Het eerste wat Poolse leerlingen bijgebracht wordt: Wij zijn Polen

In de Poolse geschiedenislessen moet de nationale identiteit weer voorop staan, vindt de regering. Lang niet iedereen is te spreken over die onderwijsvernieuwing.


De belangrijkste les van de lagere school aan de Nakielska-straat in Bydgoszcz staat met grote letters in de hal: 'Wij zijn Polen', omgeven door kaarten waarop het Poolse vaderland als een grillige oliedruppel heen en weer glijdt over de hete bakplaat van de Europese geschiedenis.

"Geschiedenis gaat over identiteit", zegt Ewa Taranek stellig. Zij is hier al twintig jaar lerares geschiedenis. Aan de muren van haar klaslokaal hangen het wapen, de tekst van het volkslied, een crucifix en een portrettengalerij van koningen en helden. Achterin de klas staat een vitrine met onder meer een gestreept gevangenispak en houten klompen. "Originele, uit Auschwitz." Onder het communisme hingen dit soort attributen in veel scholen. Na de val van de rode dictatuur, ruim een kwart eeuw geleden, raakten de zogeheten 'herdenkingskamers' in onbruik. Maar als het aan Taranek ligt, worden ze in ere hersteld.

De lerares is blij met een grote onderwijshervorming van regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid, die begin dit jaar werd aangenomen en per september op basis- en middelbare scholen is doorgevoerd. In het kader van de hervorming is de 'middenschool' (voor kinderen van 12 tot 15) afgeschaft. Kinderen worden voortaan pas op hun zevende leerplichtig, gaan daarna acht jaar lang naar de basisschool en kiezen vervolgens, net als vroeger, op hun vijftiende voor het lyceum, of een vakopleiding. Daarnaast is het curriculum van de basisschool aangepast: nationale identiteit staat voortaan centraal. Tot Taraneks grote vreugde: "We mogen ons nationale bewustzijn niet verliezen."

Patriottisme
Maar niet iedereen is zo gelukkig met de revolutie. Dorota Loboda zamelde bijna een miljoen handtekeningen in om de wetswijziging via een referendum tegen te houden. Tevergeefs. De hervorming gaat tot een enorme organisatorische chaos leiden, voorspelt ze in een espressobar in Zoliborz, een wijk in Warschau waar van oudsher de intelligentsia huist. Maar het ergste zijn volgens haar de inhoudelijke veranderingen. "Patriottisme..." Loboda slaakt een diepe zucht als ze het woord uitspreekt. "Het is een nationalistisch-katholiek narratief dat naadloos aansluit op dat van de regering."

Als voorbeeld geeft ze een passage uit het nieuwe handboek aardrijkskunde, dat de meeste scholen gebruiken. "De komst van buitenlanders heeft positieve en negatieve gevolgen", luidt de tekst. En verder: "Immigranten uit Oekraïne bijvoorbeeld vullen gaten in de arbeidsmarkt. Als daarentegen zich mensen vestigen met een andere religie en cultuur, kan dat leiden tot spanningen zoals we die zien in veel Europese landen." Volgens Loboda wakkert het handboek zo angst voor moslims aan, net als de regering dat doet.

En daarmee houdt het niet op. In plaats van seksuele voorlichting is er 'voorbereiding op het familieleven' volgens de leer van de Poolse paus Johannes Paulus II. Op de literatuurlijst verschijnen dichters die de regeringspartij steunen. "Antidiscriminatie is uit het programma verdwenen. Net als het woord tolerantie." En dan zijn er nog de extra uren geschiedenis, 'beschreven puur vanuit Pools perspectief, vol nationalistische elementen en met een xenofoob tintje'.

Pluspunten
Op de school in Bydgoszcz begrijpt Ewa Taranek niets van dit soort verwijten. "Ik ben geen lid van een partij." Een van de grote pluspunten is volgens haar dat de Tweede Wereldoorlog weer behandeld wordt op de lagere school. "Nu zijn er nog levende getuigen. Het is toch fantastisch om die mensen hun verhaal te laten vertellen." Daarin lijkt ze gelijk te hebben, want zeker de helft van de klas van dertienjarigen noemt de wereldoorlogen als interessantste onderwerp. "Dat staat veel dichter bij ons, dan die oudere dingen", zegt Kuba Chmiel.

Een van de kinderen vertelt over overgrootouders die in de ondergrondse zaten. Een ander kind over een familielid dat meevocht in de opstand van Warschau. Weer een ander hoorde vorig jaar voor het eerst dat zijn familie de massamoord op Polen in Oekraïne overleefde. "Heel lang mocht er niet over dit soort dingen worden gepraat",*zegt Dominik Januchowski.
Juf Taranek helpt sinds kort als 'methodologisch adviseur' andere leraren geschiedenis met het nieuwe programma. De nadruk ligt op
het 'opvoedende, patriottische, emotionele aspect dat bijdraagt aan het creëren van nationaal bewustzijn en historische identiteit'. Op hun elfde maken kinderen kennis met het verleden middels het leven van nationale helden. Dat moet zorgen voor 'een emotionele verhouding tot de vaderlandse geschiedenis', aldus het materiaal dat ze gebruikt om de veranderingen aan collega's uit te leggen.

Die veranderingen hebben volgens haar niets met politiek te maken. "Ik zie niet in hoe het nieuwe programma nationalistische tendensen zou kunnen versterken."

Bron: Trouw, 9.11.2017
https://www.trouw.nl/samenleving/he...polen~a4127551/

Eigen mening:
De identiteitsvorming van een land is een complex proces.
Ik vind het zelf vreemd me in te beelden dat zulke taferelen in België zouden plaatsvinden; bijvoorbeeld een muur met “wij zijn België”…
Misschien omdat in mijn ogen het nationalisme in ons land enkel piekt wanneer de Rode Duivels het goed doen op een EK of WK. Ik kan en zal hier waarschijnlijk wel naast zitten.
Of dit goed of slecht is, weet ik niet. Momenteel komt het gevoel van verbondenheid op verscheidene plekken in de wereld sterk naar boven. Mensen voelen zich verbonden en willen autonomie. Polen heeft deze autonomie reeds enkele malen opnieuw verworven en wil dat haar inwoners zich hiervan bewust blijven.