‘Diesel verbranden om af te koelen, dat is toch te gek’


Een warmere aarde met rijkere bewoners doet de vraag naar kunstmatige koeling verdubbelen. Tegen 2050 zou koeling meer energie kunnen vreten dan verwarming.


Op warme dagen zoals deze snakken we naar verkoeling. Airco’s, koelkasten en allerhande koelinstallaties zijn niet meer weg te denken uit ons dagelijkse leven. In het Westen zijn ze gemeengoed, in meer dan 90 procent van de Amerikaanse huizen draait al een airco. Maar ook in ontwikkelingslanden als China, Brazilië en India willen mensen het hoofd koel houden onder de loden hitte. Over twee jaar zijn er meer Chinezen dan Amerikanen met een airconditioner in huis. Wereldwijd zou er tegen 2050 voor 260 miljard dollar aan koelsystemen worden verkocht, tegenover 140 miljard vandaag, schrijft The Guardian.


Koude economie

De snelle opmars van airco’s en koelkasten is slecht nieuws voor het klimaat. Ze vreten energie: in het Verenigd Koninkrijk gaat nu al zo’n 10 procent van de stroom naar koeling en in warmere landen lopen die cijfers nog flink op. Tegen het huidige tempo zal het wereldwijde stroomverbruik voor koeling tegen 2050 met 90 procent stijgen, berekende de Universiteit van Birmingham in een deze week verschenen rapport. Tegen het midden van deze eeuw zou er zelfs meer energie naar koeling dan naar verwarming gaan, en dat is nog een conservatieve schatting, zeggen de Britse onderzoekers.

Omdat koeling in het klimaat*debat vaak buiten beeld blijft, heeft de universiteit een conferentie over de ‘koude economie’ georganiseerd. Daarbij is het geenszins de bedoeling om de wildgroei aan airco’s een halt toe te roepen, of de armsten op aarde koelkasten te ontzeggen. Meer koeling is essentieel als we de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties willen halen. Niet alleen maakt kunstmatige koeling het leven draaglijk in Aziatische en Afrikaanse megasteden die stilaan uit hun voegen barsten, ze laat ook toe voedsel en medicijnen veilig te bewaren.

‘Maar we mogen de sociale crisis niet oplossen door een klimaatcatastrofe te creëren’, zeggen de Britse onderzoekers. De chemische bestanddelen in koelstoffen en de verbranding van fossiele brandstoffen hebben een niet te onderschatten impact op het mi*lieu en *klimaat.

Volgens het onderzoek van de University of Birmingham willen zo’n 3 miljard nieuwe middenklassers in Azië, Latijns-Amerika en Afrika toegang tot koeling. Als die met traditionele middelen gebeurt, zal dat extreem vervuilend zijn. ‘Nu verbranden we diesel om het koud te krijgen, dat is krankzinnig’, zegt Toby Peters, professor fysica en engineering in Birmingham. Als we dat fossiele pad blijven bewandelen, zal de CO2-uitstoot tegen 2050 met 2,5 gigaton stijgen. Vorig jaar hebben we met z’n allen 32,5 gigaton koolstofdioxide de lucht ingeblazen.

Hernieuwbare energie moet soelaas brengen, maar de voorspelde groei van koelsystemen alleen al zal volgens Peters evenveel stroom verbruiken als alle nieuwe zonnepanelen tegen dan zullen produceren. De koelsystemen zullen dus ook veel efficiënter moeten worden.

De energie die airco’s en koelkasten verslinden, is een probleem, de koelstoffen die ze gebruiken, misschien nog meer. Toen bleek dat bepaalde chemicaliën in koelinstallaties, zoals de chloor-fluorkoolwaterstoffen (cfk’s), schadelijk waren voor de ozonlaag, werden ze in 1987 in het Montreal-akkoord gebannen. In veel toestellen werden ze vervangen door fluorkoolwaterstoffen (hfk’s). Nadeel: die hfk’s sparen dan wel de ozonlaag, maar per molecule warmen ze de aarde tot 9.000 keer meer op dan CO2.


Vicieuze cirkel

Vooral op het einde van hun leven vervuilen airco’s en koelkasten het milieu. In het Westen worden de chemicaliën meestal goed opgevangen en gerecycleerd. Maar dat is een duur proces, waardoor het in ontwikkelingslanden minder zorgvuldig gebeurt en chemicaliën in de atmosfeer ontsnappen. Dertig jaar na het Montreal-protocol besloten 197 landen twee jaar geleden in Kigali om ook hfk’s uit te faseren, maar door landen als India is de deadline uitgesteld. Nochtans zouden weinig andere maatregelen meer kunnen betekenen in de strijd tegen de opwarming van de aarde.

Het is een vicieuze cirkel: door ons koel te houden, warmen we de aarde op – met als gevolg dat we nog meer koelsystemen moeten installeren.


DS, 20-04-2018 (Korneel Delbeke)

Bijgesloten Plaatje(s)