Strijd in Turkije tussen seculieren en religieuzen is voor Europa cruciaal


De aanslag op rechters in Istanbul is met recht een ’zwarte bladzijde’ in de Turkse geschiedenis, zoals Turkije’s president Sezer het omschreef. Een radicale moslim ging woensdag schietend de hoogste administratieve rechtbank van het land binnen, en trof vijf rechters. Een ervan overleed vrijwel onmiddellijk.


De dader en enkele vermoedelijke medeplichtigen zijn inmiddels opgepakt. Hij verklaarde dat de moord een straf was voor een recente uitspraak tegen een lerares die – buiten school – een hoofddoek droeg, en om die reden niet meer op school mocht werken.

Volgens de hoogste Turkse rechters was de schietpartij een regelrechte aanval op het seculiere karakter van de staat. De belangrijkste gerechtshoven – het Hooggerechtshof, de Raad van State en het Hof van Appèl – gaven een gezamenlijke verklaring uit waarin ze schreven dat ze zich niet zouden laten intimideren.

De moord laat zien hoe groot de spanning is tussen seculieren en vertegenwoordigers van de politieke islam in Turkije, premier Erdogan voorop. Die heeft enkele keren de besluiten van rechters bekritiseerd, onder meer bovengenoemde uitspraak over het hoofddoekje van de lerares. De premier wil zelfs van het hele verbod op hoofddoekjes in publieke functies af. De Turkse president Sezer stelde recent bovendien dat het een breder proces is, en dat ’religieuze reactionairen proberen politiek, onderwijs en staat te infiltreren’.

Voor de buitenwacht, en voor de Europese Unie in het bijzonder, is het lastig laveren in dit krachtenspel. Premier Erdogan en zijn AK-partij zijn met duidelijke meerderheid gekozen door de Turkse bevolking, en hebben sindsdien veel waardering gekregen voor hun economisch beleid, de verbetering van de rechten van de Koerden en tal van andere door de EU geëiste hervormingen. Maar bijvoorbeeld Erdogans poging om overspel strafbaar te maken, zette bij iedereen in de EU terecht de stekels overeind. Bovendien lijkt het tempo van Erdogans hervormingen te vertragen.

Turkije kan een brug vormen met de islamitische wereld, maar Erdogan en zijn regering zullen dan wel blijvend afstand moeten nemen van islamitische extremisten. Maximale druk uit Europa kan daaraan bijdragen. Dat de Europeanen minder voelen voor EU-uitbreiding – en voor Turkse toetreding in het bijzonder – mag zeker geen reden zijn voor EU-leiders om Turkije minder aandacht te geven.


Trouw, 19-05-2006

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB