’Kroatië werkt in het geheim aan afspraken met EU’


Terwijl Turkije komende week begint met de onderhandelingen over toetreding tot de EU, zit de deur voor Kroatië nog dicht. ’Ante Gotovina’ is het toverwoord.


Andrea Feldman heeft nog een beetje hoop. Vorige week liet een anonieme EU-functionaris het persbureau Reuters weten dat aan de vooravond van de onderhandelingen met Turkije een EU-werkgroep zich ook nog over Kroatië zal buigen.

Die werkgroep zou de EU-ministers van buitenlandse zaken op de valreep kunnen adviseren dat ze op 3 oktober niet alleen met Turkije, maar ook met het Balkanland moeten gaan praten. „Het zou een enorme stimulans zijn voor verdergaande hervormingen in dit land”, aldus de directeur van het Open Society Institute, dat zich inzet voor democratische hervormingen in Kroatië.

Officieel heet het laatste struikelblok ’de samenwerking met het Joegoslavië-tribunaal’. De EU heeft zich daarbij steeds verlaten op het oordeel van Carla del Ponte, de hoofdaanklaagster in Den Haag. Dat is onverkort negatief, wegens het uitblijven van de uitlevering van ex- generaal Ante Gotovina, de laatste en belangrijkste nog voortvluchtige Kroatische verdachte van oorlogsmisdaden. De regering weet waar hij is, houdt Del Ponte vol, die vrijdag naar Zagreb komt om daarover te praten.

Vorige week haalde ze in een interview met de Britse Daily Telegraph uit naar de Kroatische geheime dienst. Die zou, in nauwe samenwerking met de katholieke kerk en het Vaticaan, Gotovina verborgen houden in kloosters in Kroatië en het Kroatische deel van Bosnië.

De Kroatische regering ontkende iedere wetenschap en Feldman is geneigd ze te geloven. Er is natuurlijk lang veel lippendienst bewezen aan het tribunaal, maar deze regering doet serieus haar best, meent ze. Zo heeft Zagreb onlangs Griekenland verzocht om de uitlevering van Hrvoje Petrac, een louche zakenman die ervan wordt verdacht een hoofdrol te spelen in het netwerk dat Gotovina uit handen van justitie houdt. „Ik begrijp dat Del Ponte blijft hameren op Gotovina, maar de EU moet een eigen afweging maken”, vindt ze.

En die zou daarbij (veel) meer oog moeten hebben voor de positieve ontwikkelingen die zich voordoen, ook als het gaat om vervolging van vermoedelijke oorlogsmisdadigers. Ze wijst op het oordeel van het Joegoslavië-tribunaal zelf, dat onlangs de zaak tegen twee Kroatische verdachten, Rahim Ademi en Mirko Norac, terugwees naar Zagreb. „Dat is toch een teken dat er genoeg vertrouwen is dat de rechterlijke macht dat soort zaken nu aan kan.”

Bovendien zou Brussel zich veel meer bewust moeten zijn van de negatieve gevolgen van het almaar uitblijven van EU-perspectief. „De Unie is nu eenmaal een belangrijke stok achter de deur om bijvoorbeeld corruptie aan te pakken, en andere noodzakelijke, maar vaak pijnlijke hervormingen. De regering van Sanader werkt eraan, maar dreigt nu steun te verliezen. Dat zou de democratie hier geen goed doen, en dus ook de stabiliteit in de regio niet”. Waarmee Feldman maar wil zeggen: en daar heeft ook de EU last van.

Buurland Oostenrijk heeft zich de laatste weken opgeworpen als pleitbezorger van de Kroaten. Het staat daarmee tegenover Groot-Brittannië, dat zich juist keihard opstelt. De twee staan ook tegenover elkaar als het om Turkije gaat, al is de rolverdeling dan precies andersom. Achter de schermen wordt gewerkt aan een deal, wordt gefluisterd. Feldman hoopt er het beste van.


Ex-Joegoslavië in ganzenpas op weg naar lidmaatschap van de EU



Van de landen van het oude Joegoslavië heet alleen Slovenië (op 1 mei vorig jaar) de stap weten te zetten naar volwaardig EU-lidmaatschap. Kroatië wacht nog altijd op het groene licht om met onderhandelingen te beginnen. Datzelfde geldt voor Macedonië. De meest zuidelijke ex-Joegoslavische staat leverde eerder dit jaar een pakket antwoorden op een vragenlijst van de EU om aan te tonen dat land in staat is ’alle rechten en plichten op zich te nemen die horen bij lidmaatschap van de EU’. Later dit jaar moet duidelijk worden of Brussel dat ook zo ziet.

Servië-Montenegro en Bosnië zijn nog niet zo ver, die moeten zelfs de eerste stap naar volwaardig lidmaatschap nog zetten, het afsluiten van een associatie- en stabilisatieverdrag. Belgrado lijkt daar nog het dichtst bij. Eerder dit jaar vond de Europese Commissie de ontwikkelingen in het land positief genoeg om haar fiat te geven aan onderhandelingen. Een datum is er echter nog niet.

Voor Bosnië lijkt Brussel het verste weg. Belangrijke voorwaarde om te gaan praten was de samenvoeging van de politiekorpsen van de twee delen waaruit Bosnië bestaat. Maar de autoriteiten van Srpska weigerden onlangs om hun politiemensen onder hetzelfde gezag te stellen als dat de moslim-Kroatische federatie.


Trouw, 28-09-2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB