Tijd voor made in Europe


België hoeft voor de aankoop van gevechtsvliegtuigen niet langer naar de VS te kijken. Het is beter om te investeren in een Europees toestel, schrijft Ivo Belet.


De nood aan hogere defensie-uitgaven was het belangrijkste agendapunt op de voorbije Navo-top. De federale regering moet binnenkort de knoop doorhakken over de aankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen. België wil 34 nieuwe toestellen kopen om de veertig jaar oude F-16-gevechtsvliegtuigen te vervangen, voor een totaal budget van 3,5 miljard euro. De Amerikaanse F-35 Joint Strike Fighter van Lockheed Martin heeft lang in poleposition gelegen. Maar met Donald Trump in het Witte Huis en zijn voort*durende uithalen naar Europese bondgenoten, is die optie dood en begraven. Tijd om voor deze belangrijke investering dichter bij huis te kijken.

Europa heeft zich decennialang verscholen onder de defensieparaplu van Washington. Dat tijdperk is definitief voorbij, met een Amerikaanse ‘beschermheer’ die het grondbeginsel van de wederzijdse solidariteit onder de Navo-leden in vraag stelt. Europese leiders zoals Angela Merkel beseffen maar al te goed dat Europa in versneld tempo werk moet maken van een eigen defensiecapaciteit, met een permanent militair hoofdkwartier en veel meer gezamenlijke aankopen, bij voorkeur Europees materieel.

Dat geldt ook voor de opvolging van de F-16. De tijd is aangebroken om resoluut te kiezen voor made in Europe. Als Trump vraagtekens plaatst bij de solidariteit binnen de Navo, waarom zou Europa dan nog kiezen voor peperdure Amerikaanse gevechtsvliegtuigen? Het is veel logischer om te investeren in de aankoop van een Europees toestel, zoals de Franse Rafale of de Eurofighter van een Brits-Duits-Italiaans-Spaans consortium. Europese toestellen bieden bovendien kansen op compensaties voor de Belgische industrie. Die zijn extreem belangrijk, want de kosten voor aankoop, onderhoud, opleidingen, wisselstukken en updates lopen samen op tot 15 miljard euro.


Contraproductieve richtlijn

Helaas wringt daar het schoentje: de Europese wetgeving maakt het bijzonder moeilijk om economische compensaties af te dwingen voor de eigen industrie. De goedbedoelde Europese richtlijn die de concurrentie binnen de EU-defensie-industrie moest aanzwengelen en compensaties strikt aan banden legt, pakt in de praktijk heel nadelig uit voor kleine lidstaten en vormt een zware belemmering voor ons land om in defensiemodernisering te investeren.

Tot 2009 gold in zowat alle EU-lidstaten dat elke euro voor defensieaankopen werd gecompenseerd door investeringen in eigen land. Dit garandeerde een return on defence investment: de defensie-investeringen creëerden extra indirecte tewerkstelling in de industrie. Bedrijven konden onderdelen leveren of onderhoudscontracten binnenhalen, zodat er van de zware investeringen toch nog heel wat geld terugvloeide naar de Belgische economie.

De EU-richtlijn die vandaag van kracht is, pakt in de huidige, onzekere wereld contraproductief uit en staat versterkte defensie*samenwerking in de weg. Vooral kleine lidstaten zijn het slacht*offer van een steeds grotere concentratie in de defensie-industrie. Zonder de nationale verplichtingen voor industriële participatie komt geen enkel Belgisch bedrijf nog in aanmerking voor de productie of het onderhoud van de toestellen.

De Europese staatssteunregels moeten op de schop. De Europese Commissie moet op verzoek van de landen die dat willen de rol van coördinator op zich nemen bij de aankoop van militair materieel. In de Europese onderzoeksprogramma’s moet veel meer ruimte komen voor defensieprojecten, zodat we de nationale defensiebudgetten efficiënter kunnen inzetten.


Militair samenwerken

Parijs en Berlijn moeten het voortouw nemen. Duitsland heeft dat de voorbije decennia, om politieke redenen, niet gedaan. Maar de huidige minister van Defensie, Ursula von der Leyen, pleit onomwonden voor de uitbouw van een gemeenschappelijke veiligheids- en verdedigingsunie.

Nooit eerder was er onder de EU-lidstaten een grotere overeenstemming om stappen vooruit te zetten. Ook eurosceptische regeringen in Polen en Slovakije zijn gewonnen voor meer Euro*pese militaire samenwerking. Ze zien in dat dit de enige manier is om de Russen op afstand te houden. Het buitenlands- en veiligheidsbeleid is te lang het verwaarloosde stiefkind van de EU geweest. Dat kunnen we ons niet langer veroorloven: de oorlog raast op honderd kilometer van Europa’s oostgrens, Poetin is een reële dreiging voor de Baltische lidstaten en terreur houdt grote delen van het Midden-Oosten en delen van Afrika in de greep. De VS hebben genoeg van de Europese freeriders en kijken de andere kant op. Het momentum is er nu voor de EU om een robuust Europees veiligheidsbeleid uit te bouwen. De keuze voor een straaljager van Europese makelij is in dat nieuwe kader een evidentie.


DS, 31-05-2017 (Ivo Belet)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB