'Waarom mochten de Fransen eerst?'


Maandagavond gingen de plannen om Moammar Kadafi militair aan te pakken president Obama nog te ver. Op dinsdagavond gingen ze hem niet ver genoeg. Woensdag zette zijn ambassadeur Susan Rice alles op alles in de Veiligheidsraad van de VN. En zaterdag vlogen de kolonel de kruisraketten om de oren.


"De president maakte daarmee wel een draai op de vierkante centimeter. En dat toont aan dat het Witte Huis blind vliegt, zonder strategie", zei buitenlandexpert Steve Clemons van de New America Foundation tegen het tijdschrift Foreign Policy. "We hebben momenteel een reactief in plaats van een strategisch presidentschap."

Niet alleen Obama, ook de gemiddelde Amerikaan had van tevoren grote twijfels over ingrijpen in Libië: 65 procent was tegen in een peiling van FoxNews.

Toen het zo ver was, viel er genoeg kritiek te beluisteren, maar verfrissend genoeg viel het land daarbij niet automatisch uiteen in Republikeinen en Democraten. De buitenlandspecialisten van beide partijen in het Congres, van tevoren ingelicht, stonden traditiegetrouw achter de opperbevelhebber. In kringen van neoconservatieven die George W. Bush destijds toejuichten voor de inval in Irak viel evenveel steun te beluisteren als onder progressieven willen dat de VS wandaden in het buitenland niet ongestraft laten.

Voor sommigen van hen is Obama daarbij wel 'Barack de Besluiteloze' geweest. Volgens John Bolton, adviseur en ambassadeur van de vorige president, George W. Bush, had de zaak van de rebellen - en die van de VS - er beter voorgestaan als het vliegverbod tien dagen geleden was gekomen. "Als je achteroverleunt en zegt 'Kadafi moet weg', en dan niks doet, heb je het slechtste van alle werelden", zei hij tegen de website Politico.com toen Obama zijn draai nog moest maken. "Als je het zegt, moet je het ook doen. Het prestige van Amerika staat op het spel."

Toen de aanval eenmaal was ingezet, maakten sommige commentatoren zich ook weer zorgen over dat prestige. Waarom mochten de Franse vliegtuigen het eerst het Libische luchtruim in? "Hij heeft zijn rol als leider van de vrije wereld afgestaan aan Frankrijk!", foeterde journalist Charles Hurt van de Washington Times op de al even conservatieve zender FoxNews. "Het lijkt een poging te zijn om vooral te laten zien: ik ben geen George Bush."

Generaal b.d. Wesley Clark, als Navo-chef veteraan van een soortgelijk ingrijpen in Kosovo, had ook bedenkingen bij die voorrang voor de Fransen, maar dan tactisch: "De VS- doctrine is: eerst de verdediging uitschakelen, dan pas vliegtuigen erheen", zei hij tegen CNN. "Nu hebben ze het andersom gedaan. Maar daar kon je bij Benghazi kennelijk wel mee wegkomen. Ze zullen haast gehad hebben: de resolutie was erdoor, dan wil je ook iets laten zien."

Critici van het ingrijpen zelf wezen op de hypocrisie van het aan hun lot overlaten van demonstranten in Bahrein, een hechte bondgenoot van de VS. En in het politieke programma 'Meet the Press' van tv-zender NBC, oordeelde buitenlandexpert Richard Haass van de Council on Foreign Relations koeltjes dat ingrijpen in een burgeroorlog die doorgaans verlengt, en dat het geweld in Libië toch bepaald niet in de buurt komt van een genocide zoals in Rwanda. "Er zijn veel monsters in de wereld, maar moesten we juist deze aanpakken?"

Terwijl op websites en nieuwszenders de eerste eigen Obama-oorlog zo werd doorgenomen, en er zelfs al werd gesproken van een 'Obama- doctrine', was de president zelf maar heel even zichtbaar.
Hij legde een persverklaring af in Brazilië, waar hij op staatsbezoek is. Dat hij die reis niet afzegde om in het Witte Huis het openen van de vijandelijkheden mee te maken, vond een enkeling, zoals Charles Hurt van de Washington Times, schandalig.

Maar Brazilië, dat zich in de Veiligheidsraad behulpzaam van stemming onthield, verdiende geen afzegging. Latijns-Amerika - de president gaat ook nog naar Chili en El Salvador - is als buurcontinent van groot belang, en aandacht ervoor doet het ook nog goed bij de Latino- kiezer.

Bovendien stond de reis in het teken van economische samenwerking, die volgens Obama banen in de VS zal opleveren. En het krijgen of behouden van een baan, daarmee houdt de gemiddelde Amerikaan zich veel meer bezig dan met de zoveelste actie in het buitenland. Zeker als die beperkt blijft tot schieten vanuit zee.


Trouw, 21-03-2011 (Bas den Hond)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB