Mensen van goede wil


Het zal in deze kersttijd – en gelukkig hier en daar nog in het Latijn – met meer dan gebruikelijke nadruk gezongen worden: ‘Vrede op aarde aan de mensen van goede wil’ of ‘Et in terra pax hominibus bonae voluntatis’.


Dat ‘vrede op aarde’ is natuurlijk een vrome wens. We hoeven niet verder te kijken dan Europa’s naburige gebieden: het moordende etnische/religieuze geweld in Syrië en Irak met actieve deelname van Iran. Jemen, waar al duizenden doden gevallen zijn in de Saudische oorlog en hongersnood zeven miljoen inwoners bedreigt. Het wetteloze Libië, waar zwarte Afrikanen op slavenmarkten verkocht worden. Behalve met hulpacties aan de rand, ten behoeve van de vluchtelingen, kunnen we daar niets aan doen. De verantwoordelijken voor dat geweld zijn de betrokken partijen, die eigen, voor ons vaak moeilijk te begrijpen, beweegredenen en doeleinden hebben.

Aan het eigen land kunnen we daaren*tegen wel werken. Gewapend geweld hoeven we niet te bezweren. We moeten wel de rede enigszins zien terug te brengen in een politiek en ideeëndebat dat alarmerend emotioneel en onverdraagzaam is geworden. Om te beginnen zijn de zogenaamd *sociale media een giftig milieu geworden. Eén zinnetje wordt uit zijn verband gerukt en de hulpeloze auteur krijgt op Twitter en elders een krijsende meute over zich heen, met daarna nog een echokamer in de klassieke media.

En dan zijn er de constante preventieve verdachtmakingen die een redelijk debat dwarsbomen. U bent gehecht aan de eeuwenoude traditie van de kerststal in uw dorp of stad? Voor een spraakmakende *politieke/intellectuele klasse bent u een reactionaire integrist. U baalt van de hetze tegen Sinterklaas en zijn Zwarte Piet? U bent een racist, neokolonialist, neo-imperialist. U durft vast te stellen dat niemand in deze wereld schrik heeft van paus Franciscus, maar dat een andere godsdienst veel meer angst inboezemt? U bent een onverbeterlijke christelijke cultuurimperialist. Telkens doet u iets dat onvergeeflijk is: u ‘polariseert’.

Dat is ook weer zoiets vreemds. In veel debatten zijn er twee ‘polen’, en of het nu gaat over een onderwijshervorming of de aankoop van nieuwe vliegtuigen voor de luchtmacht, een dergelijk debat ‘polariseert’. ‘Polariseren’ blijkt een zeer selectief misdrijf te zijn. Het gevoel willen behouden dat je nog altijd in je eigen land leeft, is zeer polariserend, het op de schop gooien van tradities omwille van een luidruchtige activistische minderheid is dat niet.

Het grote probleem daarmee is dat je er juist geen vreedzamer, maar een ‘gepolariseerde’ maatschappij mee kweekt. Het is niet omdat een autochtone bevolking aan haar tradities gehecht is dat ze ongastvrij of racistisch is. Kijk bijvoorbeeld naar de reacties op de verschrikkelijke aanslagen in *Zaventem en het metrostation Maalbeek van maart 2016. Die waren zeer beheerst, zonder wraakacties, en allesbehalve ‘racistisch’.

Het is daarom niet alleen onbillijk, maar ook onproductief om het ‘gewone volk’ voortdurend met verwijten om de oren te slaan. Het enige resultaat is dat veel ‘gewone mensen’ zich misprezen en machteloos voelen, dat ze snakken naar een blijk van respect en ja, liefde.

Als er iets het succes van ‘populisten’ en de afkalving van de linkerzijde verklaart, is dat het wel. De overgrote meerderheid van onze bevolking, zoals die van de Europese buurlanden, bestaat uit mensen, van welke origine ook, die per definitie onvolmaakt zijn, maar die wel mensen zijn van goede wil. Ze worden te vaak als zwijgende meerderheid over het hoofd gezien. Als we geen ‘populisme op aarde’ willen, laat in het komende jaar ‘vrede op aarde’ betekenen dat in eigen land het openbaar debat met meer rede en minder rancune wordt gevoerd. En dat ook de minder mondigen onder ons van de politieke en intellectuele leiders en spraakmakers de aandacht, het respect, en, ja, de liefde krijgen die ze verdienen.


Mia Doornaert (DS, 21-12-2017)