2 december 2015

Niet iedereen loopt warm voor het wetsontwerp van Koen Geens (CD&V). De minister vindt dat kinderen van ouders in een echtscheidingsprocedure in alle vrijheid met een familierechter moeten kunnen spreken. Hij wil daarom het verslag van dat gesprek niet meer door de ouders laten nalezen.

Stel: een rechter zit tegenover een jongen van 13. De jongen vertelt over zijn scheidende ouders. Dat hij het lastig vindt dat zijn gezin uit elkaar valt. Maar ook: dat hij heel goed weet waar hij wil wonen. Bij zijn vader, natuurlijk. "Mama heeft toch geen tijd. Die maakt ze alleen maar voor haar nieuwe vriend."

Sinds iets meer dan een jaar vinden in ons land zulke gesprekken plaats bij echtscheidingsprocedures. Kinderen ouder dan 12 jaar krijgen, zodra zo'n procedure door hun ouders wordt opgestart, een persoonlijke brief in de bus. Daarin legt de familierechter hen uit dat hij of zij rekening wil houden met hun mening. En dus mogen ze hem of haar zelf komen vertellen wat zij belangrijk vinden.

De theorie klinkt goed, maar de praktijk doet dat minder. De kinderen die bij de rechter hun verhaal willen doen, krijgen er namelijk te horen dat er een schriftelijk verslag van hun verklaringen zal worden opgemaakt. Dat verslag wordt in het familiedossier gestopt en kan door alle partijen, dus ook door de ouders, geraadpleegd worden.

Het is net daar dat het spaak loopt. Heel wat (vecht)scheidende moeders en vaders zien munitie in die verslagen. Ze lezen: 'Ik krijg bij mama enkel pizza's te eten' of 'mijn papa wil zelfmoord plegen als ik bij mama ga wonen'. Het zijn dit soort zinnen die hun advocaten aanhalen in hun pleidooien, in de hoop dat de rechter in het voordeel van hun cliënt een beslissing maakt.

Loyauteitsconflict

Volgens minister van Justitie Koen Geens zijn het ook dit soort zinnen die maken dat minderjarigen niet vrijuit praten bij de familierechter. "Nu vreest een kind vaak dat het een van de ouders, ofwel beide, zal ontgoochelen", zegt de CD&V'er. Hij wil daarom dat de vaak gevoelige verklaringen van het kind niet meer door hen geraadpleegd kunnen worden. Op die manier moet dat kind niet bang meer zijn om iets verkeerds te zeggen.

Volgens echtscheidingsadvocate Claudia Van de Velde is het schrijnend om te zien hoeveel druk sommige ouders op hun kinderen uitoefenen. "Kinderen willen niet kiezen voor de een of de ander." Vaak al heeft ze gezien hoe zwaar dat loyauteitsconflict weegt. "De huidige situatie zorgt voor misbruiken, dat is zeker. Maar dat betekent niet dat het voorstel van Geens een goed voorstel is."

Het slaat volgens haar te zeer de andere richting uit. Ouders hebben volgens Van de Velde immers recht om te weten waarop een rechter zijn beslissing baseert. "Zonder verslag hebben ze geen flauw idee hoe er geredeneerd werd. Je voelt: dit klopt niet. Dit druist in tegen ons rechtssysteem. Bovendien zullen ouders langs beide kanten aan dat kind blijven trekken en vissen naar wat er precies gezegd is."

Vertrouwen
Nog even terugblikken naar het voorbeeld van de jongen van 13 die niet bij zijn moeder en haar nieuwe vriend wil wonen. Van de Velde: "Het kan evengoed zijn dat zo'n kind net voor het naar de familierechtbank vertrok klinkende ruzie had met hen. En dat die ruzie daarna weer werd bijgelegd. Alleen kan die moeder zonder verslag dat weerwoord niet meer geven."

Bij Geens klinkt het dat de ouders vertrouwen moeten hebben in de rechter. Die zou voldoende deskundig zijn om het verhaal van het kind te doorprikken. Professor familierecht Frederik Swennen (UA) beaamt dat. Maar hij zegt ook dat er voldoende moet worden ingezet op opleiding bij die rechters. "Niet iedereen is even goed in het verhoren van zo'n kind."

De oplossing ligt ergens in het midden, meent Swennen. "Waarom kan er niet een beknopt verslag worden gemaakt, in plaats een exacte kopie van het gesprek. Of ook een optie: verbied dat het verslag door een andere partij dan de rechter gebruikt wordt tijdens de rechtszaak."

Hij meent dat het beter zou zijn om dit soort discussies te vermijden en ouders, voor ze naar de rechter stappen, verplicht te laten overleggen, samen met hun kroost. In het buitenland gebeurt dat al. "De ingesteldheid is dan heel anders. De kans dat ouders elkaar dan nog tot het uiterste drijven is veel kleiner." Dat zullen ze wel blijven doen, zolang vastgehouden wordt aan een model waarin de een tegen de ander strijdt. "Dat model strookt niet met de realiteit in een gezin. Daarin kan het nooit gaan over winnen of verliezen."

Bron: De Morgen, http://www.demorgen.be/binnenland/v...-weet-b260c7f1/

Eigen mening: Kinderen vanaf twaalf jaar die te maken krijgen met een echtscheiding van hun ouders kunnen sinds vorig jaar ook gehoord worden door de rechter. Echter is er hier een addertje onder het gras, want er zal een schriftelijk verslag worden opgemaakt wat later bij in het familiedossier wordt gestoken. Volgens minister Koen Geens zou dit er wel eens voor kunnen zorgen dat er een vechtscheiding wordt uitgespeeld tegen elkaar op basis van dit document. Door het voorstel van de minister zullen de kinderen wel vrijuit kunnen spreken in de rechtbank, want zo zou gevoelige informatie niet meer worden getoond aan de ouders. Toch ben ik het ermee eens dat dit niet dé perfecte oplossing is, want ouders hebben immers het recht om te weten waarop de uitspraak van de rechter is gebaseerd.
De werkwijze die in het buitenland gehanteerd wordt, vind ik wel een goede manier. Zo gaan de scheidende ouders in dialoog met hun gezin waardoor dit niet meer uitgevecht moet worden in de rechtbank. Toch denk ik dat het de dag van vandaag makkelijker is om in een vechtscheiding te belanden en dat dit gesprek daarom best kan ondersteund worden door een medewerker van de rechtbank. Het gaat immers vaak over hetzelfde onderwerp en dat is de kinderen (hun onderhoud, opvoeding en waar ze zullen opgroeien). Verder vind ik het ook jammer dat de schoolprestaties van leerlingen in dergelijke situaties hier onder lijden. Het zou dan ook goed zijn dat hun mening omtrent de echtscheiding op een discrete manier wordt gebruikt in het vonnis. Uiteraard is het ook noodzakelijk om de waarheid uit het verhaal van het kind te filteren, wat vaak heel moeilijk is naar mijn mening. Kinderen die in zo'n situatie verwikkeld zijn, kunnen op sommige momenten hard zijn voor één van de ouders waarna ze dit alweer snel vergeten zijn. Ik vind het ook noodzakelijk dat het onderwijs beter in gesprek moet gaan met kinderen in dergelijke situatie. Ik heb het gevoel dat nog te vaak dit niet geweten is door de school en de leerkrachten, omdat zij zich hier een beetje voor schamen. Toch is het belangrijk om de gevoelens te kennen van de leerling opdat er tijdig kan worden ingegrepen als het uit de hand loopt (bijvoorbeeld hun gedrag of schoolprestaties).