De bedrieglijke idylle van reisjournalistiek


Kathleen Vereecken gruwt van de namaakauthenticiteit die al te vaak naar voren komt in reisjournalistiek. Ze verlangt naar journalisten die het lef hebben ons op toeristenvallen te wijzen en clichés uit te kleden.


Het was best aangenaam aperitieven bij Vlaanderen Vakantieland, het programma dat binnenkort om budgettaire redenen wordt afgevoerd door de VRT. De idyllische landschappen, de sportieve exploten van de reporters – al neigden de reportages daardoor soms iets te veel naar een personalityshow – de knusse hotelletjes, de vrolijk fietsende of bierproevende Saartje Vandendriessche: het ging er steevast sympathiek en gezellig aan toe. Soms werd het meer dan gezellig. Er waren een paar beklijvende reeksen, die getuigden van een creatieve, eigenzinnige aanpak en weinig voorgekauwde informatie, waarbij ik telkens dacht: meer van dat.


Not amused

Maar over het algemeen waren er weinig kritische noten te bespeuren en die ene keer dat Cath Luyten zich minder enthousiast uitliet over haar bestemming, kreeg ze meteen de wind van voren van de plaatselijke toeristische dienst. Het doet denken aan de woede die uitgeverij Lannoo zich enkele maanden geleden op de hals haalde, toen bleek dat in het boek ‘600 plekken in Vlaanderen die je echt moet gezien hebben’ een genuanceerd kritisch stuk over de Belgische kust stond. Kustburgemeesters en toeristische diensten waren, zacht uitgedrukt, not amused. Kritiek is ongezellig. Bovendien dreigt het de inkomsten uit toerisme naar omlaag te halen. En wie sponsort zo vaak de persreizen van reisjournalisten? Juist.


Namaakauthenticiteit

Iedereen die weleens reist – en dat geldt wellicht voor de meerderheid onder ons – weet dat de idylle vaak bedrieglijk is. De behoefte aan kritische reisjournalistiek, op televisie of in de geschreven pers, is groot en het aanbod schaars. Ze zouden nochtans gretig gelezen worden, de verhalen die ook over de ranzige kanten van vakantiebestemmingen gaan. Ik vind ze eerlijk gezegd niet eens zo afschrikwekkend. Maak ons niet voortdurend wijs dat te mooi om waar te zijn echt bestaat. Ik gruw van al te pittoresk, van namaakauthenticiteit, van straatjes die opzettelijk slordig geplaveid worden opdat ze oud zouden lijken, van synthetische lavendelgeuren die door steegjes gejaagd worden, van schattige koekjeswinkels die er in elk stadje identiek uitzien.

Ik verlang naar reisjournalistiek die het lef heeft ons op toeristenvallen te wijzen, clichés uit te kleden. Reisjournalistiek die voortdurend in beweging is, die zichzelf in vraag durft te stellen. Want heus, dat ene Romeinse restaurant dat nog steeds in alle reisgidsen als tip vermeld wordt en waar nu avond aan avond ellenlange rijen toeristen aanschuiven is allang niet meer zo’n aanrader als het ooit geweest is.


Keutel op het strand

Dit is geen pleidooi voor zure journalistiek die alleen oog heeft voor die ene keutel op het strand. Enthousiaste lyriek mag en moet er soms zijn, op voorwaarde dat het oprecht is en niet wordt ingegeven door de dwingende verwachtingen van een touroperator of een toeristische dienst.

De VRT gaat nu op zoek naar een goedkoper alternatief voor Vlaanderen Vakantieland. Als goedkoper betekent dat er nog meer sponsors uit de toeristische sector moeten gezocht worden, dan vrees ik dat er van kritische, onafhankelijke journalistiek nog weinig sprake zal zijn.


Blog DS, 22-01-2015 (Kathleen Vereecken)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB