Wat kan de ECB-bazooka van 1.140 miljard euro?


De Europese Centrale Bank gaat fors investeren in het opkopen van staatsobligaties. Maar hoe moet die ‘bazooka’ de economie weer op het goede spoor brengen? De belangrijkste vragen op een rij.


1. Wat is geld drukken of QE?

Centrale banken kunnen in normale omstandigheden de economie afremmen door de beleidsrente te verhogen, of stimuleren door te verlagen. Ze hebben ondertussen de rente al lang tot ongeveer 0 procent verlaagd, maar de economische activiteit blijft te laag. Daarom versoepelen ze het geldbeleid met uitzonderlijk maatregelen zoals QE: letterlijk Quantitative Easing of ‘kwantitatief versoepelen’. De centrale bank koopt dan grote hoeveelheden obligaties op. Daardoor stijgen de obligatiekoersen (en daalt de obligatierente) én krijgen de verkopers van die waardepapieren cash op hun rekening. Dat is nieuw gecreëerd geld door de centrale bank: vandaar dat je ook kan spraken van ‘geld drukken’.


2. Wat is de bedoeling van de maatregel?

Er wordt niet alleen nieuw geld in het systeem gepompt, ook de rente zakt, waardoor lenen goedkoper wordt. Dat kan ervoor zorgen dat de economie weer aantrekt, wat resulteert in meer jobs. En de euro daalt in waarde. Dat maakt de eigen economie op korte termijn goedkoper en concurrentiëler op de wereldmarkt. Vermits de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en wat later Japan al veel eerder dan de eurozone massaal geld drukten, zijn hun munten jarenlang lager geduwd tegenover de euro.


3. Waarom wil de ECB nu pas geld drukken?

In volle eurocrisis kon de ECB dankzij speciale, zeer goedkope leningen voor banken de zaak onder controle krijgen. Daardoor was het opkopen van staatsobligaties niet nodig. Maar nu is er weer sprake van economische stilstand, en is ondertussen ook de inflatie volledig weggevallen. Duitsland verzette zich lang tegen de QE, omwille van de vrees dat dit zou zorgen voor hyperinflatie. Maar doordat de inflatie is weggevallen, is een belangrijk argument van de Duitsers weg. Bovendien oordeelde vorige week de advocaat-generaal van het Europees Hof van Justitie, na een klacht van Duitsers, dat het kopen van staatsobligaties door de ECB niet verboden is door de Europese regels. Het licht staat nu helemaal op groen.


4. Krijgt de doorsnee burger ook nieuwe gedrukte euro’s?

Niet rechtstreeks. Het geld passeert volledig via financiële producten zoals obligaties. Wel stijgt de waarde van dat papier, waardoor de rente zakt: lenen wordt dus goedkoper. Het geld stuwt ook de koersen van aandelen op, zodat wie aandelen heeft er voordeel mee doet.

Dat is een van de belangrijkste kritieken op QE: het beloont vooral de partijen met (te) veel schulden en straft de spaarders, omdat de rentevergoeding erg laag of zelfs onbestaande wordt. Er zijn ook grote voordelen voor wie veel kapitaal heeft (aandelen, obligaties), want de prijzen daarvan stijgen. Daardoor wordt zelfs ongezonde speculatie aangemoedigd: geld lenen om aandelen of obligaties te kopen die meer waard worden.


5. Wat zijn de gevaren?

Als het extra geld te veel naar dezelfde plaatsten op de beurzen vloeit, kunnen er zeepbellen onstaan. Zeker als de echte economie ondertussen niet aantrekt. Het gevaar zal pas blijken als de rente zich weer zou corrigeren (en dus zou stijgen). Als dit te bruusk gebeurt, kan dat paniek veroorzaken en kan de economie zelfs ontsporen. De vraag is ook wat er zal gebeuren als de economie echt zal aanslaan en eventueel fors zou groeien. Er kan dan ook opnieuw inflatie komen.


Blog DS, 2-01-2015 (Jan Reyns)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB