Voor veel Turken is de maat vol


Met de geplande heraanleg van het beroemde Taksim-plein in Istanbul is premier Erdogan voor vele Turken een stap te ver gegaan.


Een dode dictator kan wel in Turkije, maar een levende niet. Dat leren de gebeurtenissen van de afgelopen dagen in en om het Taksimplein in Istanbul. Vele van de naar schatting een miljoen betogers droegen posters van de lang geleden gestorven Kemal Atatürk bij zich. Maar de man die nu een eigen dictatuur probeert te installeren, werd verfoeid. De gekapte bomen in het parkje waren niet meer dan een voorwendsel om de islamist Tayyip Erdogan een eerste, serieuze waarschuwing te sturen.

Maar het zou fout zijn om de Arabische revoluties te vergelijken met de rellen in Turkije. Gingen de Arabieren de straat op om de dictators omver te werpen, dan vechten de Turken nu voor het behoud van hun democratie.

Tayyip Erdogan, gesterkt door het succesvolle economische beleid van de afgelopen tien jaar, begon de laatste jaren af te tasten hoe ver hij kon gaan met het opdringen van zijn islamitische, traditionele levensvisie aan de Turkse bevolking. Hij heeft nu lik op stuk gekregen van voornamelijk hoogopgeleide Turken.


Overspel

In tien jaar is de Turkse economie met driehonderd procent gegroeid en de meeste Turken hebben Erdogans fratsen in de naam van de volle portemonnee lang door de vingers gezien. Maar de tijd lijkt nu gekomen dat men zelfs voor een florerende economie het hoofd niet meer buigt.

Het dispuut over de definitie van overspel was een voorbode van de problemen die Erdogan zou krijgen. In 2007 probeerde hij tevergeefs overspel als criminele activiteit in de wet op te nemen. Maar nadat uit binnen- en buitenland heftige reacties waren gekomen, trok hij dat wetsvoorstel in. Hierna bleef het lang stil, totdat zijn AK Partij in 2011 vijftig procent van de stemmen behaalde en Erdogan steviger dan ooit in het zadel zat. Sindsdien regent het wetten, regelingen en besluiten om het land steeds meer een islamistische karakter te bezorgen.

De Turkse premier wil bovendien in iedere kwestie die hij belangrijk vindt, het laatste woord hebben. Komt er een nieuw symbool voor de Turkse munt, dan kiest hij er eentje uit de finale ontwerpen. Als hij wil dat er op de hoogste heuvel van de stad een enorme moskee moet komen, dan weerspiegelen de tekeningen voor het gebedshuis de smaak van de premier. Als in een televisieprogramma wordt gerookt, dan worden de sigaretten weggemoffeld omdat de premier een hekel heeft aan roken. Als hij een kanaal tussen de Zwarte Zee en de Marmara Zee wil aanleggen, dan komt dat er, ondanks de bezwaren van deskundigen die zeggen dat het niet rendabel is. Als hij islamlessen op school verplicht maakt, dan zwijgen de grote mediabedrijven, omdat kritische journalisten een voor een worden ontslagen.


Alcohol

Tayyip Erdogan, de politicus die het hart van de grote massa heeft gewonnen door de politieke macht van het leger in te perken en met het nieuwe geld een betere infrastructuur aan te leggen, kon uiteindelijk niet weerstaan aan de verleiding om in de stijl van zijn lang geleden gestorven politieke tegenhanger de scepter te zwaaien. Dat eenmansregime van Atatürk werd geaccepteerd door de Turken – maar dat was wel zo’n tachtig jaar geleden. Sindsdien hebben de Turken geproefd van de democratie en die willen ze, ondanks alle gebreken, niet opgeven. Ze hebben het nog gepikt dat het decolleté van hun favoriete soapactrice, na de waarschuwende vinger van hun premier, plaatsmaakte voor preutse kleding. Maar toen de restricties op de verkoop van alcohol bekend werden en de bomen op het liberale Taksimplein, waar traditioneel de niet-moslims wonen, moesten plaatsmaken voor een winkelcentrum en een kleine moskee, wist de bevolking dat het echt menens was.

Als het vrije, liberale Taksim sneuvelt, dan is voor velen de democratie in Turkije in gevaar.


DS, 03-06-2013 (EB)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB