De gram van de gewone man


Een islamhater staat voortaan mee aan het roer van Nederland en op kraken staat er vanaf vandaag een gevangenisstraf. Is het tolerante Nederland dood en begraven? ‘Jan met de pet wil vooral afrekenen met de verplicht opgelegde tolerantie.'


‘Klaar, beeld duidelijk: in Holland zijn ze totaal de weg kwijt, tussen de tulpenbollen en Goudse kazen heeft een klompenpopulist liberalen en christendemocraten aan een touwtje. Kort door de bocht, maar je kunt er niks van zeggen, want zo hebben wij het zelf ook altijd gedaan met Jörg Haider, Filip Dewinter en Jean-Marie Le Pen.'

In zijn column in de Volkskrant besteedde journalist Bert Wagendorp gisteren aandacht aan de prangende vraag: ‘Wat is er mis met Nederland?'. Reden: het zo geroemde gidsland wordt voortaan mee bestuurd door een ‘knetterrechtse' populist als Geert Wilders en dat valt zeker in de ogen van buitenlanders moeilijk te rijmen met het tolerante imago van de Nederlanders. De gerespecteerde Duitse krant Die Zeit wijdde er woensdag al een uitgebreid artikel aan.

Een pasklaar antwoord heeft Wagendorp trouwens niet op de vraag: ‘Een Duitser kan tegenwoordig meer vragen dan honderd Nederlanders kunnen beantwoorden.' Schrijver Geert Mak deed in Die Zeit een poging en legde onder andere de vinger op de gespleten ziel van de Nederlander: tegelijk open naar de wereld én provinciaal. ‘Het liefst was Nederland een eiland geweest.'

Wagendorp ziet alvast één groot voordeel: Nederland verliest zijn monopolie op het ‘geliefde Hollandse moralistische vingertje'.

Is tolerant Nederland dood en begraven? Het blijft moeilijk hierop een helder en zinvol antwoord te formuleren, maar er zijn ‘aanwijzingen'. Zo wordt vandaag de antikraakwet van kracht. Op het kraken van huizen staat in Nederland voortaan een gevangenisstraf. De stad Amsterdam – onder leiding van PvdA-burgemeester Eberhard van der Laan – dreigt zelfs met snelle ontruimingen en arrestaties. En was net de krakersbeweging in de jaren zeventig en tachtig niet een van de symbolen van dat tolerante Nederland?


Softdrugs

‘Het is zeker dat het kraken gezien werd als een actiemiddel bij uitstek om de grenzen van de rechtsstaat af te tasten. De gevestigde politiek werd op een erg directe manier uitgedaagd', zegt socioloog en oud-kraker Eric Duivenvoorden, die een boek schreef over de beweging. ‘Krakers wilden terecht aantonen dat de grenzen van een rechtsstaat niet absoluut zijn. Maar blijkbaar accepteert de politiek dat niet langer.' Hij ziet dan ook een verband tussen de antikraakwet en de teloorgang van tolerant Nederland.

Volgens Duivenvoorden is ook op andere terreinen eenzelfde evolutie aan de gang. ‘Ons liberaal softdrugsbeleid staat eveneens zeer onder druk. Terwijl daar in het veld heel genuanceerd over gedacht wordt, is er in het politieke debat blijkbaar geen plaats meer voor nuance. Ik zeg niet dat gedogen een doel op zich moet zijn, maar er moet tenminste over gedebatteerd kunnen worden.'

Toch legt Duivenvoorden ook een deel van de schuld bij de krakers of de drugsgebruikers. ‘Natuurlijk hebben zij ook voor overlast gezorgd. En daar hebben ze niet de verantwoordelijkheid voor willen nemen. Er heerste bij hen, net als bij linkse politici, een soort van zelfgenoegzaamheid.'


Zelfgenoegzaam

Zelfgenoegzaam. Het hoge woord is eruit. Ook schrijver Joost Zwagerman neemt het in de mond. Hij twijfelt er zelfs aan of Nederland ooit zo tolerant is geweest. ‘Misschien waren Nederlanders vroeger gewoon onverschillig en hadden we de pretentie om dat uit te leggen als tolerantie. Vroeger waren de problemen waarmee de Nederlanders geconfronteerd werden ook niet zo groot en konden ze er onverschillig tegenover staan. Het was vrijblijvende tolerantie zonder dat de effecten ervan in rekening werden gebracht.'

Zwagerman richt zijn pijlen vooral op de politici van links en hun zelfgenoegzame houding tegenover de problemen die de multiculturele samenleving heeft meegebracht. ‘In hun discours was de multiculturele samenleving een verrijking. In hun dagelijkse leven werden zij immers niet geconfronteerd met de ongemakken die de multicul-samenleving met zich meebracht. Lange tijd was de gewone Nederlander – de beroemde Henk en Ingrid uit de campagne van Geert Wilders – verdoofd door dit discours. En als ze toch protesteerden, werden ze gewoon uitgelachen. De vervreemding van de gewone man werd zelfs als racistisch bestempeld.'

‘Trouwens, niet alleen in het migratiedebat heerste die zelfgenoegzaamheid van de linkse elite. Op het jaarlijkse Boekenbal vonden wij het enig dat schrijvers zich lazarus dronken. Maar o wee als Henk en Ingrid, met een glas te veel op, polonaisegewijs de straat op gingen. Ook hedonistisch gedrag was voorbehouden aan de progressieve elite. Zodra de doorsnee SBS-kijker zich eraan overgaf, werd het plat en ordinair.'

En toen kwamen er twee ‘rattenvangers van Hamelen', die de progressieve, zelfgenoegzame ballon doorprikten. Eerst was er Pim Fortuyn, daarna kwam Geert Wilders. En plots was het hek van de dam. ‘Henk en Ingrid' stapten massaal achter hen aan.

‘Nederland lijkt inderdaad ontketend', zegt Marc Chavannes, NRC-journalist en schrijver van het boek Niemand regeert. ‘Het wil massaal afrekenen met de verplicht opgelegde tolerantie. En het doet dat bovendien op een erg hufterige manier. Nu heb ik de discussiestijl in Nederland nooit erg verfijnd gewonden, maar onder invloed van een website als Geen Stijl en Geert Wilders – ‘wij hebben schijt aan alles' – is het alleen maar erger geworden. En dat blijft een beetje vreemd, want rechts is altijd gesteld geweest op correcte omgangsvormen.'

Volgens Chavannes zijn trouwens niet alleen de linkse partijen zelfgenoegzaam geweest. Het kwaad zit bij alle traditionele partijen en het gaat verder dan het migratiebeleid. ‘De modale Nederlander voelt zich op alle vlakken niet meer gehoord door de traditionele politiek.'


Wantrouwen

Die vaststelling komt inderdaad schrijnend naar voren uit een deze week bekendgemaakte studie in opdracht van het Instituut voor Multiculturele Vraagstukken. Hoofdconclusie is dat tussen de ‘verweesden' uit de Nederlandse volkswijken en de politiek een gigantische kloof gaapt. Zelfs de onderzoekers stootten op een muur van wantrouwen. ‘Zij behoorden net als politici, beleidsmakers en journalisten tot een andere wereld', aldus hoogleraar Hans Boutellier in de Volkskrant. Die andere wereld wordt bevolkt door mensen die bevoorrecht zijn en die geen flauw benul hebben hoe Henk en Ingrid hun dagelijkse leven inrichten en met welke problemen ze geconfronteerd worden.

Makkelijk te dichten is die kloof niet. ‘De politiek zou best beginnen minder pretentieus te zijn en erkennen dat ze al lang niet meer alle sleutels tot oplossingen in handen heeft', zegt Marc Chavannes. ‘De Nederlandse politiek heeft bovendien op enkele essentiële terreinen taken weggegeven.'

‘Zo is bijvoorbeeld de sociale woningbouw in grote mate geprivatiseerd met directeurs die tonnen verdienen en zich verplaatsen in Maserati's. De publieke controle op een mijns inziens publieke taak is dus ernstig uitgehold. Ook onze ziekteverzekeringswet is hopeloos ingewikkeld.'

‘Het is dus niet verwonderlijk dat Nederlanders naar Belgische ziekenhuizen gaan waar ze sneller en minstens even goed geholpen worden. Het wordt hoog tijd dat de politiek opnieuw uitdenkt welke taken ze echt wil uitoefenen.'

Zwagerman: ‘Laat ze al eens beginnen met de problemen van Henk en Ingrid te erkennen. Dat zou al wonderen doen.'


DS, 01-10-2010 (Dominique Minten)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB