Onderzoek: Vlaamse jongeren wantrouwen nieuws op Tiktok


Ja, Vlaamse jongeren zien veel nieuws op sociale media. Maar nee, ze geloven niet zomaar alles waar ze op Tiktok voorbijswipen. Dat blijkt uit de Nieuwsbarometer, een onderzoek van de Arteveldehogeschool.


“Jongeren worden kritischer op het vlak van desinformatie”, constateert Jan Boesman, onderzoeker aan de Arteveldehogeschool (Gent). Voor de Nieuwsbarometer ondervroeg hij begin dit jaar ruim 3.000 Vlamingen tussen 12 en 26 jaar over hun houding tegenover nieuws.

Daaruit blijkt dat sociale media in de lift zitten als nieuwsbron: 84 procent van de ondervraagden komt er wekelijks nieuws tegen, twee jaar geleden was dat 68 procent. Maar slechts voor een vrij kleine groep (9 procent) is dat de énige nieuwsbron. Verreweg de meeste jongeren zien ook elders nieuws, zoals via televisie (of streaming), radio, nieuwssites en nieuwsapps. Een derde checkt regelmatig het nieuws om bij te blijven, een kleine meerderheid (55 procent) is op een of andere manier actief met nieuws bezig.

Slechts voor een relatief kleine groep jongeren (een op de vijf) zijn influencers op sociale media een belangrijke bron van nieuws .


Sceptisch

Jongeren besteden wel veel tijd aan filmpjes op Tiktok, maar dat betekent niet dat ze zomaar geloven wat iemand in zo’n filmpje vertelt. “Ze zitten daar niet voor informatie”, zegt Boesman. “En de informatie die ze er zien, wantrouwen ze.”

Tiktok wordt meer gewantrouwd dan Instagram, waar je nochtans veel van dezelfde video’s vindt. Dat kan te maken hebben met de (iets) andere werking van het algoritme: op Instagram wordt wat je ziet nog in grote mate bepaald door welke mensen je volgt, op Tiktok krijg je vaker video’s te zien van mensen die je helemaal niet kent.

Vlaamse jongeren rapporteren dat ze de afgelopen week vooral met nieuwsmerken van de VRT in aanraking kwamen, met VRT Nws (60 procent) als koploper en Nws.nws.nws op de derde plaats (46 procent). Op de tweede plaats vinden we HLN (55 procent), VTM Nieuws haalt 45 procent. Dan volgen Het Nieuwsblad, Sporza en De Standaard.

De jongeren vertrouwen deze nieuwsmerken. Vier VRT-nieuwsmerken genieten het meeste vertrouwen, met Sporza enigszins verrassend als nummer één: 88 procent van de jongeren die Sporza volgen, heeft er “veel” vertrouwen in. Slechts één niet-VRT-merk haalt de top vijf van meest vertrouwde nieuwsmerken: VTM Nieuws op vijf. Daarna volgt De Standaard, als eerste van de Vlaamse kranten.

De Nederlandse online nieuwsdienst Cestmocro, ook bij Vlaamse jongeren tamelijk populair, wordt daarentegen maar door de helft van de gebruikers als betrouwbaar beschouwd.


Te wantrouwig?

Boesman liet de Vlaamse jongeren ook een testje doen waarbij ze valse van echte nieuwsberichten moesten onderscheiden. Dat deden ze verrassend goed: 86 procent van de jongeren herkent onbetrouwbare berichten.

Dat scholen veel aandacht besteden aan nepnieuws in lessen rond mediawijsheid, werpt dus zijn vruchten af, denkt Boesman. “De keerzijde is dat ze ook wantrouwig worden over betrouwbaar nieuws”, werpt hij op.

“Er wordt heel veel aandacht besteed aan het ontmaskeren van nepnieuws”, zegt Boesman. “De nadruk ligt op detective spelen, de deepfakes detecteren, waardoor op den duur alles wordt gewantrouwd. Basisvragen zoals “wie verspreidt dit bericht?” en “wat kan hun agenda zijn?”, zouden meer nadruk mogen krijgen. Net als vertrouwen opbouwen in journalistiek en andere betrouwbare informatie.”


Blog DS, 10-06-2025 (Dominique Deckmyn)