'Het is een verademing dat Maggie De Block de simpele feiten over zogenaamde alternatieve geneeswijzen uitspreekt,' zegt wetenschapsfilosoof Maarten Boudry.

Deze laudatio sprak Maarten Boudry uit op de uitreiking van De Zesde Vijs 2014 van Skepp. Minister van VolksgezondheidMaggie de Block (Open VLD) mocht de prijs in ontvangst nemen.

Ministers van volksgezondheid in België geven sinds 1999 een vergiftigd geschenk aan elkaar door. Dat geschenk werd ineen geknutseld en verpakt door de toenmalige minister van Volksgezondheid Marcel Colla, en betrof een wettelijke kader voor de erkenning van zogenaamde niet-conventionele geneeswijzen, als daar zijn: homeopathie, chiropraxie, osteopathie en acupunctuur. Ook meer exotische genezers mochten zich aandienen. Die wettelijke regeling was volgens Colla nodig om de bevolking te beschermen en 'goede kwaliteit te verzekeren'. De betere kwakzalver, zo u wil.

De wet was echter een miskleun vol onduidelijkheden en bleef meer dan 10 jaar dode letter. Een groep osteopaten verloor echter het geduld en dagvaardde de Belgische staat voor deze nalatigheid. De rechter veroordeelde de Staat in 2010 tot een dwangsom van 5.000 euro per maand, omdat hij - de Staat - de osteopaten een kans op erkenning bleef ontzeggen.

De regering schoot wakker. IJlings werden commissies en vergaderingen belegd, paritair samengesteld uit academici en beoefenaars van de alternatieve geneeswijzen. Voor een uitgebreid relaas van deze uitputtingsslagen, die uitblonken in Belgisch surrealisme, kan u bij onze erevoorzitter Wim Betz terecht, die jarenlang in deze commissies zetelde.

Om een lang verhaal kort te maken: in 2013, op een steenworp van de verkiezingen, goot minister van Volksgezondheid Laurette Onkelinx (PS) de erkenning van één alternatieve praktijk nog snel in een Koninklijk Besluit: uitgerekend de homeopatie. Met een zeer bedenkelijke kunstgreep had ze de universiteiten verhinderd om hun stem uit te brengen in de commissies.

De regeling? Enkel artsen, tandartsen en vroedvrouwen mochten zich vanaf dan specialist in het voorschrijven van geschud water noemen, mits een opleiding van 600 uur aan een universiteit of hogeschool. Enig euvel: geen enkele universiteit wil die opleiding inrichten. Geen wonder. Dat is alsof men aan faculteiten wiskunde zou vragen om een bachelor te onderwijzen in het kwadrateren van cirkels.
Zucht van verlichting

Alweer een patstelling. Toen Onkelinx eind vorig jaar werd opgevolgd door Maggie De Block (Open VLD), een gediplomeerde arts en voorstander van de zuiver wetenschappelijke geneeskunde, slaakte de medische wereld een zucht van verlichting.

Kort na haar benoeming gaf De Block in interviews te kennen wat elke wetenschapper wist, maar wat sommige politici uit electoraal opportunisme niet luidop durven zeggen: dat de meeste alternatieve geneeswijzen, voor de meeste aandoeningen, niet beter werken dan een placebo. Voor nekpijn en lage rugpijn zijn osteopathie en chiropraxie aangewezen, maar daar houdt het zowat op. Met name homeopathische middeltjes, die enkel geschud water of suiker bevatten, zijn zowat de definitie van een placebo. Of zoals Maggie De Block het zelf in een interview met De Standaard verwoordde: "In het beste geval zijn ze vergelijkbaar met een warm bad. Het doet deugd, dat wel. Maar dat is het ook. Moet ik een warm bad ook terugbetalen?"
Evidence based

En dat brengt ons bij haar tweede verdienste: Maggie De Block zet ook grote vraagtekens bij de terugbetaling van die veredelde warme baden, via de zogenaamde aanvullende "vrije verzekering' van de mutualiteiten, die trouwens - in weerwil van de benaming - voor iedereen verplicht is. De mutualiteiten stellen nu zelfs lijsten op van onwettige beoefenaars van de geneeskunde, zoals chiropractors, om ze uitdrukkelijk te erkennen voor terugbetaling.

Eens je kwakzwalverij terugbetaalt, louter omdat de bevolking erom vraagt, kan je net zo goed Lourdes-water erkennen

Wie het pad van de evidence based geneeskunde echter verlaat, belandt in totale willekeur. Eens je begint met de erkenning en terugbetaling van kwakzwalverij, louter omdat de bevolking erom vraagt, kan je net zo goed Lourdes-water erkennen, door het ministerie van volksgezondheid gewijd, en door erkende sprenkelaars besprenkeld. De Christelijke Mutualiteit organiseren wel reizen naar Lourdes, maar gelukkig vooralsnog niet in het kader van een ziekteverzekering.

Het standpunt van SKEPP is duidelijk: enkel de methodes waarvan de werking wetenschappelijk is aangetoond, verdienen een tussenkomst van de overheid. Een erkenning van alternatieve geneeskunde, zelfs zonder terugbetaling, geeft een volstrekt verkeerd signaal: het wekt de indruk van een keurmerk, een garantie van betrouwbaarheid. Bij gebrek aan wetenschappelijke bewijzen, zullen alterneuten dat aangrijpen als een overwinning.

Of de minister daadwerkelijk iets aan de praktijken van de zorgverzekeraars zal kunnen verhelpen, blijft een open vraag.
'Niet-conventionele geneeskunde'

In ieder geval is het een verademing dat Maggie De Block de simpele feiten over zogenaamde alternatieve geneeswijzen uitspreekt, en durft te breken met de halfslachtige houding van haar voorgangers. Bij de vele overtuigde aanhangers van homeopathie maakt ze daar zich ongetwijfeld niet populair mee. Of misschien zien sommigen het licht, nu de bevoegde minister klare taal spreekt?

Burgers hebben het recht om bij homeopaten en andere alternatieve genezers aan te kloppen, voor zover zij dat wensen, maar de overheid moet die onwetenschappelijke praktijken niet legitimeren, laat staan terugbetalen. Geschud water mag dan al geen bijwerkingen hebben, het bezorgt mensen wel een vals gevoel van veiligheid en kan hen ertoe brengen om een noodzakelijke therapie af te zweren.

En als er alsnog bewijzen opduiken voor een alternatieve geneeswijze, dan zullen wij - en ongetwijfeld ook Minister De Block en haar Kenniscentrum - dat met plezier erkennen. Dan spreken we niet langer van 'niet-conventionele geneeskunde', zoals de wet-Colla, maar gewoon over geneeskunde. Meer heeft de burger niet nodig.

Bron: www.knack.be
--
Mening: Alternatieve geneesmethodieken is wel een snijdende affaire in de wetenschapsfilosofie. Al is de auteur kennelijk vrij overtuigd van zijn mening, gezien hij behoorlijk snel voor de term 'kwakzalverij' opteert.

Het is wel een opluchting dat een debat als het deze op dit niveau gevoerd kan worden. De subjectiviteit van de waarheid leidt te vaak tot vermijdend gedrag inzake het afkeuren van een waarheid die niet met de uniforme waarheid strookt. De laissez faire-mentaliteit moet ook vroeg of laat eens begrensd worden, zeker als het op cruciale domeinen als het deze aankomt.

Ik vermoed dat het new age-denken mensen heeft aangezet om geneeskunde minder reductionistisch te benaderen, met alle gevolgen van dien. Dit verhaal heeft 2 kanten.
De eerder holistische benadering die new age-aanhangers voor ogen hebben, is eerder een positief iets. Onze huidige geneeskunde kan vaak erg reductionistisch zijn, met name het geheel beknotten tot de louter fysische, waarneembare component.
Het grote nadeel is echter dat kwakzalverij een logisch gevolg hieruit is. Vermits de holistische zich weet los te maken van de louter empirische onderzoeksmethodiek, kan elke charlatan zich verheffen tot geneesheer.

De schoen wringt voor menig wetenschapper daar waar er geen bewijs voor het rendement van deze alternatieve methodieken geleverd kan worden. Vele holistische benaderingen die gehanteerd worden door deze alternatieve methodieken druisen in tegen de tunnelvisie van menig wetenschapper waarbij het verificatiebeginsel centraal staat.

Kennelijk zijn veel van de wetenschappelijke onderzoeken naar deze alternatieve methodieken gefraudeerd geweest in het verleden. Deze werden uitgevoerd door aanhangers van deze behandelmethodes. De uitkomst van deze feiten was dan ook vrij nefast voor de plausibiliteit ervan.

Ik ben zelf eerder aarzelend om al deze methodes te bestempelen als kwakzalverij. Dit is mede door het feit dat ik ook niet voldoende verstand heb van de wetenschap dat deze kwesties omringt. Toegegeven, ik ben eerder sceptisch bij enkele van deze methodieken maar ik zou het ongegrond vinden mocht ik deze allemaal als charlatans betitelen zonder deftige argumentatie te kunnen geven. Ik ben dan ook erg afhankelijk van opiniestukken door wetenschappers om mijn eigen mening hieromtrent te vormen.

De eindnoot van dit opiniestuk vind ik echter wel wat verwarrend. Regeringen hebben vaak moeite met maatregelen consequent over de ganse lijn door te trekken.

Burgers hebben het recht om bij homeopaten en andere alternatieve genezers aan te kloppen, voor zover zij dat wensen, maar de overheid moet die onwetenschappelijke praktijken niet legitimeren, laat staan terugbetalen.

Als men dan toch vanuit de veronderstelling van kwakzalverij vertrekt, moet men ook consequent zijn inzake het volk beschermen voor zijn eigen goedgelovigheid. Het argument van 'het recht hebben' vind ik vaak veeleer een nietszeggend iets. Ik bestempel zulke uitspraken eerder als een stereotiepe Amerikaanse houding waarbij 'het recht' (lees: de vrijheid) de hoogste waarde in de samenleving is en al de rest ervoor moet onderdoen.
Als men als overheid concludeert dat deze methodieken larie en apekool zijn, dan moet men ook het recht in twijfel gaan trekken en sommige leden van de bevolking voor zichzelf beschermen. Ergo: dan moet men het geheel maar verbieden.

Hoewel ik me gemakkelijk achter deze stelling kan scharen, wordt het niet verboden omdat het - zoals het artikel ook aangeeft - in sommige gevallen wel degelijk werkt vanwege het soms belachelijk sterke placebo-effect.

Het gevaar van alternatieve geneeswijzen schuilt evenwel in het feit dat er mensen zijn die de eerste stap naar de reguliere geneeskunde overslaan en onmiddellijk naar de alternatieve geneeskunde stappen, met uiteraard erg gevaarlijke consequenties. Maar indien er eerst hulp gezocht wordt bij de reguliere geneeskunde, kan alternatieve geneeskunde bij het falen van de reguliere geneeskunde voor sommigen wel degelijk zijn nut hebben. Als je maar hard genoeg gelooft dat iets werkt, zal dat in bepaalde gevallen ook effectief zo zijn.
Maar het is inderdaad wat al te gek om iets dat enkel bij bepaalde personen in bepaalde situaties wat beterschap biedt terug te betalen.

__________________
"De jeugd van tegenwoordig houdt alleen maar van luxe, heeft slechte manieren en veracht de autoriteit.
Zij heeft geen respect voor oudere mensen. De jeugd verpraat de tijd terwijl er gewerkt moet worden, schrokt bij de maaltijden het voedsel naar binnen, legt de benen over elkaar en tiranniseert de ouders..."
- Socrates, 2400 jaar geleden... -