Is Rwanda een goede plaats voor vluchtelingen uit Libië?

Het voorstel van Rwanda om 30.000 Afrikaanse vluchtelingen uit Libië over te nemen roept heel wat vragen op, zeker nu de Europese Commissie in principe bereid is om die operatie te steunen. Want Rwanda heeft al eens zo’n operatie uitgevoerd, met Afrikaanse vluchtelingen die vanuit Israël overgenomen werden. Maar die gingen niet meteen een beter leven tegemoet, wel integendeel.

Twee weken geleden publiceerde de Amerikaanse wereldzender CNN een ijzingwekkend verhaal over de mishandeling van Afrikaanse asielzoekers in Libië. Sommigen van hen werden zelfs als slaven verhandeld voor enkele honderden dollars ‘per stuk’. De reportage veroorzaakte een storm van protest, wereldwijd en zeker in Afrika zelf.

Menslievend Rwanda

Amper een week later lanceerde het kleine Rwanda het aanbod om 30.000 van die vluchtelingen vanuit Libië over te nemen en een nieuw leven te bezorgen vlakbij de evenaar. Het genereuze gebaar werd breed uitgesmeerd in, vooral, de Angelsaksische pers als een teken van het menslievende beleid van president Kagame. Maar wie het Rwanda-dossier al wat langer volgt, stelt zich meteen vragen.

Rwanda is een van de meest overbevolkte landen van Afrika en behoort tot de allerarmste op deze planeet. Tegelijk regeert er nu al bijna een kwart eeuw een bijzonder hard regime waarvoor in 1994 een kwart van de bevolking weggevlucht was. De huidige machthebbers in Rwanda zijn verantwoordelijk voor op z’n minst een half miljoen doden onder de eigen burgers sinds 1990. (Het vorige regime draagt volgens de internationale rechtspraak de verantwoordelijkheid voor de tragedie van voorjaar 1994, waarbij in honderd dagen tijd naar schatting 1,1 miljoen Rwandezen vermoord werden, voor wellicht de helft in de vorm van een genocide op de Tutsi-bevolkingsgroep.)

Nog altijd leven zo’n 300.000 Rwandezen buiten hun eigen land, te bang om weer naar huis te gaan, naast de vele duizenden Rwandese vluchtelingen die inmiddels een andere nationaliteit verworven hebben. Tegelijk verschijnt het ene rapport na het andere over de repressie, martelingen en verdwijningen in Rwanda, nu al een paar decennia lang.

Vluchtelingen in Rwanda

Anderzijds herbergt het land momenteel een kleine 170.000 vluchtelingen, bijna allemaal uit de buurlanden Burundi en Congo. Grotendeels in kampen. Die kampen zitten overvol en vooral, de vluchtelingen hebben zo goed als geen kans om werk te vinden en een eigen leven op te bouwen. De werkloosheid in Rwanda staat op papier op een erg laag peil, maar is in de praktijk torenhoog. Want de meeste Rwandezen overleven ternauwernood in de familiale overlevingslandbouw en verdwijnen zo uit alle statistieken.

Maar er is meer.

Rwanda heeft al enige “ervaring” met de overname van Afrikaanse vluchtelingen van elders.

Vluchtelingen uit ... Israël

Ruim twee jaar geleden startte in alle discretie de operatie om (vooral) Eritrese en Somalische asielzoekers te laten overkomen uit … Israël. Volgens een gerespecteerde Israëlische mensenrechtenorganisatie betaalt Israël daarvoor 5.000,-$ per opgenomen asielzoeker en krijgt die asielzoeker 3.500,-$ om zogezegd een nieuw leven te beginnen in Rwanda. De Rwandese minister van Buitenlandse Zaken, ook woordvoerder van de regering, Louise Mushikiwabo bevestigde in een recent interview met een regimegezinde krant in Kigali dat er onderhandelingen lopen met Israël over in totaal zo’n 10.000 over te nemen vluchtelingen. Over diegenen die nu al in Rwanda aangekomen zijn zegde ze niets. Daar had ze misschien wel een goede reden voor.

Griezelroman

De Israëlische kwaliteitskrant Haaretz is immers op zoek gegaan naar wat er tot nu toe gebeurd is met naar Rwanda gedeporteerde Afrikanen. En dat verhaal leest als een griezelroman.

Twee jaar geleden al, en nu opnieuw, hebben Israëlische academici op vraag van Haaretz het parcours onderzocht van de zogenaamd ‘vrijwillig’ naar Rwanda gestuurde Afrikaanse vluchtelingen. Telkens weer stootten zij op bewijzen dat die wel degelijk aankwamen op de luchthaven van Kigali maar al meteen, in de loop van de volgende nacht, over de grens gezet werden, naar Oeganda, dikwijls beroofd van het weinige dat ze hadden. Sommige vluchtelingen getuigen over mishandelingen in Rwanda zelf. Er was en is geen sprake van ‘huisvesting en een normaal leven’ zoals de Rwandese minister het voorspiegelt. Wel integendeel. Maar de 5.000,- $ per persoon zou Rwanda wel opstrijken, menen de Israëlische onderzoekers te weten.

Het Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties maakt zich openlijk zorgen over de verdere Rwandees-Israëlische plannen. Volgens het UNHCR zijn sinds december 2013 op deze manier al 4.000 Eritreeërs en Somaliërs van Israël naar Rwanda en Oeganda overgevlogen. Het is absoluut onduidelijk wat er met hen gebeurd is.

Europese Commissie wil Rwanda steunen

De Europese Commissie koestert blijkbaar niet diezelfde argwaan tegenover de Rwandese plannen met Afrikaanse vluchtelingen in Libië. Op het hoogste niveau is er al over gepraat tussen met name Europees Commissaris voor Internationale Samenwerking en Ontwikkeling Neven Mimica en de Rwandese president Paul Kagame. De Europese Commissie belooft daarin steun voor het project maar in welke vorm staat nog niet vast.

Voor het regime van president Kagame zou het alvast een opsteker zijn als dit project er komt, mét Europese steun. Op die manier zou zijn blazoen wat opgepoetst raken. Want de afgelopen maanden kwam Rwanda vooral in het nieuws met de genadeloze repressie van politieke tegenstanders en met nieuwe rapporten over folteringen en verdwijningen van opposanten.

Bron: VRT NWS, 2-12-2017
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2017/1...gen-uit-libie-/

Mening: Ik vind het geen goed idee om vluchtelingen naar Rwanda te sturen. Ik vind het geen goed idee om een land dat niet in staat is om eigenlijk voor hun eigen volk te zorgen, ook nog voor vluchtelingen te laten zorgen. Dit gaat het leven van de vluchtelingen niet verbeteren. Ze gaan van een plaats met veel oorlog naar een plaats waar armoede heerst. Ik denk dat de regering enkel oog heeft dat voor het geld dat ze krijgen en ze willen dat geld natuurlijk heel graag opstrijken zodat ze het in hun eigen zakken kunnen steken. De vluchteling kunnen ze dan gebruiken als slaaf of door verkopen dat ze nog eens geld kunnen ontvangen. Dit vind ik echt niet kunnen. Het ergste vind ik dan dat Europa ermee in stemt. Zij willen gewoon van de vluchtelingen af of er geen nieuwe meer bij opnemen en dan is het verleidelijk om gewoon zulke landen hun ding te laten doen. Ik vind dat je als Europa zulke landen eerst moet controleren, want het is toch niet juist dat één van de meest overbevolkte en armste Afrikaanse landen vluchtelingen gaat opvangen om gewoon te helpen. Dit zit niet juist. Als Europa moet je hier tegen op treden en zeker luisteren naar onderzoeken die Rwanda al in een negatief daglicht plaatsen. Je moet dit niet klakkeloos geloven, maar je moet het zeker zelf ook onderzoeken. In Europa kennen ze de geschiedenis van Rwanda ook en dan weet je dat deze actie gewoon al niet snor zit. Ik vind dan ook erg dat de vluchtelingen de dupe worden. Zij moeten naar een land gaan wat ze toegewezen krijgen en als je dan merkt dat je wordt verwezen naar een land dat in armoede leeft en waar geen plaats is om een fatsoenlijk leven te lijden, dan denk je soms toch soms: "Had ik niet gewoon gebleven waar ik was." De mensen worden als speelbal gebruikt en dat moet tegengehouden worden. Ik hoop toch nog dat de mening van Europa verandert, want anders ziet de toekomst voor deze vluchtelingen er niet echt rooskleurig uit!