Interview met*Pierre Van Damme, professor vaccinologie UAntwerpen, over de heisa omtrent de Leuvense onderzoeker Stefaan Van Gool, die zonder toelating experimenteerde met tumorvaccins.

‘België is een land waar veel klinische studies gebeuren’, zegt Pierre Van Damme, een wereldautoriteit op het gebied van vaccinaties. ’We staan wereldwijd op de tweede of derde plaats als het gaat over het aantal onderzoeken per inwonersaantal. Iedereen die betrokken is bij dit soort tests, weet dat er in ons land een goede samenwerking bestaat tussen de academische wereld, de farmabedrijven, de ethische commissies en het geneesmiddelenagentschap.’

Welk effect op dat beeld heeft *het dossier van de Leuvense *onderzoeker Stefaan Van Gool, die *zonder toelating experimenteerde met tumorvaccins?

‘Het maakt België minder aantrekkelijk als land om er klinische tests uit te voeren. De indruk ontstaat dat hier rare zaken gebeuren, terwijl dit geval een uitzonderlijke situatie is. Doorgaans gebeuren die studies volgens de regels die ethische commissies (van de universiteiten, red.) en de autoriteiten (bij de overheid, red.) opleggen. Daardoor is er hier al uitstekend werk geleverd voor de ontwikkeling van vaccins. De levensverwachting van kankerpatiënten ligt in ons land ook iets hoger dan elders, omdat ze kunnen deelnemen aan klinische studies.’

Hoe merkt u die weerslag op het imago van België als een onderzoeksland?
‘Toevallig zag ik maandag een aantal buitenlandse ceo’s van farmabedrijven. Die hadden het nieuws al vernomen en waren vooral verwonderd dat het zo lang stil is gehouden (Van Gool vertrok al twee jaar geleden bij het UZ Leuven, red.). Daardoor is er ook tijd verloren om alle patiënten grondig te informeren en alternatieven aan te bieden. Heel de kwestie had men *kunnen aangrijpen om toekomstige onderzoekers, studenten dus, duidelijk te maken waarom wij moeten werken met een gecontroleerde, geblindeerde studie en volgens adequate regels. Die Good Clinical Practice-regels zijn er gekomen na de softenon-affaire, maar ook om ongeoorloofde experimenten zoals in de concentratiekampen te voorkomen, waar dokters studies op onethische manieren uitvoerden. Dat is net wat we ook in de opleiding van onze studenten als competenties meegeven.’

Had de KU Leuven zelf duidelijker moeten communiceren?
‘De manier waarop ze hiermee zijn omgegaan, getuigt van weinig verantwoordelijkheidszin. Op het moment van de crisis hadden ze aan crisiscommunicatie moeten doen. Nergens valt dit soort problemen uit te sluiten, en dan is het een kwestie van ermee aan de slag te gaan en er lessen uit te trekken. Essentieel daarbij is een transparante communicatie. Dan geef je een heel ander signaal.’
De universiteit zegt dat meer communicatie onmogelijk was door een afspraak met Van Gool.
‘Dan is de vraag hoe men tot zo’n overeenkomst is gekomen. Dat op zich wijst op weinig transparantie.’

Er zijn geen studies van Van Gool teruggetrokken. Had dat moeten gebeuren?
‘Het is in elk geval een gemiste kans om een duidelijk signaal te geven. Nu zijn we twee jaar na de feiten, papers terugtrekken is niet meer zo eenvoudig. Het verwondert mij ook dat die tijdschriften het onderzoek hebben gepubliceerd zonder na te gaan of er ethische goedkeuring was. Ook had de universiteit Van Gool beter meteen laten vertrekken. Door daarmee te wachten, zijn er opnieuw tegenstrijdige signalen gegeven.’

Bron: 29/03/2017 http://www.standaard.be/cnt/dmf20170328_02805843

Mening:
Enerzijds vind ik het zeer goed dat er in ons land veel experimenten gebeuren op klinisch vlak. Zoals in het artikel staat zorgt dit voor een hogere levensverwachting. Dat niet elke test even goed is, is dan ook normaal. Uit de fouten met men leren. Jammer dat dit soms ten koste gaat van mensenlevens. Men moet altijd in het achterhoofd houden dat, hoe erg een verlies van een dierbare ook is, deze persoon het leven van vele andere kan redden. Zij hebben ervoor gezorgd dat er een mogelijkheid wordt uitgesloten en nieuwe kansen worden gecreëerd voor een goed werkend vaccin te vinden.
Anderzijds vind ik het ook zeer goed dat er strikte regels zijn in ons land. Hierdoor zullen professoren zich niet zomaar elke test kunnen veroorloven. Dit spaart mensenlevens. Al een geluk dat deze regels er zijn. Praktijken zoals in de concentratiekampen moeten voorkomen worden.
Jammer dan Van Gool hier niet altijd rekening mee heeft gehouden. Wat er met hem zal/moet gebeuren is voor mij een groot vraagteken. De KU Leuven had volgens mij vroeger moeten ingrijpen. Ze moesten Van Gool sneller laten weten at hij zich meer aan de regels moest houden. Ook de buitenwereld had hier, volgens mij, het recht om te weten dat er fouten gemaakt werden. De communicatie op dit vlak stokte wel eens.