Frans strafsysteem is een drama

door Pieter van den Blink, Trouw 08-07-2004


Net nu Frankrijk kampt met schokkende zedenzaken, meldt een commissie dat justitie faalt bij berechting, opsluiting en reintegratie van criminelen.


PARIJS - Michel Fourniret heeft negen moorden bekend, maar de seriemoordenaar zou er weleens dertig op zijn geweten kunnen hebben. En dus gaat de zoektocht naar slachtoffers door: na de Franse Ardennen groef de politie deze week bij Versailles.

Net nu blijkt dat een andere psychopaat, Pierre Bodein, tijdens zijn voorwaardelijke invrijheidsstelling minstens een, en mogelijk drie vrouwen heeft vermoord. Zowel Fourniret als Bodein was bij justitie bekend als zedendelinquent, maar nadat zij hun straffen uitzaten konden zij ongestoord hun gang gaan.

De twee gruwelverhalen plaatsen een gisteren verschenen Frans parlementair rapport over 'de omgang met recidive' in een ander daglicht. De conclusie van commissievoorzitter Pascale Clément dat ,,het volgen van delinquenten na hun vrijlating een drama is'', komt op z'n zachtst gezegd wat laat. Maar het rapport bevestigt de indruk dat de Franse justitie de greep op de werkelijkheid kwijt is.

Proces, opsluiting en terugkeer in de maatschappij, het lijkt erop dat justitie geen van de drie fases in de hand heeft. Een aantal affaires maakt nu in één klap duidelijk wat er voor, tijdens en na de detentie allemaal mis is. Het 'proces van Outreau', waar de bewoners van een heel flatgebouw zich zouden hebben vergrepen aan elkaars kinderen, toonde aan dat de rechter het beginsel van onschuld totdat het tegendeel is bewezen, gemakkelijk vergeet als de beschuldiging maar dramatisch genoeg is.

Dan de opsluiting zelf. Wie in Frankrijk in de gevangenis komt, heeft ook het nodige te vrezen. Volgens het rapport 'Frankrijk, vaderland van de mensenrechten' van Amnesty International zijn de omstandigheden in de overvolle gevangenissen slecht. 'Middeleeuws', concludeerde senator Louis Mermaz na een bezoek aan een gevangenis buiten Parijs. En gaat ten slotte de poort van de gevangenis open, dan trekt justitie zijn handen geheel van de delinquent af. Wat daar de gevolgen van zijn, tonen de gruweldaden van Fourniret en Bodein.

Minister Perben van justitie kondigt aan dat hij lessen zal trekken uit de affaires. Lessen die te laat komen voor de onschuldige verdachten wiens leven in het proces-Outreau verwoest werd en voor de slachtoffers van de moordenaars Bodein en Fourniret. Om te voorkomen 'dat gevangenen zomaar worden vrijgelaten zonder de verplichting zich te laten verzorgen' gaat Perbens belangstelling uit naar elektronische bewaking door een armband met GPS-zender. In het parlement gaan ondertussen stemmen op voor 'hardere wetgeving'.

Gebrek aan mankracht lijkt in elk van de drie fases het grootste probleem. In Outreau was het gehele onderzoek, met zeventien verdachten en evenveel getuigende kinderen, toevertrouwd aan één onervaren rechter. De gevangenissen kampen met personeelstekorten. En niet alleen onder de bewakers maar ook onder de psychiaters die de gevangenen, waarvan de helft last heeft van psychische problemen, zouden moeten behandelen. Zo'n 800 posten zijn vacant. En dat in een land waar volgens Le Monde zedendelinquenten een kwart van de gevangenispopulatie uitmaken. Hun aantal is sinds 1995 meer dan verdubbeld tot 8109. Ook het Franse tbs-systeem functioneert niet, doordat er te weinig psychiaters en artsen voor justitie werken. Daarbij komt dat onder Franse psychiaters de mening heerst dat zedendelinquenten 'geperverteerd zijn in de klinische zin des woords, en niet behandelbaar'. Minder dan een op de tien zedendelinquenten wordt na zijn vrijlating door een psychiater gevolgd.

Clément zei bij de presentatie van zijn rapport dat het land nu de rekening gepresenteerd krijgt voor verkeerde bezuinigingen uit het verleden. Het slechte functioneren van het 'sociaal en juridisch toezicht', het Franse tbs, is daar een voorbeeld van.

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB