Professioneel geklungel


WALTER ZINZEN heeft vragen bij de manier waarop de media de 'kwestie Dendermonde' hebben aangepakt: te gretig en met te weinig respect voor aloude journalistieke principes en voor de betrokkenen.


Mijn journalistenhart bloedt bij het aanhoren, bekijken en lezen van de 'berichtgeving' over wat VTM 'de kwestie Dendermonde' noemt. Alsof het drama van de drievoudige moord op zich nog niet groot genoeg is, worden op vrijwel alle redacties de sluizen wijdopen gezet. Niemand schijnt erbij stil te staan dat er zodoende een nieuw slachtoffer is gevallen: de journalistiek.

Sedert de affaire-Dutroux zijn de grenzen van de gerechtelijke verslaggeving almaar opgerekt. Voor het privéleven van de betrokkenen, schuldigen zowel als slachtoffers, smelt het respect als sneeuw voor de zon. Kijken we even naar de vorige spectaculaire kindermoord: een moeder die haar vijf kinderen doodsteekt. Een gezinsdrama dat, hoe verschrikkelijk ook, een gezinsdrama had moeten blijven. Op de keper beschouwd had de buitenwacht hier niets mee te maken. Toch werd niet alleen het privéleven van de beklaagde maar ook dat van haar gezin meedogenloos gefileerd en gepubliceerd. Maatschappelijke relevantie? Nul. Gerecht en politie viel dit keer immers niets te verwijten.

En nu dus: de kwestie Dendermonde. De baby-moordenaar was amper gearresteerd of hij stond met naam, toenaam en foto in de krant.

Niet één foto, maar verscheidene. Niet klein, maar groot. Met lang haar, hoewel in de begeleidende teksten te lezen stond dat hij zijn haar nu geknipt heeft. Een kniesoor die daarop let. Vergelijk deze praktijk met de in Nederland gangbare. Daar heet de verdachte nog altijd Kim De G. In de meeste kranten zonder foto. Zijn de lezers, kijkers, luisteraars in Nederland daarom minder goed geïnformeerd dan wij?

Beseffen onze Belgische redacties dan niet dat de schandpaal niet meer thuis hoort in ons justitieel systeem en dat alleen de rechter straffen mag uitspreken? Denkt niemand aan de gevolgen voor de omgeving van de verdachte? Waarom moeten ook de ouders en andere familieleden van de jonge man gestraft worden?

En ja hoor, ook de psychische toestand van de dader wordt net zoals in het geval L. tot op het bot uitgebeend. Niet dat iemand hem al gesproken heeft, behalve zijn advocaat dan. Maar we 'weten' nu wel dat hij lijdt aan een depressie. Of nee, toch niet, hij is schizofreen. Een paar citaten uit de vele stukken die daarover gisteren werden gepubliceerd : 'blijkbaar, er zijn aanwijzingen, voor zover we weten'. Genoeg voor gerechtspsychiater Chris Dillen om met grote stelligheid te beweren dat de 'stukjes van de puzzel langzaam in elkaar beginnen te vallen'. Klein detail: ook de heer Dillen heeft de patiënt noch gezien, noch gesproken.

Speculatie dus, niets dan speculatie. Uiteraard wil iedereen weten hoe iemand ertoe komt baby's te vermoorden. Maar waarom kunnen de media niet wachten tot er onweerlegbare feiten bekend zijn, die, zoals het hoort , zoveel mogelijk gecheckt en gedubbelcheckt worden?

Maar neen, niet alleen speculaties, ook pure verzinsels worden onbekommerd de wereld ingestuurd. Zo werd dagenlang verkondigd dat de dader geschminkt was. En ook nu weer lieten de deskundigen zich eens goed gaan. Jef Vermassen slaagde erin om op basis van de schmink alleen een profiel te borstelen van deze uitzonderlijke seriemoordenaar .

Toch heeft dokter Ignace Demeyer op de dag van de feiten al verklaard dat hij geen schmink gezien had. Op de Nederlandse televisie, kenschetsend genoeg, bij Pauw&Witteman. Demeyer had de dader onderzocht, hij sprak dus met kennis van zaken. Maar nee, in de Belgische media spookte het schminkverhaal nog dagen rond. Ongecontroleerd, niet geverifieerd. Uiteindelijk werd het rechtgezet, in een onopvallend bijzinnetje.

Idem dito voor de moord op een bejaarde vrouw die de crèchemoordenaar een week eerder zou gepleegd hebben . De meeste journalisten wisten het heel zeker : een vaststaand feit. Wat lezen we daarentegen in de Nederlandse Volkskrant ? 'De jongeman heeft mogelijk eerder een bejaarde vrouw vermoord.' Dat voorbehoud hoefde voor de Belgische journalisten niet . In het huis van de vrouw was immers DNA-materiaal van de dader gevonden. Tot het gerecht formeel ontkende dat zulks het geval was. Er waren alleen aanwijzingen beschikbaar. Aanwijzingen, juist ja. Zo van die dingen die zelfs regeringen doen vallen. Maar geen feiten, laat staan bewijzen.

Voor al dat professionele geklungel kun je nog een excuus bedenken: het onwaarschijnlijke en onbegrijpelijke karakter van de gruwel , waarvoor media en publiek een verklaring zoeken. Heel anders wordt het als we kijken naar het al even onwaarschijnlijke en onbegrijpelijke gebrek aan schroom, discretie en elementair fatsoen als het gaat om de behandeling van de nabestaanden van de slachtoffers . Als gieren storten cameraploegen en fotografen zich op de ouders van de vermoorde en gewonde kinderen. Waar zijn onze journalistieke mores gebleven als het gerecht een oproep moet doen om die mensen met al hun verdriet met rust te laten? Als een Nederlander moet komen vertellen dat ze nu moeten rouwen en daarbij camera's kunnen missen als kiespijn (DS 28 januari)? Wat voor de drommel heeft dit brutale voyeurisme te maken met datgene waarvoor de journalistiek is uitgevonden: het recht op informatie?

Deze krant heeft flink onder vuur gelegen omdat ze de dag na de feiten 18 bladzijden aan de 'kwestie Dendermonde' heeft gewijd. Die kritiek is bezijden de kwestie. De vraag moet zijn: wat stond er op die 18 bladzijden? Alleen maar relevante feiten, achtergronden en getuigenissen of ook speculatie, stemmingmakerij en onbenullige weetjes? Een vraag die ook op tal van andere kranten-, radio- en tv-redacties gesteld mag, neen, moet worden. Maar ik ken het antwoord al. Straks zullen de vertegenwoordigers van het Journalistengild zichzelf andermaal op de borst kloppen en uitschreeuwen hoe fijn en hoe goed ze het wederom gedaan hebben.

Walter Zinzen is gepensioneerd VRT-journalist.


DS, 29-01-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB