Griekenlands verdiende loon?


De financiële problemen van Griekenland zijn een gevolg van slecht bestuur, maar kunnen we Griekenland daarom zonder meer laten vallen? DAVID DE CREMER legt uit waarom dat geen goed idee is.


De saga van het Griekse begrotingstekort lijkt eerder een emotionele aangelegenheid te worden, rationele beslissingen lijken ver weg. Europa neemt — zoals wel vaker — een middenpositie in die alles behalve daadkracht doet vermoeden.

Vooral de sterkere lidstaten — die zich vooral in Noord-Europa situeren — zijn niet van plan om Griekenland financiële hulp te verlenen. Duitsland, onder leiding van Angela Merkel, spreekt erg duidelijke taal en lijkt niet bereid om ook maar een millimeter toe te geven. Ook de kleinere landen, zoals België en Nederland, zijn van mening dat Griekenland zelf verantwoordelijk is voor het oplossen van zijn financiële problemen. Een veel gehoorde opmerking hierbij is dat deze sterkere lidstaten niet van plan zijn om het belastinggeld van hun onderdanen naar Griekenland te laten vloeien.

Vooral Nederland en Duitsland zijn van mening dat zij zich steeds netjes aan de regels houden en daarbij moraliteit en plichtsbesef hoog in het vaandel dragen. Dat kleurt hun verwachtingen voor andere deelstaten en dat laat zich duidelijk blijken nu Griekenland in de problemen zit. Dergelijke houding bevestigt dat de voorspelde tweedeling tussen Noord en Zuid zich nog sneller lijkt door te zetten dan verwacht.

Natuurlijk draagt deze opsplitsing bij tot de weifelende houding die Europa inneemt tegenover Griekenland, maar ze verklaart niet alles. De hierboven geschetste houding lijkt vooral ook te maken te hebben met wantrouwen. Wantrouwen dat de integriteit van bepaalde lidstaten veel te wensen over laat.

Griekenland is hiervan een perfect voorbeeld. Het overheidstekort werd steevast te positief voorgesteld en deze week kwamen we met z'n allen te weten dat de grote Amerikaanse zakenbank Goldman Sachs geholpen heeft om het tekort van Griekenland verder te maskeren. Daarnaast is het hele administratieve apparaat van dit land bijna een synoniem geworden van alles wat met corruptie te maken heeft. Kortom, een moreel kompas lijkt deze Europese lidstaat niet te hebben. Dat is een doorn in het oog van de sterkere landen, die trots voortvaren op een kompas dat vervuld is van de eigen goedheid en morele waarden.

Het is dan ook niet moeilijk te bedenken dat de emotionele reacties vooral ingegeven zijn door rechtvaardigheidsoordelen. We zijn ervan overtuigd dat ons goed gedrag navolging en wederkerigheid verdient. Enkel dan zijn wij bereid om over de brug te komen en onze medeburgers in het Europese landschap financieel verder te helpen.

Een psychologische reactie die makkelijk te begrijpen is voor iedereen. Ze lijkt gerechtvaardigd, maar dreigt Europa verder te verzwakken als de wereldmacht die het hoopt te worden. Het is duidelijk dat Europa lijdt aan een fundamentele vertrouwenscrisis die voor een gedeelte ingegeven wordt door verschillen in morele waarden en percepties van wat verantwoordelijkheid betekent. Het is echter uitermate belangrijk dat de sterke landen toch weer de schouders zetten onder dit huwelijk en leiding gaan geven.

Tegelijkertijd is deze vertrouwenscrisis een uitgelezen moment om eindelijk eens te benoemen wat de echte problemen zijn. Meer zelfs, de sterke landen hebben zelfs de plicht om voor eens en altijd een duidelijk morele overeenkomst te sluiten onder de lidstaten. Insinuaties geuit door de Griekse premier Jorgos Papandreou dat de sterke landen erop uit zijn om landen zoals Griekenland eronder te krijgen, mogen ook ophouden. Deze landen moeten inzien dat steun krijgen en verantwoordelijkheid opnemen inhoudt dat we bepaalde fundamentele waarden echt gaan delen en niet enkel vermelden wanneer er hulp nodig is.

David de Cremer, hoogleraar business-ethiek aan Rotterdam School of Management


DS, 16-02-2010

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB