Willen de grote vermogens opstaan?


1. Hoe zit het vandaag?

Dankzij een rondvraag bij 2.364 Belgen in 2010 weten we dat de top-10 procent van de rijkste huishoudens in ons land 44 procent van het totale vermogen bezit. De rijkste one percent controleert 12,37 procent en heeft doorgaans een fortuin van meer dan 2,9 miljoen euro (DS 6 mei). De cijfers komen van de Antwerpse onderzoekers Sarah Kuypers en Ive Marx, die spreken van een ‘zeer ongelijke verdeling.’ De rijkste tien procent heeft immers 254 keer meer dan de tien procent minst vermogende Belgen, de top-5 procent bezit evenveel als 75 procent van de rest van de bevolking.

De vaststelling zorgde gisteren voor flink wat reacties. Groen en de PVDA eisen verontwaardigd dat de euromiljonairs meer zouden gaan bijdragen. Maar volgens sceptici vielen de cijfers eigenlijk best mee. Bezit de one percent elders niet veel meer?


2. Hoe zit het elders?

Internationale vergelijkingen maken is niet evident. De ene dataset schat bijvoorbeeld dat de 10 procent rijkste Britten 44,3 procent van het totale vermogen bezit, volgens een andere dataset is het 70,5 procent. Een gigantisch verschil dat toelaat om tegelijk te beweren dat de vermogensongelijkheid in Groot-Brittannië kleiner én groter is dan bij ons.

Over een aantal landen bestaat gelukkig minder discussie. Het aandeel van de top-10 procent wordt in de Verenigde Staten doorgaans rond 70 procent geschat, in Zweden rond 58 procent. Welke dataset we ook bekijken, het valt op dat België steevast tot de minst ongelijke landen behoort. Al kan je evengoed stellen dat de ongelijkheid elders nog groter is dan bij ons. De vraag hoeveel ongelijkheid te veel is, is evenzeer een moreel dilemma als een wetenschappelijk vraagstuk. En voor België is het maar de vraag hoe representatief het beeld is dat de enquête uit 2010 ons biedt.


3. Hoe zat het vroeger?

Als het al moeilijk is om internationale vergelijkingen te maken, dan is het bijna onmogelijk om iets met zekerheid te zeggen over de evolutie van de vermogensongelijkheid in België. In 1999 brachten Koen Rademaekers en Jef Vuchelen van de VUB de vermogensverdeling evenwel ook al eens in kaart. Als we hun gegevens naast de nieuwe cijfers leggen, dan lijkt het aandeel van de rijkste Belgen in het totale vermogen tussen 1984 en 2010 verkleind te zijn. ‘Maar deze studies zijn zo verschillend qua bronnenmateriaal en methodologie dan we bijzonder voorzichtig moeten zijn om de trend zomaar voor waar aan te nemen’, waarschuwt Ive Marx.


4. Hoe zit de vork in de steel?

Als het klopt dat de vermogensongelijkheid in ons land stabiel is gebleven in de laatste drie decennia of zelfs verkleind, dan zou dat een bijzonder opmerkelijke conclusie zijn. De Franse econoom Thomas Piketty maakt immers furore met zijn vaststelling dat het aandeel van de rijkste groepen in landen zoals de VS maar ook Frankrijk en Zweden net sterk is toegenomen in deze periode. Dat schreeuwt om verder onderzoek. ‘Het lijkt me immers onwaarschijnlijk dat België zou ontsnappen aan de structurele dynamiek die Piketty beschrijft,’ aldus Marx.


5. Hoe moeilijk kan het zijn om iets meer te weten?

Bijzonder moeilijk. Bij gebrek aan een vermogenskadaster zijn we aangewezen op enquêtes en statistische goocheltrucs om de vermogensverdeling in België te simuleren. En die oefeningen kunnen er flink naast zitten. Mensen hebben bij enquêtes bijvoorbeeld de neiging om hun rijkdom te onderschatten en de waarde van hun huis te overschatten. Op basis van het weinige dat we weten blijft het maar de vraag in hoeverre de Belgische vermogensconcentratie 1) minder uitgesproken is dan in andere westerse landen en 2) stabiel is gebleven doorheen de jaren.


DS, 07-05-2014 (Jan-Frederik Abbeloos)

Bijgesloten Plaatje(s)

 

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB