Het stigma van een strafblad

22 SEPTEMBER 2015 | Van onze redactrice Goele De Cort
Werk vinden is cruciaal voor wie uit de gevangenis komt, maar veel bedrijven vinden het risico te groot. Een bezoek aan de gevangenis moet ondernemers warm maken voor het idee. ‘Ik wou dat ik open kaart kon spelen met mijn baas.’

Toelichting bij een maquette van de gevangenis. Sébastien Van Malleghem
Toen Marc* (47) na drie jaar gevangenisstraf opnieuw begon te solliciteren, was hij open over zijn verleden. Maar hij merkte snel dat hij overal bot ving. ‘Ze zeiden het nooit met zo veel woorden, maar mijn strafblad was duidelijk de reden van hun afwijzing.’
Uiteindelijk vertelde hij niet meer waar het gat in zijn cv vandaan kwam. Na een zeventigtal sollicitaties had hij een job beet. Zijn baas noch zijn collega’s weten dat hij ooit opgesloten zat.
Marc vertelt zijn verhaal voor een zaaltje vol ondernemers, opgetrommeld door Bond zonder Naam voor een bezoek aan de gevangenis van Hasselt. 'Dit moet een eyeopener zijn', zegt adjunct-directeur van BzN Anniek Gavriilakis. 'Veel ondernemers vinden het risico om een ex-gevangene aan te werven te groot, maar uiteindelijk is het in ieders belang dat ze werk vinden.'
De meeste ondernemers willen vooral graag een kijkje achter de gevangenismuren nemen. Ze worden rondgeleid langs de cellen, bezoekzalen en de grote werkhallen waar firma's taken uitbesteden aan gedetineerden. Ze assembleren er tl-lampen en bedden, verpakken schoonheidsproducten en binden schoolagenda's in.

Niets is hier gratis
'Werk in de gevangenis is enorm belangrijk', vertelt Marc. 'In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is niets hier gratis. Een tv moetje zelf kopen. En door te werken, kun je je slachtoffers vergoeden en aan de toekomst bouwen.' Al is werk na de straftijd nog belangrijker. 'Mijn job geeft mij stabiliteit, en stabiliteit betekent vrijheid.'
Gavriilakis vult aan: 'Werk, woonst en wijf, daar hangt de kans o recidive van af. Wie een job heeft, een dak boven zijn hoofd en een relatie of sociaal vangnet, blijft vaker op het rechte pad. Ex-gevangenen hebben vaak ook specifieke vaardigheden te bieden. Velen aarden bijvoorbeeld goed op een klantendienst, omdat ze met frustratie om kunnen en vriendelijk kunnen blijven.'
Enkele ondernemers blijken al ex-gedetineerden in hun rangen te hebben. 'Uit maatschappelijk engagement', zegt Frank Santermans, die in de designsector zit en er al zeven aannam. 'Maar ook omdat ze knelpuntjobs kunnen invullen, en je je als maatschappelijk verantwoord ondernemer kunt profileren. Maar niet alle ervaringen waren positief. " 'Zie je wel", zegt je omgeving dan.' Santermans stelt wel voorwaarden: verkrachters, pedofielen of verslaafden komen er bij hem niet in. En de rest van het personeel wordt op de hoogte gebracht.

Liever open kaart
Ook Marc zou liever open kaart spelen. 'Ik moest ooit naar een klant in een provincie waar ik eigenlijk niet meer mag komen. Wat kun je dan zeggen? Een andere keer, voor ik werk had, werd ik plots opgepakt en wekenlang weer opgesloten, omdat ik zogezegd mijn voorwaarden geschonden had. een misverstand, maar wat moet je baas denken als je plats verdwijnt?'
Het overkwam Bert Dierick, die een verandabedrijf heeft. 'Een man was een week bij ons aan de slag toen er opeens drie combi's voorreden en hem meenamen. Ik heb nooit meer iets van hem gehoord. Dan weet je toch liever iets op voorhand.'
Ook vitrinebouwer Dirk Ceyssens had buiten zijn weten om ex-gedetineerden in dienst. 'Zelfs een van mijn leidinggevenden bleek een strafblad te hebben. Tja, iedereen doet wel eens domme dingen. Uiteindelijk is het zoals in een relatie: de garantie dat het goed afloopt, heb je nooit.'
Het gevangenisbezoek zet sommige ondernemers wel aan het denken. ' Ik ga aan dee hr-dienst vragen er mein zo'n geval bij te halen en de sollicitant niet meteen wandelen te sturen', zegt Dierick.

Bron: De Standaard, 22 september 2015, http://www.standaard.be/cnt/dmf20150921_01878421

Eigen mening: Mensen met een strafblad worden vaak uitgesloten in onze maatschappij. Ex-gedetermineerden tellen niet mee. Ze zijn als het ware 'uitschot' voor de huidige samenleving. Niemand wil iets met hen te maken hebben. We zouden echter beter moeten weten. Het is zowel voor hen als voor ons belangrijk dat we hen aanvaarden. De maatschappij moet hen een tweede kans geven. Een job, een dak boven het hoofd en sociale relaties zijn zeer belangrijk voor ex-gevangenen. Deze persoon zal minder snel vervallen in criminele feiten. Ze blijven m.a.w. op het rechte pad. Hij/zij zal zich weerhouden een recidivist te worden. Onze samenleving heeft ook voordelen bij het bieden van een tweede kans aan ex-gedetermineerden. Zij kunnen de knelpuntberoepen opvullen en hebben vaak vaardigheden die andere mensen niet hebben. Ik denk dat het in ieders belang is dat ex-gevangene een tweede kans krijgen in onze samenleving.
Wel wil ik hierbij zeggen dat ik werkgevers begrijp die het risico niet willen nemen. Zelf zou ik ook niet direct gebaat zijn om bv. een dief of verkrachter aan te nemen. Een verkrachter zou ik niet aannemen om ethische redenen. Een dief zou ik echter niet meteen aannemen, omdat ik schrik heb dat hij opnieuw zou stelen bv. werkgerief, machines ... Toch zou ik, zeker na het lezen van dit artikel, er langer bij stilstaan en wel openstaan voor gevangenen. Het is volgens mij inderdaad zo dat men minder snel hervalt, wanneer men een goede job heeft.

Ik stel me sowieso vragen bij de efficiëntie en de zinvolheid van gevangenissen. Het stigma dat op ex-gedetineerden valt is hier een van de grote redenen voor. Een gevangenisstraf dient ofwel om iemand te doen 'boeten' voor (en leren uit) zijn misdaden, ofwel om iemand af te zonderen van de maatschappij uit veiligheidsoverwegingen.
Iemand die geboet heeft voor zijn misdaden, moet daarna terug alle kansen krijgen die hij voorheen had, zonder dat er rekening wordt gehouden met een eventueel strafverleden. Anders zou het immers idioot zijn deze persoon terug vrij te laten: we zijn er immers van overtuigd dat hij 'genoeg geboet' heeft. Wanneer mensen na hun straf niét langer deze kansen krijgen, geweerd worden uit de maatschappij en niet aan een job kunnen geraken, is de stap naar recidive uiteraard veel sneller gezet.
Naar mijn mening moet iemand die een misdaad begaat gestraft worden, maar een groot deel van deze straf moet bestaan uit bewustwording, 'goedmaken' en het voorbereiden op een leven in de maatschappij binnen de lijntjes van de wet. Het heeft geen zin onze criminelen vijf jaar in een hok te steken om ze daarna terug los te laten in een wereld waar zij niet op voorbereid zijn (en een wereld die hen ook liever niet terug ziet komen!).

Uiteraard moet men geen pedofielen tewerkstellen in een kleuterschool, maar dit mag geen gemakkelijk excuus zijn om alle andere ex-gevangenen te weren.