Een man? Niet echt nodig


Levenslange liefde is een leugen, het feminisme niet zaligmakend en een kind een zegen. Sabine Rückert, de plaatsvervangende hoofdredacteur van het Duitse weekblad Die Zeit, zorgt voor controverse met haar goede raad voor jonge vrouwen. Aan de vooravond van Vrouwendag wijst ze erop dat vrouwen geen accessoire van de man meer hoeven te zijn.


1. Plato liegt

De Griekse filosoof Plato heeft de mensheid 2.500 jaar geleden een dwaas idee aangepraat: hij meende dat de mens slechts de helft van een geheel was. Aanvankelijk zouden we geschapen zijn als een bol, met vier armen en vier benen. Maar omdat de mens in die hoedanigheid bijzonder sterk en zeer zelfbewust was, gedroeg hij zich erg brutaal tegenover de goden. Daarom sneden de jaloerse goden de bol doormidden en wierpen de twee helften terug op de aarde.

En toen was het hek van de dam!

Miljoenen mensen gingen op zoek naar die ene en enige andere helft – hun ware liefde. De ontdubbeling van de mens was volgens Plato de oorzaak van alle erotische verlangens.

En helaas geloven we daar nu nog altijd in.

Ik vrees dat vooral vrouwen daarmee op het verkeerde spoor zitten. Want die zoektocht is vergeefs, de andere helft bestaat niet. Jullie zijn in je eentje een mooie, ronde bol. Niemand moet jullie volledig maken, verdedigen of zelfs zin aan jullie leven geven. Je kunt natuurlijk voor onbepaalde tijd samenkomen met andere bollen. Maar dat is niet noodzakelijk. Het is ook prima als elke bol een andere richting uit rolt.


2. Happy endings bestaan niet

Waarom zijn vrouwen helemaal weg van de liefde? Ik heb geen idee, en ik word er ook een beetje gek van. Ik heb intussen een dochter van negentien en daardoor kan ik me al eens verdiepen in wat tienermeisjes in het algemeen als streefdoel voorgesteld wordt. Als je de boeken en films voor die leeftijdscategorie moet geloven, is het hoogste doel voor een vrouw in de 21ste eeuw nog altijd een man strikken. Vroeger moest die man van adel zijn, tegenwoordig ziet hij er goed uit en heeft hij een duister geheim, maar een nobele inborst. Sprookjes, jeugdliteratuur, chicklit, reclame, tienerfilms – ze proberen allemaal jonge vrouwen de levenslange leugen van de eeuwige liefde in te prenten. Dat noemen we conditionering. Op het einde vallen ze elkaar zonder uitzondering in de armen, in fictie dan toch. Dan krijg ik een warm gevoel vanbinnen, en lopen de koude rillingen me over de rug.

Begin dit jaar stond in de Duitse krant Bild: ’Voorbereidingen voor een trouwfeest: voor mannen een nachtmerrie, voor vrouwen de zin van hun leven’.

Ayatollah Khomeini had het niet mooier kunnen verwoorden.


3. Hij draagt je niet op handen

Mannen zijn wonderbaarlijke wezens, als je niet zomaar alles van hen pikt. Daarmee bedoel ik niet alleen onoplettendheid of lompheid, maar ook alle vriendelijke gebaren. Natuurlijk is het fijn als een chef (de meesten zijn nog altijd mannen) de schattige jonge werkneemster uitnodigt voor een etentje en zich als haar mentor (wij zetten ons in voor vrouwen!) opwerpt. Dat is vriendelijk. Waarom zou je daar niet op ingaan? Stiekem ben je er ook een beetje trots op.

Maar vergeet dit niet: zijn aandacht is in se niet op jou gericht. Zoiets gebeurt talloze keren. En volgend jaar komt er een nog veel aantrekkelijkere vrouwelijke collega bij. En dan merk je dat je vervangbaar bent. Het is beter dat je chef trots is op je prestaties dan op je gezelschap. En wat nog veel beter zou zijn, is dat je zelf trots bent op je prestaties en niet omdat je zijn gezelschap mag zijn. Je bent je eigen norm.

Want ooit moet je je vriendelijke mentor namelijk voorbijsteken en achter je laten. Zorg ervoor dat je hem dan niets verschuldigd bent.

Een man met geld en/of macht krijgt veel voor mekaar bij vrouwen. Het kost hem niet veel moeite, daarom wordt hij ook niet vaak terechtgewezen. Maak er geen ruilhandel van – ook al lijkt dat aanvankelijk nog zo aanlokkelijk.

Je moet zelf je pad uitstippelen. Je concept moet overeind blijven, ook in tijden van crisis, wanneer je niet meer kunt scoren met je jeugd. En die tijd zal komen. Daarom mag je je niet laten voortrekken, je mag je niet onderwerpen en niet afhankelijk worden van complimenten. Zorg dat je goedopgeleid bent, werk hard, leer bij en spring voorzichtig om met geld. Je hebt geen beschermer nodig. Het is fijn als mensen je aardig vinden. Maar het is veel belangrijker dat ze respect voor je hebben.


4. Denken is beter dan voelen

Dit is mijn requiem voor de vrouw als opsmuk. Word verliefd op wie je maar wilt, maar let op dat je onderweg niet afglijdt tot een accessoire. Vrouwen neigen daar een beetje toe – zelfs nu nog, tot mijn verwondering. Er zijn nog altijd koppels waarbij hij je van het is, en zij wat overblijft. Ik kan me niet inbeelden dat je gelukkig wordt van een leven als cheerleader. We zijn een geslacht dat tot voor kort nog in één adem met alcohol en sigaren genoemd werd. Genotsmiddel en statussymbool. Opkijken naar de aanvoerder van de roedel en ten dienste staan van de man kan tegenwoordig geen voldoening meer schenken als levensdoel. Of speelt laffe angst om zelf te leven, zelf iets te verwezenlijken en zelf te falen of te slagen daarbij ook een rol? Nu ja, ook dat maakt deel uit van de vrouwelijke vrijheid. Maar niet zoals ik ze voor ogen heb.


5. Liever een aangename scheiding dan een akelig huwelijk

Vroeger was ook niet alles beter. Toen waren mannen ook ontrouw en hielden huwelijken stand. Ja, vroeger in de goede oude tijd stierven vrouwen in het kraambed en overleefde een man vlotjes drie echtgenotes en was hij elke keer weer ontroostbaar.

Tegenwoordig leven vrouwen langer. Maar voor alles moet een prijs betaald worden. Een echtgenoot blijft niet meer onvoorwaardelijk tot het bittere einde bij zijn vrouw. Soms gaat hij er nog vandoor als je denkt dat hij zelfs niet meer kan lopen.

Maar dat geldt omgekeerd ook voor jou. Jij bent hem evenmin nog iets verschuldigd. Doe wat je wilt. Er zijn mogelijkheden bij de vleet. Ethische noch financiële overwegingen of de angst voor het oordeel van God binden je nog voorgoed aan iemand. Met goede vrienden kun je ook oud worden (en misschien zelfs op een meer ontspannen manier). In het klooster weten ze al eeuwen dat iemand die alleen kan zijn, het beste gezelschap is. Je kunt als je oud bent beter trouwe vrienden hebben dan een zeurende echtgenoot.


6. De misplaatste verwachtingen van de anderen

We leven niet in een reclamespot. Ook al probeert een constante beeldenstroom ons dat aan te praten. Neem nu de zangeressen Adele en Amy Winehouse. Ze zijn allebei opgevoed door een alleenstaande moeder, en toch zouden ze niet meer verschillend kunnen zijn. Adele laat zich op geen enkel vlak de wet voorschrijven. Dat geldt voor haar muziek, maar ook voor haar omvangrijke verschijning. En dan heb je de gevoelige Amy, die het iedereen naar de zin wou maken en zich door de muziekindustrie, haar hebzuchtige vader en haar nietsnut van een vriendje liet uitbuiten. Ze liet zelfs haar borsten vergroten. Zo is ze het symbool geworden van alle vrouwen die door de eisen van anderen gaan wanhopen.

Voor mijn werk kom ik dagelijks met diverse media in contact en ik bots daar op een schier eindeloze optocht van vrouwen die in de laatste fase van behaagzucht beland zijn. Uitgehongerd, geopereerd tot ze onherkenbaar worden. En altijd weer een mond vol fonkelende valse kronen. Slachtoffers van het inwendige kapitalisme. Of slachtoffers van zichzelf, omdat ze andere mogelijkheden negeren? Ik vind het pijnlijk om naar te kijken.

Ik ben ervan overtuigd dat je een tevreden bestaan en een heerlijke thuis voor je familie kunt opbouwen als je afstand doet van perfectie. Je hoeft niet het leven te leiden dat andere mensen willen. Je kunt schots en scheef zijn, dik en onsportief, en toch kan het leven nog mooi zijn.


7. De val van het feminisme

Hiermee waag ik me op glad ijs. Ik heb mijn zelfbeschikkingsrecht ook aan sterke vrouwelijke rolmodellen te danken. In de eerste plaats aan mijn moeder, die gestorven is in 2013. Ze had een leidinggevende functie en een integer, niet verwaand en heel direct karakter. Ze was geen feministe. Ze werkte zich op dankzij haar persoonlijkheid.

Het staat buiten kijf dat het feminisme een positieve zaak is. Daardoor is de maatschappij gunstig geëvolueerd voor vrouwen. Dat kun je niet ontkennen.

Maar toch kan het huidige feminisme een valstrik worden voor vrouwen. Het leidt niet onvoorwaardelijk naar vrijheid en een groter zelfbewustzijn, maar meer naar een langdurige status van martelaar. Je kunt niet altijd anderen (en liefst dan nog mannen) verantwoordelijk achten voor alle afwijzingen of mislukte plannen. Ik zoek in het feministische debat intussen het antwoord op de vraag: wat is nu eigenlijk nog mijn schuld?

Bij zelfbeschikking hoort ook verantwoordelijkheidsgevoel. Ik vind dat daar te weinig op gewezen wordt.

Natuurlijk is het niet mijn schuld als ik door een menigte aangerand word. Maar het is wel mijn schuld als ik erover zwijg en dat misdrijf niet aangeef. Natuurlijk is het mijn schuld niet als mijn partner me afranselt, maar het is wel mijn schuld als ik bij hem blijf, omdat hij ook voor mij zorgt en de vernederingen gecompenseerd worden door een comfortabel leventje. (Kinderen zijn daarbij geen excuus, maar een smoes. Ze hebben een beter leven zonder een gewelddadige vader en met een trotse moeder.)

Vrouwen hebben niet altijd gelijk. Velen zijn snel onder de indruk, soms cirkelen ze om een man als kleine visjes om een haai. Vrouwen maken er een puinhoop van en stellen zich nederig op. Te veel vrouwen zijn ervan overtuigd dat het belangrijk is een man te hebben en hopen dat hij bij hen blijft nadat ze een kind met hem krijgen (en ook met de volgende man, en die erna). Dat is niet het lot van de vrouw, maar het resultaat van naïviteit en een tekort aan eigenwaarde. Soms belemmert het feminisme die harde, bevrijdende visie op de vrouw.


8. Er is geen alternatief voor kinderen

Ik wou nooit kinderen. Kinderen werkten me op de zenuwen. Alle kinderen waren bang voor mij. Op mijn 35ste noemden vrienden me ‘mentaal onvruchtbaar’ en vonden ze het een zegen dat ik nooit kinderen op de wereld had gezet. Ik heb uiteindelijk toch een kind gekregen, omdat mijn man er absoluut een wou. En toen ben ik verliefd geworden. Nu ben ik mijn man dankbaar omdat we door zijn hardnekkige kinderwens een dochter hebben gekregen. Als je een kind krijgt, moet je afscheid nemen van jezelf, niet meer naar je eigen navel staren en je blik in de verte richten. Dat is pijnlijk, maar bevrijdend. Als je verantwoordelijk wordt voor anderen, krijg je een wereldschokkend andere kijk op de dingen. Dat wordt ook weleens volwassen worden genoemd.

Uiteraard kun je die nieuwe visie ook zonder het biologische ouderschap verwerven. Maar met een kind slaag je daar eenvoudig en vanzelfsprekend in. Carrière of kinderen? Laat je niet afschrikken door die vraag, dat is zuivere ideologie. Een leidinggevende die het je moeilijk maakt kinderen te krijgen, schaadt op lange termijn zijn/haar eigen bedrijf.

Bij mij is mijn carrière pas na de geboorte van mijn dochter van start gegaan. Mijn artikels kregen een andere uitstraling, mijn taal een andere warmte, mijn gedachten een andere dimensie.

Je chef moet ervoor zorgen dat je kind en carrière kunt combineren. Een maatschappij moet het mogelijk maken voor gezinnen dat ze gevrijwaard blijven van aanhoudende opvoedingsbeproevingen. Ik vind dat elke manager er heel erg bij gebaat is een kind te krijgen. Een vrouwelijke manager nog meer. Een functioneringsgesprek met een jonge werkneemster zou zo moeten verlopen: ‘Ik ben zwanger.’ Antwoord: ‘Fantastisch! Gefeliciteerd! Hoe ziet u uw toekomst verder bij ons?’


9. Een teleurstelling is de beste remedie

Na elke teleurstelling ben je weer wat wijzer. Je mag niet uitentreuren over een mislukking doorbomen. Dat vreet enorm veel energie die je nodig hebt om weer te beginnen. Zo teken je ook geen grondplan voor een luchtkasteel dat ooit realiteit zou moeten worden. Je wordt pas echt ongelukkig als je je vastklampt aan voorstellingen en verwachtingen over hoe je leven zou moeten verlopen.

Vrouwen hebben de neiging te hoge verwachtingen te koesteren. Maar het leven stribbelt tegen als je je plannen wilt uitvoeren. Het belangrijkste kun je sowieso niet zelf kiezen. Dat krijg je of niet. En soms krijg je iets en wordt het je weer afgenomen. De frustraties die dat met zich meebrengt, kun je het makkelijkste met humor bestrijden. Daarom raad ik een dosis berusting (’s morgens en ’s avonds) en een beker sprankelend gelach per dag aan, en dertig uur goed humeur per week.

De dichteres Hilde Domien schreef ooit: ‘Ik heb een voet in de lucht gezet – en ik bleef staan.’


10. geen paniek!

Toen ik jong was, vond ik het niet leuk een vrouw te zijn. Ik had de indruk dat voor mannen de wereld aan hun voeten lag, en voor mij niet. Tegenwoordig denk ik er anders over. Ik heb intussen gemerkt dat vrouwen net zoveel ruimte hebben om te beslissen als mannen.

Natuurlijk horen grote gevoelens bij het leven – maar ook beslissingen waarbij gevoelens een stapje terug zetten. Vertrouw meer op je beslissingen dan je gevoelens. Als je de speelbal van je gevoelens wordt, verdwaal je in de mist.

Als je belangrijke beslissingen moet nemen, moet je daarvoor de tijd nemen. Niet alles hoeft te gebeuren tussen je 25ste en je 40ste. Jonge vrouwen in ontwikkelde landen hebben tegenwoordig een levensverwachting van honderd jaar en hebben op hun vijftigste vaak nog de biologische capaciteiten van een 35-jarige. Ze kunnen nu zelfs hun eitjes invriezen tot ze die nodig hebben. Daarom: geen paniek. Je kunt op je zestigste nog opnieuw beginnen. De cijfers zijn in ons voordeel.


DS, 05-03-20016 (Sabine Rückert - Die Zeit)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB