Zowat de helft van de leerkrachten plaatst vraagtekens bij de recent verhoogde pensioenleeftijd. Een terugval tegenover vroeger. De oorzaak zou vooral aan psychische vermoeidheid liggen.

Nog slechts de helft van het Vlaamse onderwijspersoneel ziet zichzelf tot aan de pensioenleeftijd doorwerken in zijn of haar huidige job, zo stelt de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (Serv). Tien jaar geleden was dat nog bijna drie kwart. Tegelijkertijd vragen dubbel zoveel leerkrachten voor lichter werk en minderen om langer te kunnen werken (46 procent in 2016 tegenover 24 procent in 2007).

Vooral werkstress en de combinatie werk-privé blijken verantwoordelijk. Zo heeft 18,4 procent van het onderwijspersoneel problemen met de combinatie van werk en privé, terwijl vier op de tien geconfronteerd met werkstressklachten. In 2004 was dat nog respectievelijk 14,9 procent en 32,4 procent. Voor 13,7 procent is de situatie acuut-problematisch en is sprake van burn-outsymptomen.

De Vlaamse sociale partners toetsen de werkbaarheid van jobs aan vier criteria: psychische vermoeidheid, welbevinden in het werk, leermogelijkheden en de balans werk-privé. Volgens die definitie heeft iemand een ‘werkbare’ job als hij of zij niet voor alle vier dimensies knelpunten signaleert.

In 2007 benaderde de werkbaarheidsgraad in het Vlaamse onderwijs het streefdoel van 60 procent, maar dat percentage is intussen teruggevallen tot nog 52,5. Het onderwijs scoort daarmee wel nog steeds beter dan het globale cijfer voor de Vlaamse arbeidsmarkt (zie grafiek onderaan).

Het SERV-rapport brengt tot slot ook enkele positieve evoluties aan het licht. Zo kan het onderwijs op vlak van leermogelijkheden voor het personeel en werkbetrokkenheid of motivatie wel een positief rapport voorleggen. Voor deze werkbaarheidsdimensies haalt de sector veruit de meest gunstige scores op de Vlaamse arbeidsmarkt.

‘Geen verrassing’

Oppositiepartij SP.A maant Vlaams onderwijsminister Hilde Crevits (CD&V) aan om dringend werk te maken van de hervorming van de lerarenloopbaan. ‘Helaas is het geen verrassing dat slechts de helft van de leraren en directeurs zichzelf tot zijn pensioen ziet doorgaan’, reageren parlementsleden Caroline Gennez en Steve Vandenberghe. ‘Minister Crevits moet ingrijpen, want behalve het welzijn van ons onderwijzend personeel komen ook de schoolprestaties en het welbevinden van onze kinderen in het gedrang.’

Concreet vragen de socialisten dat de minister ‘de regeldrift en administratieve rompslomp in ons onderwijs’ aanpakt, startende leerkrachten beter laat begeleiden, directies beter laat ondersteunen en oudere personeelsleden de kans geeft hun lesopdracht af te bouwen en hun ervaring door te geven aan jongere collega’s. Crevits liet al meermaals verstaan dat ze een en ander wil aanpakken, maar volgens SP.A blijven concrete resultaten uit.

Bron: De Standaard, 10 mei 2017, via http://www.standaard.be/cnt/dmf20170510_02875057

Mening: Dat steeds minder leerkrachten het zien zitten om door te gaan tot hun pensioenleeftijd verbaasd mij niet zo sterk. Door de verhoging van deze pensioenleeftijd zijn oudere leerkrachten genoodzaakt langer te blijven werken, waarbij velen graag hun prestaties willen afbouwen door bijvoorbeeld deeltijds te komen werken. Ik vind dat deze mensen hier zeker recht op hebben, maar dit kan wel een probleem vormen voor de werkgelegenheid van beginnende leerkrachten. Bovendien wordt het er allemaal niet eenvoudiger op en lijkt de werkdruk voor leerkrachten maar te blijven toenemen, zeker na de invoering van het M-decreet. Ik moet SP.A. hier ook gelijk geven wat betreft de administratieve rompslomp en begeleiding van beginnende leerkrachten. Dit zou efficiënter moeten gebeuren, zodat beide partijen hier voordeel uit kunnen halen. Zelf heb ik ook als streefdoel om les te geven tot mijn pensioenleeftijd, maar natuurlijk kunnen onvoorziene omstandigheden, zowel extern als diegene die een rechtstreeks gevolg zijn van deze job, ervoor zorgen dat ik mijn doel zal moeten aanpassen.

Ik denk dat de werkdruk voor leerkrachten heel hoog ligt, zeker voor beginnende leerkrachten. Ik begrijp ook wel dat oudere leerkrachten liefst minder uren gaan doen, zodat ze het rustiger aan kunnen doen of al meer kunnen genieten van het leven. Ik vind ook dat je als beginnende leerkracht nog heel veel kan leren van iemand die al langer in het onderwijs staat. Ik denk ook wel dat het voor sommige leerkrachten een hele aanpassing is met nieuwe technologie en dat dit vraagt voor bijscholing. Beginnende leerkrachten kunnen beter om met deze technologie omdat ze deze ook in hun opleiding hebben gekregen, zo kunnen oudere leerkrachten ook leren van beginnende leerkrachten. Het zou een mooie wisselwerking zijn. Het zou een leuke uitdaging zijn om beginnende leerkrachten en oudere leerkrachten samen te laten werken bijvoorbeeld onder de vorm van co-teaching. Ik hoop dat ik lang in het onderwijs mag staan, maar ik kan me heel goed inbeelden dat ik het op een latere leeftijd rustiger wil gaan doen. Nu ben ik nog jong en wil ik mij helemaal smijten in een voltijdse job, maar ik kan ook wel inzien dat ik dit later teveel of te druk zou gaan vinden.

Net zoals Nele en Jens schrik ik hier niet van. De druk wordt ook telkens hoger, ouders, leerlingen en directie verwachten steeds meer van een leerkracht. En zoals in het artikel staat heeft dit deels te maken met de invoer van smartschool in heel wat middelbare scholen. Zowel de ouders als leerlingen zien meteen hoe snel de leerkracht een test heeft verbeterd aangezien deze punten direct online dienen gezet te worden. Ook de berichtjes met vragen die je dient te beantwoorden zorgen ervoor dat de druk toeneemt, je wil als leerkracht ervoor zorgen dat niemand met vragen achterblijft. Ik ben ervan overtuigd dat je in deze maatschappij het beroep van leerkracht enkel kan uitoefenen als je het graag doet en ook blijft doen. Zowel de leerlingen als de leerkracht zelf heeft er geen baad bij om les te blijven geven tegen zijn zin.