse studenten) alleen maar toenemen.

Een tweede optie is dat Europa tegelijk met de academische graden ook de financiering/studiegelden zou harmoniseren. Maar dit impliceert dat ook het belastingniveau moet worden geharmoniseerd, iets wat onhaalbaar is omdat daarvoor in de EU unanimiteit nodig is. In sommige landen (zoals de Scandinavische) zijn burgers sneller bereid meer belastingen te betalen om meer collectieve voorzieningen te bekomen, in andere landen niet (zoals de Angelsaksische). Gevolg is dat landen met lage studiegelden zullen worden gedwongen om hun studiegelden te verhogen, ook voor hun eigen studenten. Zo riskeren Vlaamse studenten te worden ‘verdrongen’ door buitenlandse. Het is duidelijk dat deze evolutie sociaal niet wenselijk is en bovendien riskeert men twee keer te moeten betalen: de studiegelden zullen verhogen, maar de belastingen zullen niet verlagen.


Selectieve regels

Maar er is een derde optie die pragmatischer is en te verkiezen, namelijk dat men selectieve (maar werkbare) regels opstelt. Volledig Engelstalige opleidingen worden dan best beperkt tot specifieke doelgroepen en daar moet men de correcte (markt)prijs voor aanrekenen, uiteraard ongeacht de nationaliteit/herkomst van die studenten. Zoiets is volledig conform het gelijkheidsbeginsel: gelijke situaties gelijk behandelen en verschillende situaties verschillend behandelen.

Door de Engelse taal in ons hoger onderwijs zomaar over te nemen, importeren we niet alleen die taal, maar ook de Angelsaksische cultuur en hun liberale marktdenken. De derde piste, ook al lijkt ze paradoxaal, vormt het nodige ‘tegengif’ dat het mogelijk maakt om onze sociale verworvenheden veilig te stellen.


DS, 25-09-2013 (Klaas De Brucker)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB