Brute moord schokt Russische samenleving


MOSKOU - De liquidatie van een mensenrechtenadvocaat doet denken aan de moord op Anna Politkovskaja.


Rusland is opnieuw in de ban van een moord op een prominente criticus van het Kremlin. Jurist Stanislav Markelov streed voor de slachtoffers van Tsjetsjenië.

De 34-jarige mensenrechtenadvocaat werd maandag in het centrum van Moskou doodgeschoten. Dat gebeurde na afloop van een persconferentie waarin hij had bekendgemaakt te overwegen bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in beroep te gaan tegen de vervroegde vrijlating van de Russische kolonel Joeri Boedanov.

Die legerofficier werd in 2003 tot tien jaar cel veroordeeld wegens de moord in 2000 op de achttienjarige Tsjetsjeense Elza Koengajeva. Zijn vervroegde vrijlating, vorige week, leidde tot grote verontwaardiging bij Koengajeva's familieleden, mensenrechtenactivisten en Tsjetsjeense bestuurders.

Bij de schietpartij werd ook de 25-jarige journaliste Anastasia Baboerova van de Kremlin-kritische krant Novaja Gazeta geraakt. Zij overleed later in het ziekenhuis.

Beiden liepen na afloop van de persconferentie over straat toen Markelov door een man van dichtbij in het achterhoofd werd geschoten. Baboerova, die schreef over schendingen van de mensenrechten in Tsjetsjenië, probeerde de dader tegen te houden en werd vervolgens ook neergeschoten.

In december van het afgelopen jaar bepaalde de rechter dat Boedanov op borgtocht zou worden vrijgelaten. Dat gebeurde na Boedanovs vijfde verzoek. De vorige vier waren door de rechter verworpen.

Als argument voor Boedanovs vrijlating voerde de rechter aan dat de kolonel de helft van zijn straf in voorarrest had gezeten en sinds zijn veroordeling goed gedrag had getoond. Advocaten en mensenrechtenactivisten wezen erop dat veroordeelden wegens niet-gewelddadige feiten, zoals de oligarch Michail Chodorkovski, geen aanspraak maken op vervroegde vrijlating.

Boedanov, die voor zijn veroordeling een oorlogsheld was, geldt in kringen van Russische racistische nationalisten als een martelaar. Zij ijverden vanaf de dag van zijn arrestatie voor zijn vrijlating. Veel Russen willen de talloze schendingen van de mensenrechten die door het Russische leger zijn begaan, het liefste vergeten.

Boedanov heeft altijd volgehouden dat hij meende dat Koengajeva een sluipschutter was van de Tsjetsjeense opstandelingen. Tijdens haar verhoor heeft hij haar op een sadistische wijze verkracht en gewurgd. De aanklacht wegens verkrachting werd tijdens het proces tegen Boedanov geschrapt.

De vader van Koengajeva zei vorige week dat hij juist wegens die verkrachting een nieuw strafrechtelijk onderzoek tegen Boedanov wilde laten instellen. Ook zei hij dat hij en zijn familie vreesden voor represailles van de kant van Boedanov, zodra de Russische kolonel op vrije voeten zou worden gesteld. Vrijdag sprak hij nog via de telefoon met Markelov, die hem toen vertelde met de dood te zijn bedreigd wegens die nieuwe strafzaak. Markelov noemde Boedanovs vrijlating illegaal en ging tevergeefs tegen de uitspraak in hoger beroep.

De zaak-Koengajeva werd beroemd omdat de in 2006 vermoorde journaliste Anna Politkovskaja er uitvoerig over schreef in haar krant Novaja Gazeta. Markelov was Politovskaja's advocaat in de processen tegen haar omdat zij over de mensenrechtenschendingen in Tsjetsjenië schreef.

In 2004 werd Markelov in de Moskouse metro bewusteloos geslagen. Toen hij bijkwam, bleken alleen zijn mobiele telefoon en de documenten over de zaak-Politkovskaja die hij bij zich droeg, gestolen. Toen hij bij de politie aangifte deed, werd hij niet geloofd.

De moord op Markelov wordt vergeleken met die op Politkovskaja en heeft een schok veroorzaakt in de Russische maatschappij. 'Als je een dappere journalist nodig had, belde je Politkovskaja, als je een dappere advocaat nodig had, belde je Markelov', zei mensenrechtenactivist en Kremlin-criticus Lev Ponomarenko.


DS, 22-01-2009, ©NRC Handelsblad (Michel Krielaars)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB