Een goede vriend ruik je al van ver


Mensen sluiten sneller vriendschap met mensen die eenzelfde lichaamsgeur hebben als zij.


Komt de ene hond op straat de andere hond tegen, dan volgt steevast een rondje snuffelen-en-besnuffeld-worden. Dat doen honden om een antwoord te krijgen op dé vraag die elk hondenleven beheerst: is de ander vriend of vijand?

Mensen gaan doorgaans niet zover, maar onbewust lijkt hun neus hun toch relevante informatie te verschaffen over wie ze tegenover zich hebben, schrijven gedragsonderzoekers van het Israëlische Weizmanninstituut deze week in het vakblad Science Advances. Want goede vrienden hebben opvallend vaak gelijkende lichaamsgeuren, terwijl dat bij willekeurige vreemden niet het geval is. Omgekeerd maken mensen met op elkaar gelijkende lichaamsgeuren meer kans om met elkaar bevriend te raken dan mensen met van elkaar verschillende lichaamsgeuren, blijkt uit de studie.

Om de rol van lichaamsgeur te onderzoeken rekruteerden Inbal Ravreby, Kobi Snitz en Noam Sobel tien (gelijkgeslachtelijke) vriendenparen uit Israël, tien mannen en tien vrouwen, waarvan de betrokkenen aangaven dat het onmiddellijk tussen hen had geklikt, toen ze elkaar voor het eerst ontmoetten. De onderzoekers bemonsterden de lichaamsgeuren van de deelnemers en lieten die analyseren door een elektronische neus. De lichaamsgeuren van de leden van een vriendenpaar bleken dichter bij elkaar te liggen dan die van willekeurig gepaarde deelnemers aan de studie, zo bleek. Ter staving van de bevindingen van de elektronische neus lieten de onderzoekers ook 24 menselijke ‘neuzen’ de stalen beruiken. Hun waarnemingen bevestigden dat de geurprofielen die goede vrienden afgeven, sterker overeenkomen dan die van willekeurig gepaarde studiedeelnemers.


Oorzaak of gevolg?

Dat bewijst natuurlijk nog niks, want wat is oorzaak en wat is gevolg? Worden mensen pas goede vrienden nadat ze bij elkaar een verwante, ‘vertrouwde’ lichaamsgeur hebben waargenomen -- een selectie op zijn hondjes dus? Of zijn de gelijkende lichaamsgeuren juist een gevólg van de vriendschap, doordat vrienden nu een maal gelijkaardige dingen doen en eten, doorgaans in eenzelfde buurt wonen en tot eenzelfde sociale klasse behoren?

Het eerste is het geval, toonden verdere experimenten aan. De onderzoekers rekruteerden nog eens dertig proefpersonen die elkaar nooit eerder hadden ontmoet, en lieten de elektronische neus voor elk van hen het geurprofiel bepalen. Vervolgens voorspelden ze op basis van die geurprofielen welke deelnemers na een gearrangeerde ontmoeting zouden melden dat ze meteen een ‘klik’ hadden gevoeld, of niet. De voorspellingen van de neus bleken te kloppen.

De bevindingen komen overeen met rapporten dat mensen die lijden aan reukstoornissen sociaal minder makkelijk contacten leggen en dat mensen met een autismespectrumstoornis anders op geursignalen reageren dan een gemiddelde persoon, schrijven de onderzoekers in hun artikel.


Wat met parfum?

De vraag is in hoeverre de bevindingen uit het onderzoek naar het echte leven zijn door te trekken. Want wat blijft er over van iemands lichaamseigen geurprofiel als daar een wolk parfum overheen wordt gespoten?

‘Een pertinente vraag,’ reageert onderzoekscoördinator Noam Sobel per mail, ‘en we hebben er geen antwoord op. Op zich verwachten we niet dat parfum de relevante signalen zou maskeren, maar dat is slechts onze intuïtie. Anderzijds hebben collega’s een aantal coole studies uitgevoerd waaruit blijkt dat mensen hun parfums selecteren op een manier die hun eigen genetica weerspiegelt. Parfumgebruik zou dus juist versterkend kunnen werken op het effect dat wij rapporteren.’

Hoe het komt dat mensen die elkaar goed liggen, ook gelijke geuren verspreiden, weten de onderzoekers niet. Mogelijk wijst het op een vorm van genetische verwantschap, maar bewijzen daarvoor hebben ze niet gevonden. Er zijn overigens nog alternatieve verklaringen mogelijk voor de vaststelling dat goede vrienden eenzelfde geur verspreiden, schrijven ze in hun artikel. Leeftijd is een goede kandidaat, want het geurprofiel van mensen verandert met de leeftijd. Het valt niet uit te sluiten, aldus Sobel en zijn collega’s, dat mensen hun vrienden uitzoeken in de eigen leeftijdscategorie en dat daarmee gepaard gaande gedeelde levenservaring en herinneringen aan maatschappelijke gebeurtenissen de basis vormen voor de ‘klik’ die vrienden bij elkaar voelen. Een gedeelde lichaamsgeur zou dan slechts een secundair gevolg zijn van hun gelijke leeftijden.


DS, 27-06-2022 (Hilde Van den Eynde)