’Opvoedingsoffensief kan gezag politie herstellen’


Het toegenomen geweld tegen politiemensen hoeft niet structureel te zijn, denkt socioloog en deskundige Jaap Timmer van de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam.


Socioloog Jaap Timmer, die al vijftien jaar onderzoek doet naar geweld van en tegen de politie, noemt de agressie ’zorgwekkend’. Tegelijkertijd constateert hij dat ’de rek om maatregelen te nemen er niet uit is’. „Het is bemoedigend dat Binnenlandse Zaken, provincies en gemeenten geld beschikbaar stellen voor maatregelen. Partijen zijn bereid flinke inspanningen te verrichten en dat zegt iets over de maatschappelijke aandacht voor dit probleem. Van gewenning is geen sprake.”

Zo’n 1500 agenten raakten het afgelopen jaar gewond door geweld. Van de 30.000 agenten in operationele dienst krijgen er 10.000 te maken met vormen van fysiek of verbaal geweld. Ruim een week geleden schoot in Amstelveen een automobilist een hoofdagente van het korps Amsterdam-Amstelland dood toen zij hem op zijn rijgedrag wilde aanspreken.

Timmer ziet meerdere oorzaken voor het geweld. „Je ziet de misdaadcijfers dalen, maar juist de geweldscriminaliteit toenemen. Dat komt doordat het geweld meegroeit met de korte lontjes. Het zijn dezelfde mensen die het eerder nog ’gewoon’ vonden om elkaar te lijf te gaan. Deze mensen vinden het nu normaal om iedereen die voor hun voeten loopt en van wie zij dat niet willen, in elkaar te slaan. Als mensen zich niets aantrekken van een ander, of dat nu een agent is of een onderwijzer of een brandweerman, wordt het gezag overboord gekieperd.”

De kiem voor het geweld tegen ambtenaren in publieke functies en zeker politiemensen is, paradoxaal genoeg, gelegen in het woord en de drang naar ’vrijheid’. Timmer: „Omgangsvormen zijn tegelijk met het gezag overboord gegooid. Grote mate van vrijheid, sterke individualisering van de samenleving. Het is reuzeleuk om ontzettend bijdehand te zijn, om je van niemand iets aan te trekken. In werkelijkheid is het een heel vervelende trend. Het is iets van ’Ik wil die scooter, ik wil die MP3-speler, ik wil dit, ik wil dat en wee degene die mij voor de voeten loopt, die trap ik opzij’. Die agressie is haast landelijke trend geworden.”

Timmer wil de klok niet terugdraaien. „Er is al veel gewonnen als het onderlinge respect er weer komt. Om die omgangsvormen gaat het en daar moet meer nog dan nu aandacht voor komen. Als de inspanningen hierop worden gericht, loont dat waarschijnlijk op lange termijn. Een soort van opvoedingsoffensief. De diverse overheden zijn al begonnen met de inzet om het geweld te beteugelen. Dat kun je verbreden en in die zin ben ik, over een langere periode bekeken, optimistisch.”

Voor ’nu’ adviseert Timmer de politie om ’nog meer beslagen ten ijs te komen’. „Goede informatie en inspelen op verschillende omstandigheden, ook van meer sociale aard, zijn essentieel. Een betere aansturing en beter leiding geven aan de agent zijn zeker zo belangrijk. Een gunstig signaal is dat de politie veel meer aanhoudingen verricht, maar dat het aantal slachtoffers van politiegeweld niet toeneemt.”


Proefschrift inventariseert geweld tegen agenten

Jaap Timmer promoveerde in 2005 aan de Vrije Universiteit van Amsterdam met een proefschrift over politiegeweld. Hij stelde hierin dat dit geweld deel uitmaakt van de ’maatschappelijke dynamiek’.

Aan de hand van een steekproef van zes politieregio’s inventariseerde de socioloog de aard en het ontstaan van geweld tegen de politie. Het ging hierbij in totaal om 548 gevallen. Hieruit kwam naar voren dat 28 procent van de betrokken burgers geweld gebruikte om zich te verzetten tegen hun aanhouding. Vijftien procent was onder invloed van drugs en of alcohol, of leed aan een psychische stoornis. Veertien procent gebruikte geweld in een situatie waarbij de politie alleen nog maar verbaal optrad. Twaalf procent behoorde tot die omstanders die zich bemoeien met het politieoptreden.

Het voor de politieagenten succesvolste optreden bestaat, aldus Timmer, uit ’stap voor stap, reflexief, terughoudend, maar doortastend optreden’. Het is daarbij voor de agent belangrijk om voldoende afstand te bewaren tot de opponent en om ’bewust en gedoseerd’ om te gaan met fysieke aanraking van deze tegenstrever. Ook adviseert de socioloog om de communicatie met zowel tegenstrevers als collega’s voortdurend open te houden. Verder moet de politie in een besloten ruimte ’altijd bij de deur blijven staan’.


Trouw, 19-07-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB