Geen gezemel en gezalf


Vier dagen na het ontslag van de bisschop van Brugge, Roger Vangheluwe, raast nog steeds een schokgolf door katholiek Vlaanderen. Pas nu wordt openlijk gepraat over vieze situaties in colleges, internaten en kloosters. Pas nu herinneren velen zich eigenaardigheden waarover toen niet werd gesproken, maar die inhielden dat je beter niet met deze of gene alleen in een ruimte was. Het schandaal-Vangheluwe heeft het deksel van de put geslagen. Eronder stinkt het vreselijk.


Des te ergerlijker is het dat wat er nog van de katholieke Kerk overeind staat in deze storm, vooral bezig is met schadebeperking. Terwijl het zaak is de stal volledig uit te mesten, klinken gezemel en gezalf over de noodzaak aan begrip voor zwakke mensen, over vergeving en over 'het vele goeds' dat de zondaar toch ook heeft gedaan. Alsof de jaren van huichelarij en misplaatste morele superioriteit dat niet allemaal teniet zouden hebben gedaan.

Voor er van begrip en vergeving sprake kan zijn, moet de echte omvang van dit drama worden erkend. Anders blijft de Kerk steken in de fase van de ontkenning. Het is onaanvaardbaar om vanuit die ontkenning, haast zonder overgang, meteen naar de restauratie te springen. De slachtoffers hebben recht op meer. Bovendien is het een illusie dat het instituut, voor zover het nog levenskansen heeft, zich van deze klap kan herstellen als het weigert het fundamentele van deze crisis in te zien.

Fundamenteel is dat het hier niet gaat om individuele gevallen van misbruik, maar om een endemisch verschijnsel. Daarom is de vraag of het in de Kerk meer of minder voorkomt dan elders, volkomen irrelevant. We kunnen ze zelfs niet beantwoorden omdat het zwijgsysteem elke representativiteit ondermijnt. Nog fundamenteler is wat er na het jarenlange misbruik van Vangheluwe gebeurde: niets. Helemaal niets.

Boven op de ontreddering die de dader bij het slachtoffer veroorzaakte, kwam de verbijstering over zijn onaantastbaarheid en de ondoordringbaarheid van het web dat hem beschermde. Dat is het echte schandaal. Iedere relativering van de misdaden van de bisschop is daarom verwerpelijk.

In elke getuigenis die nu naar boven komt, zie je dezelfde mechaniek. Sussende woorden, waarschuwingen voor de gevolgen, bedes om vergiffenis. Zo wordt de last van het misdrijf bij de slachtoffers gelegd. En zo kan het misbruik verder woekeren. Wie dat patroon blijft ontkennen, is schuldig.

Voorlopig staat alleen aartsbisschop André-Joseph Léonard nog recht. Maar hij heeft geluk dat de expert Peter Adriaenssens het meldpunt leidt en de te volgen weg heeft gedicteerd. Anders was hij wellicht net als zijn voorganger het moeras in gesukkeld. Van de erfenis van kardinaal Godfried Danneels blijft niets over. Ook voor hem geldt dat al het goeds dat ooit over hem werd verteld, onherroepelijk is aangetast.


DS, 27-04-2010 (Bart Sturtewagen)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB