"Juf, het lijkt wel of u ons wilt opvoeden"


Als leraren een leerling straffen, krijgen ze steeds vaker te maken met boze ouders. Maar de meeste ouders zijn er niet op uit het gezag van de leraar te ondermijnen.


’Vaak hebben leraren straffen nodig omdat kinderen thuis een slechte opvoeding hebben genoten.” Het is maar één van de vele opmerkingen uit de enquête over straffen op school, die Trouw hield onder leraren in het voortgezet onderwijs. Bijna alle leraren delen wel eens straf uit, schreef deze krant daar eind vorige week over. Maar velen vragen zich af of die straffen wel werken.

Die ene leraar staat niet alleen. Veel meer respondenten wijten het gedrag van hun leerlingen aan wat die van hun ouders meekrijgen. „Het gedrag van leerlingen is de weerspiegeling van het thuisfront”, merkt een leraar op. „Veel probleemleerlingen hebben geen regelmaat in hun leven.” Een ander stelt: „Veel kinderen zijn thuis gewend hun zin te krijgen. Dan botst het als dat op school niet gebeurt.” Een derde merkt op: „We krijgen steeds meer prinsen en prinsesjes in de klas.”

Daar blijft het niet bij, vinden veel leraren. Niet alleen worden zij opgezadeld met de gevolgen van een tekortschietende opvoeding. Ook vinden zij ouders op hun weg als zij daar iets aan proberen te doen, bijvoorbeeld als ze een leerling straf geven. „Ouders hebben steeds meer de neiging de kant van hun kind te kiezen”, zegt van de ondervraagden, „meestal zonder onze kant van het verhaal te beluisteren.”

„Ouders hebben vaak niet in de gaten dat hun kind zich op school heel anders gedraagt dan thuis”, zegt Ineke Lamers, al 32 jaar docente Engels op havo en vwo. „Als ik ze spreek, staan ze daar meestal wel voor open. Maar soms zijn ze het volstrekt niet eens met je aanpak, dan komen ze verhaal halen. Daarmee geven ze hun kind in feite een vrijbrief om zich te blijven misdragen.”

Het is heel slecht voor de orde in de klas als ouders de leraar afvallen, bevestigt Peter Teitler van het Seminarium voor Orthopedagogiek van de Hogeschool Utrecht; hij schreef het boek ’Lessen in orde’. „Vroeger, als ik straf kreeg op school en ik vertelde dat thuis, dan kreeg ik van mijn vader nóg eens straf”, vertelt hij. „Tegenwoordig willen veel ouders vooral laten merken dat ze een ’goede band met hun kind’ hebben. Maar door de kant van hun kind te kiezen als dat op school straf krijgt, ondergraven ze het gezag van de leraar.”

Dat zou niet moeten, want leraar en ouder zijn beiden opvoeders; die zouden één lijn moeten trekken. Als dat niet gebeurt, ontstaat een ’perverse triade’, zoals Teitler het noemt, een driehoek die uit het lood getrokken is. „Als een van de opvoeders – de ouder – een coalitie aangaat met een kind, zet ’ie z’n medeopvoeder – de leraar – in de kou. Ook als ouders het niet eens zijn met een leraar, moeten ze voorkomen dat ze tegenover elkaar komen te staan.”

Teitler, die zelf ook aardrijkskundeleraar is, heeft het wel eens meegemaakt. Hij legde een jongen straf op, maar die kreeg van zijn vader te horen: ik ben het er niet mee eens, je hoeft de straf niet uit te voeren. Om duidelijk te maken wat die vader deed, vroeg Teitler de jongen vervolgens: moet je thuis wel eens een klusje doen? „Ja, dat moest ’ie, zei hij. Nou, zei ik toen, zeg maar tegen je vader dat dat van mij niet hoeft.”

Maar veel leraren gaan zulke confrontaties met ouders uit de weg, zegt René Kneyber, docent wiskunde en schrijver van het boek ’Orde houden in het vmbo’. „Als ze weten dat ze direct de ouders op hun dak krijgen zodra ze iemand straffen, dan doen ze het maar niet. Zo laten leraren zich lamleggen.”

Hoe moet het dan wel? Niet door ouders links te laten liggen, zegt Kneyber. „Ouders vertrouwen hun kinderen aan je toe, en alleen al daarom moet je hen serieus nemen. Maar de school is voor hen een soort black box: ze horen alleen de verhalen van hun kinderen, ze vertrouwen het niet helemaal, maar ze weten niet precies wat er gebeurt.”

Dat is een wankele basis voor een goede verstandhouding, en daarom neemt Kneyber aan het begin van het schooljaar met alle ouders contact op. „Als er iets gebeurt, moet de drempel om elkaar te bellen laag zijn. Je merkt ook: als leerlingen weten van het contact tussen leraar en ouders, gedragen ze zich in de klas gematigder.”

Maar veel leraren nemen die moeite niet, blijkt uit de Trouw-enquête. Slechts 7 procent van de leraren neemt altijd contact op met de ouders als ze iemand straffen (op het vwo is dat zelfs maar 1 procent). Eén op de acht ondervraagden zegt dat school of leraar pas contact opneemt met de ouders als hun kind geschorst wordt of van school gestuurd – en dan heeft een leerling het dus héél bont gemaakt. „Oei”, reageert Kneyber. „Dan denk ik meteen aan wat er gedaan had kunnen worden om problemen te voorkomen.”

Er zijn meer aanwijzingen dat het de moeite kan lonen om tijd te steken in de relatie met ouders. Maar liefst 83 procent wil dat de school hen altijd inlicht als hun kind straf krijgt, bleek een paar maanden geleden uit een enquête van bureau MarketResponse onder 350 ouders van kinderen in het voortgezet onderwijs. Bijna twee derde liet weten: bij straf op school voeren we altijd een pittig gesprek met ons kind. Klaarblijkelijk zijn de meeste ouders er niet op uit het gezag van de leraar te ondermijnen.

Lerares Engels Ineke Lamers zucht. Opvoeden is een taak van leraren, erkent ze, en dat moet in samenspraak met ouders. „Maar soms heb ik het echt even gehad. Gisteren nog, in een 5-havo-klas. ’Zet je tassen op de grond, stop met kletsen’ – het hield niet op. Het lijkt wel alsof ze volstrekt niet zijn opgevoed. Zegt een meisje opeens: juf, het lijkt wel of u ons wilt opvoeden, maar moet u ons niet gewoon lesgeven?”


© Blog Trouw, 08-12-2010

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB