Het onderwijs moet Da Vinci’s vormen


Het hele DNA van het onderwijs moet dringend veranderen, zegt Kobe Vermeire. Wat we onze volgende generatie moeten leren, is kritisch en flexibel denken.


Een studiekeuze op basis van een beroepsprofiel is achterhaald. Toch blijven ouders bij de inschrijving vragen welk beroep hun zoon- of dochterlief later met zijn of haar studie kan uitvoeren. Over minder dan tien jaar zullen de meeste huidige jobs overgenomen worden door robots en computers. Fons Leroy, bestuurder van de VDAB, stelt terecht dat één diploma je hele carrière niet meer bepaalt. Bedrijven stappen bij aanwervingen af van het diploma als bepalend criterium. Hoe kunnen we de komende generatie voorbereiden op jobs die nog niet bestaan?

Pedagogen en het World Economic Forum zeggen dat het overbrengen van kennis naar studenten geen prioriteit mag hebben. Opleidingen moeten focussen op de soft skills: het vermogen om complexe problemen op te lossen, het kritisch denkvermogen, creativiteit en communicatie. Dat komt goed uit, want dat zijn net zaken waar computers niet goed in zijn. Maar klopt die redenering wel? Nu Googles computer AlphaGo de wereldkampioen in het uiterst complexe bordspel go heeft verslagen, blijken ook computers en algoritmes in staat tot complex oplossend denken.

Dit najaar wordt voor de eerste maal een kunstwerk geveild bij Christie’s dat door middel van kunstmatige intelligentie is gecreëerd – Portret van Edmond Bellamy door het collectief Obvious. Het werk van Mario Klingemann wekt een hevige polemiek op vanwege de artistieke kwaliteiten van zijn door kunstmatige intelligentie gegenereerde beelden. Zijn creatieve jobs niet meer veilig door al die disruptieve veranderingen?


Tijdloze wijsheid

Het onderwijs moet zich richten op de ontwikkeling van mentale flexibiliteit, verbeeldingskracht (divergerend denken), levenslang leren en ondernemerszin. Deze week verschijnt het boek ‘21 lessons for the 21st century’ van de populaire auteur Yuval Harari. Daarin stelt hij dat de belangrijkste competentie voor de nieuwe generatie dat vermogen tot mentale flexibiliteit zal zijn. We zullen in de toekomst constant het onbekende moeten omarmen. Een vijftienjarige mag er niet meer van uitgaan dat wat een volwassene (de leraar inbegrepen) vertelt, tijdloze wijsheid is.

Wat we de volgende generatie dringend moeten leren, is kritisch en flexibel denken. Het DNA van ons onderwijs is nog gebaseerd op de productie van een Ford T, het lopendebandmodel. In elk ‘vak’ krijg je één waarheid, en die staat op de laatste pagina van het handboek. Die denkwijze is vernietigend voor de broodnodige competenties van de toekomst. Uit een onderzoek van sir Ken Robinson blijkt dat we allemaal geboren worden met de capaciteit om divergerend te denken. 98 procent van de peuters in de crèche behaalt het niveau van genialiteit op die test (een score hoger dan 200). Volwassenen scoren gemiddeld tussen 10 en 15. Tegen dat onze kinderen in de hogeschool zitten, willen ze alleen nog maar de waarheid aangereikt krijgen.


Macht aan de verbeelding

We moeten af van onze brave, veilige en conservatieve mentaliteit. In plaats van specialisten af te leveren, moeten we opnieuw holistische denkers genereren zoals Da Vinci. De macht aan de verbeelding. Daan Roosegaarde heeft een oplossing voor de conservatieve reflex. Elke opdrachtgever die zijn studio binnenwandelt, moet in de ‘ja, maar’-stoel gaan zitten. Door middel van stemherkenning resulteert het uitspreken van de twee woordjes die alle creativiteit vernietigen, namelijk ‘ja maar’, in een elektrisch schokje.

De politieke wereld moet dringend incentives geven om het DNA van het onderwijs te veranderen. Scholen blijven mensen afleveren voor één beroepsprofiel. Het onderwijs moet zich grondig, en dringend, hervormen.

De universiteiten leveren ingenieurs af die een zelfrijdende auto kunnen produceren. Maar willen we dat wel? Is dat ons beste antwoord op het mobiliteitsvraagstuk? We focussen beter op het afleveren van mensen met verbeelding en visie, die via een kickstarterscampagne de wereld veranderen.

Wie zit er te wachten op een koelkast die verbonden is met het internet? Technologie mag geen doel op zich zijn. Laten we technologie weer ten dienste van de mens stellen en de menselijkheid weer in de technologische wereld brengen.

Natuurlijk kunnen we vast blijven zitten in het klaarstomen van werknemers in beroepsprofielen die gedicteerd worden door de multinationals. De algoritmes nemen nu al de macht over en voor we het weten, lopen we als zombies, swipend op onze sociale media, the matrix binnen. Is dat de toekomst die we voor onze kinderen dromen?


DS, 31-08-2018 (Kobe Vermeire)