De Brexit bestaat niet


De prijs van de eurofilie gaat deze maand eens niet naar Guy Verhofstadt. De meest fervente apostel van de Europese Unie woont nu in Downing Street 10 en hij beschikt over nul geloofwaardigheid.


Als Groot-Brittannië uit de Unie stapt, breekt Wereldoorlog III uit! De inflatie zal pieken! De groei stuikt in elkaar! Er zullen geen banen meer overschieten! De kostprijs voor het land loopt op tot honderd miljoen miljard! Met al zijn hyperbolen lijkt premier David Cameron geplukt uit een aflevering van Kabouter Wesley. Diezelfde Cameron heeft jarenlang niets anders gedaan dan van zijn oren maken over Brussel: bemoeizuchtig, een kwelling voor de bedrijven, een rem op de groei, veel te duur. Onlangs kwam dan de bocht. Het is voor *Cameron dat het woord flipflopper is uitgevonden.

In de aanloop naar het Brexit-referendum van 23 juni hebben we intussen elke overtreffende trap gehad. In het Brexit-kamp vergeleken ze de Europese leiders met Hitler, ze verspreidden het gerucht dat de helft van Syrië op het punt staat om via de Kanaaltunnel naar Engeland te kruipen en dat miljoenen Bulgaren de Britse gezondheidszorg zullen ontwrichten als het land in de Unie blijft. Ze sleurden er nog hun negentigjarige koningin bij, omdat die zogezegd ook uit Europa wil.

Daarnaast zijn er deftige denktanks en respectabele instituten die met cijfers aan de slag gaan en uitrekenen hoeveel een Brexit kosten zou. De voorspellingen lopen uiteen. Een enkel rapport ziet vooral voordelen, maar over het algemeen variëren de prognoses van gematigd tot dramatisch negatief. Ook achtenswaardige instituten zijn niet vies van krasse verklaringen. Het blijft allemaal moeilijk in te schatten omdat niemand weet hoe de financiële markten zullen reageren, hoeveel bedrijven zullen aarzelen om te investeren en of handelsstromen zich zullen verleggen. Het is in elk geval duidelijk dat er grote risico’s plakken aan een Brexit. Politici met beleidsverantwoordelijkheid willen niet in het ongewisse springen. Daarom doet *Cameron zo zijn best om er de Britten van te overtuigen in de Unie te blijven. Een moeilijke klus, want jarenlang scoorde hij electoraal door te zeggen dat Europa voor niets deugde. Gefrustreerd stelt hij nu vast dat velen hem zijn gaan geloven.

Er staat wat op het spel in dit referendum. Tijdens een gewone verkiezing kan de kiezer zich nog een folietje permitteren. Als het tegenvalt, kan hij vijf jaar later weer voor wat anders kiezen. Maar met deze volksraadpleging is het anders: er komt geen tweede zit.

Toch is het de vraag waar het verschil zal zitten tussen leave en remain. De Brexit-liefhebbers denken dat hun eiland weer een zelfstandige natie kan worden. Ze dwalen. We gaan niet terug naar nederzettingen, stadsstaten of vorstendommen, en evenmin naar volkomen soevereine natiestaten. De geschiedenis stottert weleens, maar ze keert nooit op haar stappen terug. De wereld organiseert zich intussen in grotere blokken. Als de Britten voor de Brexit kiezen, dan zullen ze toch moeten praten met het vasteland. Wij zijn hun belangrijkste handelspartner. Gaan we de Britse bedrijven toegang geven tot onze markt en tegelijk aanvaarden dat ze zich niet meer aan onze regels houden? Gaan we de Britse universiteiten laten deelnemen aan de grote Europese onderzoeksprojecten zonder dat ze daar financieel toe bijdragen? Gaan we studenten uitwisselen, zonder dat zij daar mee voor betalen? Gaan we toelaten dat zij hun spullen exporteren naar groeimarkten in Oost-Europa, terwijl ze niet mee investeren in de grote infrastructuurwerken ginds? Gaan wij hard onderhandelen over handelsakkoorden met de rest van de wereld en Groot-Brittannië daar gratis van laten meeprofiteren?

De zevenentwintig andere lidstaten zijn naïef noch imbeciel. Er zijn allerlei varianten denkbaar, maar in essentie zal er met de Britten een deal gesloten worden die erg lijkt op de afspraken tussen de Unie en Noorwegen of Zwitserland. Op papier zijn dat geen lidstaten, maar in de praktijk zijn ze dat wel. Ze nemen haast alle regels automatisch over, ze dragen bij tot de Europese begroting en ze zijn zelfs lid van de Schengenzone. Dat overkwam hen niet per ongeluk – het is essentieel voor hun overleven.

Als het straks een Brexit wordt, dan rollen er in Groot-Brittannië koppen, en vooral die van de premier. Er zijn grenzen aan politieke acrobatie. Toch zal finaal de vraag blijven of het alle hysterie wel waard was. Er zullen ingewikkelde regelingen met de Unie worden getroffen, vol clausules en protocollen. Er zal kostbare politieke energie verspild worden, dat zeker. Maar de kans is groot dat de Britten in de Unie blijven, ook als ze eruit stappen.

Hendrik Vos, docent Europese studies, UGent


DS, 07-06-2016

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB