19/11/2015
Je kan in Polen genieten van schitterende natuurpracht, van de Baltische Zee tot het Tatra-gebergte. Je kan je onderdompelen in fascinerende literatuur, film, theater en jazz. Je kan heerlijke trips maken naar boeiende steden met veel geschiedenis en musea. En ook: je kan in Polen ont-zet-tend veel kopen voor weinig geld. Ja, met je Belgische loon leef je als een rijk mens. Als God in Polen.

Het was een rustige week in Kazimierz Dolny, maar niet in warenhuis Biedronka. In Biedronka is het nooit rustig. Van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat kan je in deze Portugese prijsbreker shoppen. Wij halen er spijs en drank, huishoudartikelen en een enkele keer wat schoolbenodigdheden voor de kinderen. Biedronka is dagelijks tot 21 uur open. Ook op zondag. Handig. En goedkoop. Goedkoop!

Om het bevattelijk te maken: een inkopenlijst van 45 centimeter lang kost ons 501,12 Zloty. Dat is niet eens 120 euro. Op die 45 centimeter lange lijst figureren basisspullen zoals water (40 cent voor anderhalve liter), thee (8 cent voor 5 zakjes), yoghurt (30 cent voor een pot van 400 gram) en schriftjes voor school (naargelang de variëteit 12 tot 90 cent, de duurste hebben mooie covers en ringen).

Maar we kochten ook bier: 3 euro voor 6 blikken van een halve liter. Elektrische tandenborstels voor de kinderen: 3 euro per stuk. Honderd gram pastei van gerookte zalm: 90 cent. Een stuk Goudse kaas van 150 gram: 70 cent. Enzoverder, de lijst is eindeloos, het punt duidelijk: ben je aan Belgische prijzen gewend, dan is het een festijn om hier te shoppen. Rijke God in Polen.
De rekening a.u.b.

Vorige week waren we enkele dagen in België. Familiebezoek aan de levenden en de doden, de zich opstapelende administratie wegwerken, kortom, de typische taken voor de tijdelijke expat die snel-snel even in de thuisbasis vertoeft. De koelkast was uiteraard leeg dus gingen we naar een lokaal goedkoop restaurantje. Mosselen voor twee, spaghetti voor kind één en kaaskroketje voor kind twee, aperitief, wijntje, Ice tea en plat water. Rekening: om en bij de 75 euro.

Ongetwijfeld een faire prijs voor zulk een maaltijd, maar wie al enkele maanden met Poolse prijzen is verwend, valt van zijn/haar stoel. Het interne motortje verrekende het bedrag in de Poolse munt: 320 Zloty. Dat is het bedrag waarmee we afgelopen zomer de rouwmaaltijd na de begrafenis van de Poolse oma hebben betaald. In een mooi restaurant in een oud landhuis. Met 11 personen waren we toen.

Een van de duurste en hipste restaurants van Kazimierz Dolny ligt in onze eigen straat. Bij ‘Vincent’ ga je lunchen, drie gangen, voor 35 Zloty, dat is net geen 8 euro. Spuit- en plat water krijg je er à volonté gratis bij. Ook in Warschau, toch de hoofdstad, eet je voor een schijntje. Een driegangenlunchmenu in mijn favoriete sushibar kost 7,5 euro.

Warschau en Kazimierz staan in heel Polen bekend als populair, gewild, druk, exclusief en dus duur. Dus stel je voor hoe bijna belachelijk goedkoop je restaurantbezoek in de provinciesteden of op het platteland is. Zelfs als je zou willen, kàn je vaak, hoe veel je ook kan verstouwen, geen 10 euro per persoon uitgeven.

Een pintje van een halve liter kost je 1 euro 20 cent. Een Griekse salade? Misschien 4 euro. Onderweg van België naar Polen stoppen we vaak voor overnachting en diner in een pizzeria dicht bij de grens. De kinderen zijn er dol op wat het bouwsel heeft de vorm van een piramide. En onze portefeuille is er dol op want voor vier pizza’s, twee biertjes en twee frisdrankjes betalen we geen 16 euro. Koop je zondagse taartjes en gebakjes, dan reken je voor vier mensen op 2 euro. U zal begrijpen dat wij alle vier na een langer verblijf in Polen enkele kilo’s zijn aangekomen. Jazeker, een dikkere God in Polen.
Stad versus platteland

In België zou het ondenkbaar zijn dat een gewoon brood in een stad als Antwerpen of Gent veel duurder is dan hetzelfde brood in kleinere plaatsjes zoals Koksijde of Oudenaarde of in de vele piepkleine dorpen onder de grijze wolken die boven Vlaanderen hangen.

In Polen is dat echter, vergeef me de woordspeling, dagelijkse kost. Basisproducten zoals brood of bier zijn overàl goedkoop. Maar buiten de steden toch nog flink wat goedkoper. Betaal je in de stad ongeveer 60 cent voor een brood, dan is dat op het platteland de helft. Betaal je in een stedelijk café 1,70 euro voor een halveliterpint, dan zal dat op het platteland 1,10 euro zijn. Polen is een land waar de woonplaats heel erg bepalend is voor het prijsniveau, zelfs voor dagelijkse spullen.

In ons eigenste Kazimierz Dolny is er twee keer per week versmarkt. Op dinsdag en vrijdag komen de boeren uit de wijde omgeving hun goederen aanbieden. Appelen, radijsjes, honing, tomaten, peren, pruimen, noten, bloemen, ui, paddenstoelen, aardappelen, granen, eieren. We kopen mandjes vol en we betalen na een uitgebreid bezoek aan de markt 7 à 8 euro. En iedereen klaagt dat dit de duurste markt in de omgeving is.

Voor het werk trek ik er uiteraard vaak op uit om reportages te maken. Overnacht ik dan in Warschau of Krakow, dan moet ik voor een degelijke hotelkamer met internet rekenen op pakweg 80 tot 100 euro. Ga ik echter op reportage in een oostelijke provinciestad zoals Bialystok, dan slaap ik voor 35 euro. Ja, de Dienst Boekhouding van de VRT juicht wanneer ik onderwerpen bedenk in plaatsen als Bialystok.
Brasschaat in Polen

Des te meer gelden die verschillen voor de prijzen van vastgoed en gronden. Mijn geliefde Maja en ikzelf vervloeken ons soms omdat we nalieten om vijftien jaar geleden enkele appartementjes te kopen in Warschau of Krakow. Toen kocht je zulke flats aan pakweg 50.000 euro per stuk. Nu is dat een veelvoud. Krakow en Warschau zijn hippe, moderne, peperdure steden geworden. En wij zouden op onze luie krent kunnen rentenieren in de Bahama’s. Hadden we toen maar geleend en gekocht.

Er zijn intussen verschillende plaatsen in Polen waar de huizenprijzen die van Brasschaat of Sint-Martens-Latem benaderen en overstijgen. We hebben een bevriend journalistenkoppel in Konstancin, dertig kilometer van Warschau. Ewa en Cezary hebben er een oud huis met een grote tuin waarin ze ’s winters vaak kampvuren houden. Twee kilometer verderop liggen de dure wijken van Konstancin: reken op minstens 600.000 euro voor een huis, maar de meeste woningen kosten er meer dan 1 miljoen euro. Ja, de economische groei van Polen is hier gestold in riante villa’s.

Je kan er gif op innemen dat de vastgoedsector ook in de komende jaren zal floreren. Overal in het land zijn er nog ontelbare krakkemikkige communistische woonblokken te vervangen. Rijkere Polen vluchten naar groene randgemeenten bij de grote steden. Onze vrienden Marianna en Krzysztof hebben gebouwd net buiten Krakow. In hun tuin van 3.000 vierkante meter komen de hertjes uit het aanpalende bos wandelen.

Soms is het pionieren geblazen. Ela en Jarek hebben een flat in Warschau. Jarek is parlementair medewerker, Ela werkt bij de studiedienst van een museum. Ze verdienen goed. Vorige maand waren we op de instuif van hun nieuwe huis op 20 kilometer van het centrum van Warschau. Een hele kolonie jonge gezinnen vestigt zich hier. De overheid zorgt voor elektriciteit. Maar water halen ze uit een eigen bron. En de wegen in deze nieuwe, opkomende buurt zijn onverhard. Bijna iedereen hier heeft een terreinwagen. In de herfst en de winter is de weg een bevroren poel. Hun internet echter, aangeleverd door een privéfirma, werkt super. En een internetabonnement kost vier keer minder dan in België. De E-god in Polen.
Lekker warm

Elke Pool heeft wettelijk recht op gratis gezondheidszorg en onderwijs. Maar daarnaast is er privé-gezondheidszorg en privé-onderwijs. En dat is van hoge kwaliteit, maar duur. De British School in Warschau kost 20 duizend euro per schooljaar. De Europese school kost je 1.000 euro per maand, maar in ruil komt de schoolbus je kind in een straal van 20 kilometer oppikken. In Pulawy, dicht bij onze woonplaats Kazimierz Dolny, kan je kind naar de private Europese school voor 75 euro per maand. Wij kennen een mevrouw die aan huis komt poetsen. Ze doet dat boven op haar gewone job om het extra geld te verdienen om haar kind naar deze school te sturen.

Onlangs waren we op bezoek bij een dame die in de buurt van Warschau in een mooi, groot huis woont. In de winter – die in Polen duurt van november tot mei- betaalt ze vlotjes 750 euro per maand voor de gasverwarming. Meer dan Belgische prijzen dus. Gelukkig heeft ze ook een houtkachel, zoals zovele Polen die de winter moeten overleven. Het mag weinig verbazing wekken dat Polen stug blijft vasthouden aan het vervuilende steenkool als goedkopere energiebron.

Diesel voor de auto kost even veel als in België. Omdat Polen een uitgestrekt land is, tien keer zo groot als België, tikt de kost voor autotransport aardig aan. Maar wie een beetje uitkijkt, vindt allerlei aanbiedingen die het dagelijkse leven goedkoop maken en de kost van diesel compenseren. Zo vonden we onlangs een cinema waar je voor een gezinsticket van 2 volwassenen en 2 kinderen 14 euro betaalt. En zo vond ik een kledingwinkel waar ik een mooie jeans kocht voor 4 en een halve euro. God in Polen gaat goed(koop) gekleed.
Aan de andere kant

Wil je in België naar je bankkantoor gaan, dan neem je best een halve dag vakantie. Met veel geluk is het filiaal open tot 16 uur. In Polen daarentegen is je bank open tot 19, 20 of zelfs 21 uur. Winkels: idem dito. In EMPIK, dat is de Poolse FNAC, kan je tot laat ’s avonds terecht – en voor weinig geld. Onlangs kocht ik er zes boeken, DVD’s en CD’s. Rekening: 30 euro.

In mijn geliefde Gent moet je mazzel hebben om één restaurant te vinden waar je kan dineren na 21.30 uur. In Warschau heb je keuze zat tot 24 uur. Een dag duurt hier langer. Bouwvakkers beginnen al om 6.30 uur, de dienstensector werkt tot ’s avonds laat. De consument vaart er wel bij.

Natuurlijk kan dat alles slechts omdat arbeid in Polen relatief goedkoop is. Het kost de uitbater minder om een bediende tot laat ’s avonds te laten werken dan om de zaak vroeg te sluiten. Veel mensen in Polen moeten het rooien met een maandelijks salaris van om en bij de 1000 euro. Maar er zijn er ook veel die niet eens dat verdienen. Een loon van 750 euro is niet zeldzaam.
Mensen die moeten rekenen op de sociale zekerheid zijn nog slechter af. Onze eigen tante Ala, die een hele carrière als lerares achter de kiezen heeft, krijgt 175 euro pensioen.

Mijn schoonmoeder, die in haar jonge leven enkele jaren les gaf en daarna voltijds huisvrouw werd, krijgt welgeteld 0 euro pensioen. Maar in Warschau verdienen zakenlui geld als slijk. In sectoren als marketing, export-import, reclame, vastgoed, sales of computerkunde zoemen inkomens van 7.000 euro netto en meer. God in Polen, de portefeuille als nieuwe god.

bron: De Redactie

Eigen mening: Met een Belgisch loon kan je rijkelijk leven in Polen. Of je nu in de stad of op het platteland vertoeft, werkelijk alle prijzen zijn een stuk goedkoper dan in België. Journalist Marc Peirs trok er op uit en zijn ondervindingen zijn op z'n minst benoemingswaardig. Een pintje van een halve liter kost je 1,20 euro. Toch zijn de prijzen niet overal goedkoop. Je betaald al gauw een veelvoud van 50.000 euro voor een appartement in de hoofdstad. Persoonlijk vind ik dit nog schappelijk. Het doet vragen rijzen bij de taksen die België heft op voeding en dergelijke. Als Polen stukken goedkoper blijkt, kunnen we dan in België de prijzen ook niet 'een beetje' goedkoper maken?