Illegale stort van vuil is miljardenhandel


Nieuwe EU-landen in het oosten van Europa kampen met illegaal vuilnis uit het westen. Het wegvallen van de grenscontroles maakt de aanpak van dit probleem lastig.


De Hongaarse douane hield vorige week een Slowaakse vrachtwagen met vuilnis aan die van plan was was de troep, vooral textiel, schoenen en plastic flessen, ergens in Hongarije te dumpen. De vrachtbrieven vertelden een ander verhaal: de wagen zou balen met tweedehands kleding naar Roemenië vervoeren.

Het incident tekent de problemen waar nieuwe EU-landen –die sinds eind december onder het Schengenverdrag vallen– mee kampen. Met het wegvallen van de grenscontroles is het lastig controleren op illegale transporten. Vooral uit Duitsland en Oostenrijk komt een groeiende berg illegaal afval naar Hongarije, Tsjechië en Slowakije. Bij toeval wordt soms een illegaal transport –bij een douanecontrole in het land zelf– achterhaald. Het afval komt vaak terecht op verlaten boerderijen.

„We zijn niet in staat op tijd in te grijpen. Onze controlesystemen lopen achter”, aldus de Hongaarse minister van milieuzaken Gábor Fodor. De Hongaarse geheime dienst waarschuwde twee jaar geleden al voor de opkomst van een ware afvalmaffia die er niet voor terugdeinst ook gevaarlijk afval te dumpen. Complicerende factor is dat het transport van bepaald afval wél is toegestaan, zoals lege plastic flessen. Hongarije heeft bedrijven die de flessen tot andere kunststoffen verwerken.

Er zijn geen betrouwbare cijfers over de illegale afvaltransporten, zegt Peter Lechner van het Oostenrijkse Instituut voor Afvalwetenschappen. Oostenrijk exporteert jaarlijks legaal 650.000 afval. Cijfers van de totale onderlinge Europese handel zijn er niet. Wel is duidelijk dat het illegale afvalprobleem groot is. „Afval is een miljardenhandel.”

Af en toe lopen de daders tegen de lamp omdat ze te driest te werk gaan. Onlangs begon in Hongarije het proces tegen een tiental verdachten die vorige zomer werden aangehouden nadat op afgelegen plekken in de Zuid-Hongaarse provincie Bács-Kiskun manshoge balen met samengeperst huisvuil waren aangetroffen. In totaal ging het om 4000 ton afval, afkomstig uit Duitsland. De troep was gedumpt met medeweten van de lokale burgemeester die er goed aan had verdiend. Dat afval was verstopt onder een dunne laag –legaal geïmporteerde – plastic flessen.

Blijkens oude kranten en boodschappentasjes die in de balen werden gevonden, was het vuil afkomstig uit Beieren en Baden-Wurtemberg. De troep werd uiteindelijk weer naar Duitsland teruggestuurd, dat volgens Europese afspraken verplicht is het afval weer terug te nemen. Het kostte de Duitse belastingbetaler zo’n 530.000 euro.

Rond dezelfde tijd hield de Slowaakse politie twee vrachtwagens aan met 40 ton illegaal Oostenrijks afval. Huisvuil, maar ook uit ziekenhuisafval met injectienaalden en bloedzakjes. De vrachtwagens bleken de voorbode van een grotere operatie waarbij in totaal 400.000 ton vuil in een verlaten steengroeve bij het stadje Dubnica gedumpt had moeten worden. Het verantwoordelijke bedrijf bleek een niet bestaande brievenbusonderneming.

Een jaar eerder speelde in Tsjechië een soortgelijke affaire. Nadat begin 2006 een eerste dump was gevonden zijn zestig milieuambtenaren op de zaak gezet, die al gauw tientallen dumpplaatsen vonden met 30.000 ton Duits vuil.

Volgens de Duitse milieuorganisatie Deutsche Umwelthilfe is met name Duitsland een belangrijke illegale afvaldumper sinds in dat land in 2005 de regels voor afvalverwerking zijn verscherpt. Stortplaatsen werden gesloten, al het vuil moet officieel worden verbrand of gecomposteerd. Beide opties zijn duur en dat maakt het verlokkelijk met een afvalhandelaar in zee te gaan. Het kost 200 euro om een ton afval legaal te verwerken. Handelaren vragen slechts de helft.

De prijsverschillen zijn zo groot, dat gemeenten niet wegkomen door te zeggen dat ze niet wisten met wie ze in zee gingen, aldus de Duitse in afval gespecialiseerde juriste Angela Griesbach. Een woordvoerder van het Duitse ministerie van milieu vergelijkt het met een Rolex voor tachtig euro: „Dan weet je ook wat je koopt.”


Trouw, 27-03-2008 (Runa Hellinga, Boedapest)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB