Na de ratten, het vuile water


Lichtgevende varkens, ontploffende watermeloenen, chemische ratten. Net toen de Chinezen dachten dat ze alles wel gezien hadden, vallen er nieuwe lijken uit de kast. ‘Het vertrouwen is helemaal weg.’


Dat er behoorlijk wat lef of gewoon heel grote dorst nodig is om kraantjeswater te drinken, is al jaren een Chinese wijsheid. Maar nu aan het licht gekomen is dat flessenwater soms nog grotere rommel is, weten de Chinezen het niet meer. Volgens de krant Epoch Times wordt de kwaliteit van flessenwater maar op 20 punten getest. Heel wat minder dan de 106 voor kraantjeswater. Volgens een anonieme kwaliteitscontroleur is de enige bezorgdheid van de fabrikanten ‘dat mensen niet meteen ziek worden’. De nationale normen zijn zo laag dat de resultaten van tests op onder meer kwik, pH of waterhardheid ‘bedrijfsgeheim’ mogen zijn. Jin Qing, een gewezen werknemer van een waterproducent, vertelt aan de krant dat wie in de sector werkt en het reilen en zeilen kent, nog liever kraantjeswater kookt dan flessenwater te drinken.

Waarin kunnen de Chinezen nog vertrouwen? De stroom aan schandalen is nog amper bij te houden. De balans van de afgelopen week gaat verder dan het water. In de zuidelijke provincie Guangdong bleek ook nog dat de helft van de rijst die er getest werd te veel cadmium bevat, een kankerverwekkende stof.


Antibioticakip

Het plaatje van de laatste maanden is al helemaal dramatisch. De autoriteiten arresteerden begin mei liefst 900 verdachten in een grote oplichtingszaak. Criminelen zouden jarenlang rattenvlees vol chemische producten gespoten hebben om het zo als lam te verkopen. De Chinese KFC-restaurants moeten hun kip tegenwoordig niet meer als ‘om vingers van af te likken' aanprijzen zoals in de VS, maar als ‘veilig'. Een nieuwe reclamestrategie was nodig toen aan het licht kwam dat een toeleverancier beesten vol antibiotica geleverd had. De verkoop is sindsdien ingestort. Samen met de varkens die door allerlei giftige stoffen licht gaven in het donker, de watermeloenen die explodeerden omdat de boer er een ongezond groeimiddel ingespoten had en het giftige babypoeder dat zelfs de laatste weken nog voor een stormloop op de Europese winkelrekken zorgde, is duidelijk dat de Chinezen eens goed gelachen hebben toen bij ons paniek uitbrak over paardenvlees in diepvrieslasagne.


Endemisch

Het onbetrouwbare flessenwater en de cadmiumrijst zullen niet de laatste schandalen zijn, voorspelt Roderic Wye, Chinakenner van de Britse denktank Chatham House. ‘Ik ben niet verbaasd over de nieuwe schandalen, maar de snelheid waarmee de onthullingen elkaar opvolgen, is toch opmerkelijk’, vertelt hij vanuit Londen. ‘Het toont hoe endemisch het probleem is en zegt alles over hoe sommige bedrijven in het land te werk gaan.’

Wat loopt er precies mis? ‘Het probleem is dat de voedselketen zo lang is en het dus heel moeilijk te controleren valt wat er precies gebeurt op de lange weg van boer tot winkelrek’, zegt professor voedselveiligheid aan de Renmin University of China, Zheng Fengtian, aan de telefoon vanuit Peking. Criminelen proberen zich met vervuild voedsel niet alleen te verrijken. Heel wat kleine boeren hebben vaak geen idee wat de normen precies zijn, en doen om het even wat.

Want er zijn wel degelijk normen. En almaar meer. De voedselveiligheid verbeteren, wordt een van de grote uitdagingen van de nieuwe ploeg Chinese leiders die eerder dit jaar aan de macht kwam. Ze beseft de ernst van het probleem. Het waterschandaal is nog vers, maar meteen werden nieuwe maatregelen aangekondigd. Maar wetten zijn niet alles. ‘Ze afdwingen, is de grote uitdaging. Zeker op lokaal niveau wordt lang niet altijd ingegrepen. Veel foute bedrijven zorgen nu eenmaal voor werkgelegenheid en lokale inkomsten. Daarom worden ze niet altijd gestraft.’


Bio-geschenk

Volgens Wye zal de aanpak van de regering voor een groot deel haar geloofwaardigheid bepalen. ‘Het thema is gevoeliger dan ooit, zeker nu er op sociale media zo snel en veelvuldig over bericht wordt. Wanpraktijken onder de mat vegen, is veel moeilijker dan vroeger. Het probleem kan onvrede in de hand werken die niet ongevaarlijk is op termijn.’

Want het is duidelijk: de Chinezen slikken de vuiligheid en het vergif almaar moeilijker. ‘Dertig jaar geleden, leden veel Chinezen nog honger’, aldus Zheng Fengtian. ‘Het maakte hen toen niet uit wat er op hun bord lag, als er maar iets lag. Nu ze rijker worden, pikken ze de rommel niet langer. Hun vertrouwen in de voedselindustrie is ook totaal weg.’ Dat heeft ervoor gezorgd dat bio- en organische labels almaar populairder worden. ‘Het kost veel geld, maar dat is geen punt voor rijke Chinezen als het betekent dat het veilig is.’ En zo is er een nieuwe traditie in de maak. ‘In de grote steden wordt organisch eten tegenwoordig als geschenk gegeven’, zegt Zheng Fengtian lachend.


DS, 21-05-2013 (Annelien De Greef)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Kippenpootje na 46 jaar nog ‘kakelvers’


Criminelen verdienen miljoenen aan vleeszwendel in China. Voedselveiligheid is voor de Chinese consument dan ook kopzorg nummer één.


Al is het nog zo heet, Kentucky Fried Chicken schenkt lauwe cola. Fastfoodketens steriliseren hun ijsmachines nadat uit tests bij KFC en Kongfu, een Chinese snackketen, bleek dat water uit een toiletpot schoner is dan de ijsblokjes. Om precies te zijn: de ijsblokjes van Kentucky Fried Chicken bevatten dertien maal meer bacteriën dan spoelwater.

Dit keer is slechte hygiëne de oorzaak, maar meestal worden de absurde voedselschandalen die China teisteren veroorzaakt door winstbejag van zwendelaars. Zo verdienden criminelen in Sjanghai en omgeving meer dan een miljoen euro aan vlees van ratten en pelsdieren, waar ze met smaakversterkers en kleurstoffen ‘schaap’ van maakten. ‘Hoeveel ratten gaan er in een schaap?’, sneerden Chinese internetgebruikers.

De regering belooft paal en perk te stellen aan onveilig voedsel. ‘Als kind ging het om de vraag: krijg ik wel genoeg te eten? Daarna kwam de vraag: eet ik lekker? En nu stellen mensen hogere eisen: ze willen veilig voedsel’, aldus professor Wang Junpeng.

Met de faculteit voedselveiligheid van Nankai Universiteit ontwikkelde Wang een test, die consumenten in staat stelt zestig verschillende soorten voedsel te testen op de meest voorkomende verontreinigingen. Week wat fijngemalen varkensvlees in warm water, druppel dat op de strip en binnen een half uur is duidelijk of er clenbuterol ofwel het verboden ‘mager-vleesmiddel’ inzit. Dit kan ook met pesticide in groente, melamine in melk – de industriële vulstof maakte in 2008 meer dan 300.000 zuigelingen ziek – en met kankerverwekkende kleurstof in eieren.

‘Testen maken mensen bewust van voedselveiligheid. Als consumenten hogere eisen stellen, zet dat druk op de overheid en de industrie’, aldus Wang. Hoewel de strafmaat voor vleeszwendelaars verhoogd is tot maximaal tien jaar, zijn hogere straffen alleen volgens hem niet genoeg. ‘Het is onmogelijk om op de hele sector toezicht te houden, want 85 procent van de voedselproductie is in handen van kleine en middelgrote familiebedrijfjes.’

Neem een onprofessionele voedselsector, waarin door een sterk gestegen vraag veel geld omgaat, en voeg daarbij plaatselijke overheden die hun eigen voedselindustrie de hand boven het hoofd houden: ondanks ontelbare beloftes is kopzorg nummer één voor de Chinese consument nog altijd de veiligheid van het eten wat dagelijks op tafel komt.

Een vleugellam inspectiesysteem, waarbij tot maart dit jaar de bevoegdheden over een handvol verschillende instanties waren versnipperd, hielp ook niet. Sommige steden beschermen de voedselproducenten met inspectievrije periodes van maar liefst vijftien dagen, waarbij de keuringsdienst van waren niet eens mag optreden.


Thuistest

Inmiddels loopt er na bureaucratische hervormingen een grote campagne. Er zijn al ruim 1700 fabriekjes van vleescriminelen ontmanteld. Dieptepunt: kippenpootjes die 46 jaar over de uiterste verkoopdatum waren. In 1967 waren ze een gewaardeerde lekkernij, anno 2013 maken voedselfraudeurs een paar duizend euro winst door twintig ton overjarige kip met chemicaliën op te krikken tot ‘vers’.

Hoewel burgers in deze campagne worden aangemoedigd via kliklijnen en internet gerommel met voedsel aan te geven, heeft het publiek bitter weinig manieren om onveilig voedsel te ontwijken. Wang Junpengs teststrips zijn in geen enkele winkel te koop. Alleen inspectiediensten gebruiken de testsetjes.

De ene na de andere fabrikant wijst massaproductie af, onder het motto dat ‘er geen markt voor een thuistest voor consumenten is’. In een land waar de staatstelevisie huisvrouwen advies geeft hoe vlees van door veeziekte overleden varkens van vers geslachte dieren te onderscheiden, is zo’n thuistest van een paar euro geen overbodige luxe. Al zit de Chinese overheid waarschijnlijk niet te wachten op de resultaten.


DS, 25-07-2013 (Marije Vlaskamp)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB