Religie eerste slachtoffer van intelligent design


Wanneer de religieuze tegenstanders van Darwin hun 'intelligent design theory' bovenhalen, berokkenen ze de religie daar meer schade mee dan het darwinisme zelf, schrijft LUK SANDERS.


In de Vlaamse media verscheen de afgelopen jaren ontzettend veel over de intelligent design theory (IDT), een wetenschappelijk aandoend creationisme, dat zegt dat de wereld zo complex is, dat er wel een ontwerper aan het werk moet zijn geweest. Deze eerder religieuze theorie zou de wetenschap doen 'daveren op haar grondvesten'. Dat laatste is echter serieus overdreven: Wetenschap zit in onze samenleving op zo'n hoge troon als het aankomt op waarheid, dat ze niet eens blikschade ondervindt van die IDT. Bovendien bestaat er in ons land geen noemenswaardige minderheid die de theorie aanhangt. De IDT is in Vlaanderen eigenlijk sowieso irrelevant, omdat zij ontworpen werd op maat van vetes die al sinds een eeuw uitgevochten worden in specifiek Amerikaanse rechtzalen. Aanvankelijk werden processen aangespannen tegen het onderwijs van darwinisme, omdat marginale varianten ervan oorlog en uitbuiting wilden legitimeren als vormen van selectie die de menselijke soort sterker zouden maken. Toen het juridisch onmogelijk bleek een wetenschappelijke theorie (en dus het darwinisme) te verbieden, werd getracht de scheppingsleer te verwetenschappelijken. Geen paleontoloog of bioloog, maar een jurist - Phillip E. Johnson - bracht daarvoor een beweging op gang die zich baseerde op een advocatentrucje. Dat trucje - IDT - bestond erin dat God wel God bleef, maar in wetenschappelijke of schoolse context niet meer zo zou worden genoemd (om dan tijdens de koffiepauze of speeltijd verkneukeld rond te vragen: 'En… wie denken jullie dat de Ontwerper is?').

Het belangrijkste slachtoffer van de IDT is niet de wetenschap, maar de religie zelf, omdat ze religie in diskrediet brengt. Het palmares van IDT-blamages gaat van distantiëringen door prestigieuze wetenschappelijke instellingen (zelfs van de Raad van Europa), over gerechtelijke veroordelingen, tot persiflages allerhande. Zo bestaat er een lobbygroep voor het Flying Spaghetti Monster (die naar analogie met de IDT-ers ijvert voor lessen over dat monster in openbare scholen) en een boek genaamd Unintelligent Design Theory (dat wijst op irrationaliteiten in de natuur).

Volgens de evangeliën stelde Jezus dat zijn rijk niet van deze wereld is en onderstreepte hij het onderscheid tussen goddelijke van keizerlijke (wereldse) zaken. Geloof en wetenschap kunnen vlot gedijen zonder elkaar te verstoren, maar de IDT drijft hen tot een survival of (only) the fittest, en dat in een tijdsgeest waar het geloof zo al veel minder krediet heeft dan wetenschap. IDT is anti-wetenschappelijk en anti-religieus, maar religie is tegenwoordig veel brozer dan wetenschap.

Aan de basis van de IDT lijkt een minderwaardigheidsgevoel te liggen dat vele gelovigen hebben ten aanzien van het waarheidsgezag dat wetenschap vandaag geniet, maar dat gevoel is onterecht. Wetenschap pur sang houdt zich immers nauwelijks bezig met de interessante dingen des levens. Vriendschap, zingeving, humor, gezelligheid, vrije wil, schoonheid, erotiek, religie… de wetenschap kan over zulke diepmenselijke aangelegenheden wel wat periferische zaken zeggen, maar niets wezenlijks. Wetenschap beantwoordt geen levensvragen en begrippen als liefde of goedheid laten haar koud. Pas wanneer de wetenschap dát terrein grondig zou trachten uit te benen, zal de religie schade ondervinden.

Luk Sanders is filosoof.


DS, 12-02-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB