ELKE VEERTIG SECONDEN


Op een prachtige lentedag staat de trein midden in de weilanden stil. Een kwartier, een halfuur. Gemopper en gevloek. De zoveelste vertraging. Wanneer de trein in beweging komt, zien we politie langs de rails. Een afgedekt lichaam wordt een lijkwagen ingeschoven. De trein voert zijn tempo op en haast zich naar zijn bestemming, terwijl de eerste familieleden worden ingelicht. De reizigers die eerst aan het zeuren waren over het oponthoud, kijken elkaar opeens dankbaar aan. Het is ongelooflijk, maar de dood van een ander doet je intens beseffen dat je leeft.


Wereldwijd maken elk jaar minstens een miljoen mensen een eind aan hun eigen leven. Dat is gemiddeld één zelfdoding per 40 seconden, meldde het Britse medische tijdschrift The Lancet in een artikel dat zaterdag verscheen.

Als de dood een witte cirkel was op iedere hoek van de straat waar je eenvoudigweg in kon springen om er niet meer te zijn, dan waren de meesten van ons er niet meer.

Ik denk nog vaak terug aan een vriend van mij die zelfmoord pleegde toen hij twintig was. Ik dacht toen: iemand die jong sterft, heeft het voordeel dat hij altijd jong zal blijven. Ik denk nu: wat heeft hij allemaal gemist! Maar er is hem ook veel bespaard.

Zijn familie is er nooit overheen gekomen. Zijn ouders en broers voelen zich allemaal verantwoordelijk voor zijn dood. Ze menen dat ze met meer inzet zijn dood hadden kunnen voorkomen. Hun leven is verminkt, vinden ze zelf. Het is moeilijk voor te stellen dat een jonge mens alles wat hij nog voor de boeg heeft, niet voldoende de moeite waard vindt. De achterblijvers zijn gekrenkt omdat ze je missen, maar ook omdat dat leven waar zij zo sterk aan hangen door jou werd afgewezen.

Mijn moeder durfde niet uit het leven te stappen, maar met haar depressies vernietigde ze wel haar gezin. Ze heeft zichzelf langzaam de dood in gedronken en gerookt. Haar dood was een enorme opluchting, voor haar, voor ons. Wat een ironie: vanaf toen ging het met onze familie bergopwaarts. Wat ik wil zeggen: mensen die niet willen leven, zouden niet verplicht moeten zijn dat te doen. Mensen die zich niet willen laten helpen of niet te helpen zijn, zouden zonder meer mogen gaan.

Was de dood maar een witte cirkel waar je doorheen springt - waarom zijn de enige beelden die wij kennen akelig, zwart, regenachtig, luguber, dramatisch?

Het heeft jaren geduurd voordat we zover waren om euthanasie toe te staan. De meeste mensen zijn het erover eens dat niemand ondraaglijk hoeft te lijden. Maar wat als iemand ogenschijnlijk gezond is, maar er psychisch aan onderdoor gaat? Moeten ook zulke mensen niet een handje geholpen worden als niets hen uit hun lijden kan verlossen? Een ongeneeslijk zieke kankerpatiënt die zijn euthanasiepapieren heeft ingevuld laten we toch ook niet moederziel alleen uit zijn bed opstaan en naar het spoor lopen? De eis van de levenden dat alles wat leeft moet blijven doorleven, is voor de mensen die lijden barbaars.

Het verbod waarmee religie en samenleving de zelfmoord opschepen, laat haar als een misdaad schijnen, als een onnatuurlijke en absurde handeling. Wat weten de achterblijvenden daarvan? Zoiets kun je ook in het volle bezit van je intellectuele en geestelijke krachten plannen en uitvoeren. Daarover gaat De hand aan zichzelf slaan: over de gekozen dood van Jean Améry (1912-1978). Hij was een Oostenrijks schrijver van Joodse afkomst die de verschrikkingen van de concentratiekampen had overleefd, zijn hele leven door angst en wrok werd achtervolgd en ten slotte met een overdosis slaappillen koos voor een vrije dood. 'Wie er afspringt, is niet noodzakelijkerwijs tot waanzin vervallen, is ook niet onder alle omstandigheden gestoord of verstoord. De hang naar een vrije dood is geen ziekte waarvan men genezen moet worden, zoals de mazelen. De vrijdood is een privilege van het menselijke.'

Freitod, waarom bestaat daar in het Nederlands geen mooi woord voor? Mensen die niet meer willen leven en daarvoor kiezen, verdienen een glorieuzer einde. In Vlaanderen zijn er drie zelfmoorden per dag. Laten we die uit het verdomhoekje halen en laat ons licht erop schijnen. De vrijdood is geen misdaad waarover gezwegen moet worden.

Als je gedwongen zou zijn te leven, zou je nooit het gevoel kunnen hebben dat je ervoor kiest te bestaan. Juist doordat je ervoor kiest, kun je er ten volle voor gaan.

Oscar van den Boogaard is schrijver.


DS, 20-04-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

1 miljoen mensen per dag? Een waanzinnig cijfer.

Toch moet ik Jean Améry bijspringen in mijn vraag of dat we zelfmoord niet te veel bekijken vanuit de 'moordhoek'. Het Duitse woord 'Freitod' spreekt me meer aan. Dit woord drukt eerder de hoop op het sterven uit, dan de wanhoopsdaad van zelfmoord. (zie ook de film 'Das Leben der Anderen' een aanrader!)

Hoewel dr. Elisabeth Kübler Ross (1926-2004) me geen gelijk zou geven, toch citeer ik haar even. Zij zei dat de dood één van de mooiste ervaringen van het leven kan zijn. Volgens haar kon dit niet zijn door te kiezen voor een vrije dood. Maar dat is volgens mij iets wat ze niet over haar (gelovend) hart kreeg.

Om te besluiten zeg ik dat ondanks die vele zelfmoorden, we ons 'subjectief concept' blijvend in vraag moeten stellen en niet te snel moeten oordelen over het leven of het sterven van een ander...

Dit duidt duidelijk aan in wat voor een maatschappij wij leven vind ik.

Alles gaat zo snel en alles verandert ook zo snel dat sommige mensen het gewoon niet meer zien zitten en er gewoon een eind aan maken. Tuurlijk niet de oplossing maar probeer dat maar eens uit te leggen aan deze mensen die geen enkele uitweg meer zien. Laat ons hopen dat we onszelf niet meer voorbij lopen en dat de mensen er terug in slagen om de positieve punten uit de meeste negatieve situaties te halen.

__________________
Sven Raymaekers

Je leest het niet goed 1 miljoen mensen per jaar. Niet per dag, als dat per dag was zouden er geen mensen overblijven vrees ik.

Het jammere aan zelfmoord is de mensen die achterblijven. De mensen die met een schuldgevoel zitten, de mensen die denken: "had ik maar een keer meer op bezoek geweest" of " had ik de signalen maar gezien".

Als mensen kiezen voor de dood, is dat goed en wel maar die mensen denken niet meer aan de mensen rondom hen.
Toen ik klein was heeft 1 van mijn buren zich opgehangen aan zijn voordeur. Ik had geluk dat de politie hem er af gehaald had voor ik daar aan kwam want dat moet naar het schijnt een verschrikkelijk beeld geweest zijn. Een paar kinderen in de buurt hebben hem toch gezien, dat moet verschrikkelijk zijn voor hen. Natuurlijk waren wij allemaal nieuwsgierig en gingen we kijken wat er aan de hand was, maar alles was afgedekt toen ik en mijn zus er aan kwamen.
Dat die man zijn leven wou nemen is zijn keuze, maar dat hij het dan in zijn eigen huis doet en niet op de straat waar iedereen hem kan zien. Elke keer dat ik voorbij dat huis kom heb ik hetzelfde beeld in mijn hoofd van al de politiewagens en dergelijke dat voor de deur stonden, de ladder in de deur waar ze hem mee naar beneden gehaald hebben en de lakens waarmee ze alles afgedekt hadden.

Dat is net zoals al die mensen die voor een trein springen, de treinbestuurder moet met dat beeld leren leven en alle mensen in de trein zitten vast voor lange tijd. De brandweer moet alle 'stukken' gaan zoeken en dit opruimen. Allemaal dingen waar de persoon die zijn leven neemt niet bij stil staat.
Daarom is en blijft het een egoistische daad.

Mijn vriend is volledig tegen zelfmoord en zegt dat mensen die hun eigen leven nemen "cowards" zijn. Want in plaats van te vechten geven ze het op.
Ergens heeft hij wel gelijk. Aan de andere kant is hij wel voor euthanasie.

Ik vind dit een moeilijk onderwerp. Het is waar dat zelfmoord een egoïstische daad is maar kan je iemand verplichten om enkel te blijven leven voor anderen? Is het ook niet egoïstisch dat jij van een persoon eist dat hij blijft leven zodat jij niet met verdriet zit?

Zelfmoord is niet iets dat je zo beslit, het is een proces van jaren. Eenmaal mensen besloten hebben om niet meer te leven en zelfmoord te plegen, krijg je het idee niet meer uit hun hoofd. Dat is het probleem bij mensen met zelfmoordneigingen. Via therapie kunnen zij een levenszin ontdekken of deze ideeën een plaats geven maar ze verdwijnen niet. Het achtervolgt hen als het ware.

Vele denken bij zelfmoord: "Zijn wij het dan niet waard om voor te leven?" Dan kan je enkele scenario's krijgen (als het om iemand gaat waarbij het zelfmoordidee niet een impulsieve reactie is maar een langer proces). Ofwel leeft die voor anderen maar zal die zelf niets aan leven vinden en zoekt de persoon een oplossing voor zijn pijn: meestal verslavingen. Ofwel, net zoals het voorbeeld in de tekst, zal de persoon enkel 'bestaan'. Hij zal enkel leven omdat anderen vragen maar nergens meer naartoe gaan, nergens zin in hebben, geen initiatief nemen, altijd weer over de dood beginnen, ... (meestal ook verslavingen). De mensen rondom deze personen beginnen stilaan één voor één af te haken of afstand te nemen. Wanneer deze mensen weg zijn, moet de persoon die zelfmoord wil plegen niet meer denken aan de andere want die zijn er niet meer en gaat over tot actie.

Niemand heeft gekozen om te leven. Je bent verplicht te leven maar je hebt de keuze het te eindigen. Als zelfmoord simpel was, zou inderdaad de helft van de mensen weg zijn. Maar wat zeer belangrijk is, is dat zelfmoord niet simpel is! Zoals ik al zei is het een lang proces, overgaan tot de daad is nog eens iets anders. Je moet al serieus overtuigd zijn dat je niets meer voorstelt als je doorgaat tot actie. Denk maar eens aan hoe sommige reageren als ze een sneetje in hun vinger hebben. Stel je dan eens voor dat je moet blijven doorkrassen tot je de aders door hebt. Vele mensen onderschatten de gevoelens die iemand moet hebben gehad om zelfmoord te plegen. Maar al een geluk denken vele eens: "Was ik maar dood." en daar blijft het bij.

[Met het onderschatten van de gevoelens - Ik wil zelfmoord niet verdedigen maar kan je van zo'n mensen nog eisen om te leven? En het is ook voor de mensen die denken: "Maar ik had met hem kunnen praten ...". Vanaf een bepaald punt is het spijtig genoeg te laat.]